Σε μια σημαντική φάση εισέρχεται η Λιθουανία όσον αφορά την αναγνώριση και την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ οικογενειών. Μετά από ιστορικές δικαστικές αποφάσεις, το σύμφωνο συμβίωσης βρίσκεται πλέον σταθερά στην εθνική πολιτική ατζέντα — και το ερώτημα έχει μετατοπιστεί από το αν πρέπει να ρυθμιστεί στο πώς.
Στη σημερινή συνέντευξη Τύπου στο ετήσιο συνέδριο της ILGA-Europe, με τίτλο «Από τις αίθουσες των δικαστηρίων στο Κοινοβούλιο — Το μέλλον της συμβίωσης στη Λιθουανία», κορυφαίοι εμπειρογνώμονες σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και νομικών θεμάτων περιέγραψαν το τι διακυβεύεται, καθώς το κοινοβούλιο προετοιμάζεται να συζητήσει τροποποιήσεις του Αστικού Κώδικα που θα εισάγουν τη νομική αναγνώριση των συμβιώσεων.
Το 2025, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Λιθουανίας αποφάνθηκε ότι η απουσία ρύθμισης των συμβιώσεων παραβιάζει το Σύνταγμα, ενώ το Περιφερειακό Δικαστήριο του Βίλνιους αναγνώρισε νομικά για πρώτη φορά ένα ομόφυλο ζευγάρι. Οι αποφάσεις αυτές υπογράμμισαν ότι η συνεχιζόμενη νομοθετική αδράνεια είναι ασυμβίβαστη με τις συνταγματικές αρχές και το κράτος δικαίου.
«Τα δικαστήρια έκαναν το καθήκον τους — τώρα είναι η σειρά του κοινοβουλίου να δράσει».
Ο Vladimir Simonko, εκτελεστικός διευθυντής της ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωσης LGL (Lithuanian Gay League), τόνισε ότι το μήνυμα των δικαστηρίων είναι σαφές: «Η Λιθουανία δεν μπορεί να συνεχίσει να αγνοεί τη νομική και κοινωνική πραγματικότητα των οικογενειών που ζουν χωρίς αναγνώριση. Η επικείμενη κοινοβουλευτική συζήτηση δεν αφορά μόνο νομικές διατυπώσεις — αφορά τον σεβασμό, την αξιοπρέπεια και την ισότητα ενώπιον του νόμου».
Η Monika Antanaitytė, δικηγόρος της LGL, παρουσίασε μια επισκόπηση των τρεχουσών προτάσεων συνεργασίας που έχουν υποβληθεί στο Κοινοβούλιο, επισημαίνοντας τις βασικές διαφορές όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής και τη συμπερίληψη. «Οι επιλογές που θα κάνουν οι νομοθέτες θα καθορίσουν αν θα προχωρήσουμε προς την πραγματική ισότητα ή αν θα αρκεστούμε σε συμβολική πρόοδο», σημείωσε.
Από την TYA (Tolerance Youth Association), ο Artūras Rudomanskis, πρόεδρος, και ο Aivaras Žilvinskas, δικηγόρος και εκπρόσωπος σε στρατηγικές υποθέσεις οικογενειακών δικαιωμάτων, συζήτησαν τις επιπτώσεις των δικαστικών αποφάσεων για τη νομική ευθύνη και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λιθουανία. «Οι δικαστικές αποφάσεις έχουν θεσπίσει μια συνταγματική υποχρέωση για δράση — η αποτυχία στη θέσπιση νομοθεσίας θα αποτελούσε αποτυχία της διακυβέρνησης», τόνισε ο Žilvinskas.
Η Katrin Hugendubel, διευθύντρια υπεράσπισης της ILGA-Europe, υπογράμμισε τη σημασία των επόμενων βημάτων της Λιθουανίας στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο: «Η πρόοδος της Λιθουανίας θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα σε άλλες χώρες της περιοχής. Η πραγματική ισότητα σημαίνει να διασφαλιστεί ότι όλες οι οικογένειες — συμπεριλαμβανομένων των ομόφυλων ζευγαριών — απολαμβάνουν ίση προστασία, αναγνώριση και σεβασμό».
Τα ομιλητά προέτρεψαν τους νομοθέτες της Λιθουανίας να διασφαλίσουν ότι οποιαδήποτε νομοθεσία για τις συμβιώσεις που θα υιοθετηθεί θα αντικατοπτρίζει πλήρως τις συνταγματικές αξίες και τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
