Η Κατερίνα Γιαννοπούλου σε μια παράσταση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα ζητήματα φύλου

Ζω μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου, λατρεύω τα ταξίδια, τον καφέ και τις άσκοπες μετακινήσεις. Πέρασα την καραντίνα διαβάζοντας Σοπενάουερ και ανυπομονώ για τις καλοκαιρινές διακοπές.

Η Χρονιά με τα 13 Φεγγάρια” είναι μία από τις αγαπημένες μου ταινίες. Τόσο ως προς τη θεματική της όσο και ως προς τον τρόπο με τον οποίο αποδίδεται η ιστορία. Βασική πηγή έμπνευσης για την ταινία ήταν η αυτοκτονία του εραστή του Φασμπίντερ. Γι΄ αυτό το θέμα της αυτοχειρίας και το πώς ο κοινωνικός αποκλεισμός – είτε λόγω της ταυτότητας φύλου είτε λόγω άλλων διακρίσεων – οδηγεί σε μια τέτοια πράξη αποτελούν κυρίαρχα θέματά της. Το πιο ενδιαφέρον για μένα είναι πως ενώ η ταινία του Φασμπίντερ είναι στο μεγαλύτερο μέρος της ρεαλιστική, έχει αρκετά σημεία που, είτε κειμενικά είτε σκηνοθετικά, αποκτά μια υπερβατικότητα και ένα φιλοσοφικό επίπεδο, το οποίο έρχεται τόσο απλά και φυσικά που μεταφέρει το σύνολο του έργου σε μια εντελώς διαφορετική σφαίρα.

Προσπάθησα να το αντιμετωπίσω καθαρά ως κείμενο, έτσι ώστε να μπορώ να είμαι πιο ελεύθερη ως προς τη διαχείρισή του. Αυτό δεν ήταν μία εύκολη δουλειά, καθώς το σινεμά προσφέρει δυνατότητες που στο θέατρο είναι ανύπαρκτες. Έτσι έπρεπε να είμαστε πολύ ευέλικτοι και ευρηματικοί ώστε να διατηρήσουμε όλο αυτό το φαντασιακό της ταινίας με διαφορετικά μέσα.

Κεντρικό πρόσωπο του έργου είναι ένα τρανς άτομο, η Ελβίρα, η οποία προσπαθεί να βρει την ταυτότητά της πέρα από τη δυαδικότητα των φύλων. Αναζητά την αποδοχή και το δικαίωμα στην εργασία και τη γονεϊκότητα. Δεν μπορεί όμως να ανταποκριθεί στα κοινωνικά στερεότυπα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την περιθωριοποίησή της λόγω της ταυτότητας φύλου της και την απόλυτη μοναξιά που θα της στερήσει κάθε ελπίδα και κάθε λόγο να ζει.

Η Ελβίρα είναι μία μελαγχολική ρομαντική αντί-ηρωίδα που κινείται στο περιθώριο, είναι γεμάτη πάθη και αναζητά την αγάπη πέρα από τις κοινωνικές νόρμες. Δεν μπορεί να χωρέσει στα καλούπια που άλλοι έχουν φτιάξει για αυτήν και αυτό την καταρρακώνει. Αγαπά τη ζωή και τις απολαύσεις της, όμως είναι δυσαρεστημένη με τις συνθήκες στις οποίες ζει. Δεν έχει αναμνήσεις από την παιδική της ηλικία και για αυτό ξεκινά ένα ταξίδι αυτογνωσίας στο παρελθόν της και τους ανθρώπους που την καθόρισαν. Κλείνει κάθε εκκρεμότητα με το παρελθόν και αναζητά μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσει ένα μέλλον όπως το έχει φανταστεί, γεμάτο αγάπη και αποδοχή. Όμως κάτι τέτοιο φαντάζει αδύνατο.

Το κοινωνικό φύλο ως αυστηρά προκαθορισμένο δίπολο δεν είναι παρά ένα κατασκεύασμα και ως τέτοιο είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Μεγαλώνουμε σε μία κοινωνία τόσο συντηρητική και βασισμένη στη δυαδικότητα, που οτιδήποτε διαφορετικό μάς τρομάζει. Ελπίζω και πιστεύω όμως πως υπάρχει μια νεότερη γενιά η οποία αντιμετωπίζει τα ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας έξω και πέρα από συντηρητικές και πατριαρχικές αντιλήψεις, βάζοντας τα θεμέλια για ένα μέλλον πιο συμπεριληπτικό.

Το θέατρο και η τέχνη γενικότερα αφορούν όλους τους ανθρώπους και οφείλουν να είναι συμπεριληπτικά, ιδιαίτερα σε σχέση με το είδος και το περιεχόμενο των ιστοριών που αφηγούνται. Κάθε ανθρώπινη ιστορία μας αφορά όλους και όλες. Έργα και ιστορίες με πρωταγωνιστές άτομα που κινούνται εκτός των ετεροκανονικών κοινωνικών στερεοτύπων έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς μπορούν να συμβάλουν σε μια αυξημένη ορατότητα των ατόμων αυτών. Είναι νομίζω καιρός να τελειώνουμε με το θέατρο που αναπαράγει συνεχώς τις ίδιες στερεοτυπικές σχέσεις ανάμεσα στα φύλα.