«Απλά τρολάρει» ή «Είναι τρολ, μην ασχολείστε». Σχόλια που βλέπω συχνά κάθε φορά που αναλύω μια ανάρτηση ακραίου μισογυνισμού. Είτε προέρχονται από καλοπροαίρετους που αρνούνται να πιστέψουν την οδυνηρή πραγματικότητα που βλέπουν μπροστά στα μάτια τους είτε από καλοθελητές που αισθάνονται άβολα με τη συζήτηση που προκύπτει και επιθυμούν να την εκτροχιάσουν, υπονοείται πως το τρολάρισμα είναι κάτι που καθιστά τις εκφραζόμενες απόψεις ανάξιες λόγου.
Αδυνατώ να καταλάβω το επιχείρημα. Τι ακριβώς είναι ένα τρολ; Είναι μια συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπου, ένα πλάσμα ίσως που ζει σε σπηλιές και κάτω από γέφυρες; Τι ακριβώς φαντάζονται όσοι επικαλούνται το τρολάρισμα ως άλλοθι για να μας παροτρύνουν να μην δίνουμε σημασία; Πως τάχα τα τρολ το πρωί γράφουν προβοκατόρικα ακραίες ρατσιστικές ή μισογυνικές απόψεις και το απόγευμα κατεβαίνουν σε αντιφασιστικές ή φεμινιστικές πορείες κρατώντας μαυροκόκκινες σημαίες και τραγουδώντας «ο βιαστής είσαι εσύ», γιατί τα ίδια δεν πιστεύουν στο ελάχιστο αυτά που γράφουν; Αν τα τρολ ξοδεύουν αρκετό χρόνο με μοναδικό σκοπό να προβοκάρουν και να προκαλέσουν αντιδράσεις, τότε αν μη τι άλλο έχουν επενδύσει συναισθηματικά στο ίδιο τους το τρολάρισμα και άρα στις απόψεις που διατυπώνουν. Κανένας άνθρωπος που είναι απλά αδιάφορος προς θέματα φύλου ή εθνικότητας δεν θα έμπαινε σε τόσο κόπο.
Το τρολάρισμα είναι πάνω απ’όλα μια επιτέλεση. Υιοθετεί την επιμονή και την υπερβολή ως ρητορικό σχήμα έχοντας σκοπό να δώσει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: ότι φτύνει κατάμουτρα ό,τι θεωρία ή κίνημα ισότητας εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια. Η διαφορά του τρολ από τους υπόλοιπους σχολιαστές είναι ότι το τρολ παραδέχεται έμμεσα ότι λειτουργεί όχι από άγνοια αλλά αντιθέτως με πλήρη συνείδηση του φεμινιστικού και αντιρατσιστικού discourse. Το αναγνωρίζει και ανταπαντά.
Το τρολάρισμα είναι ουσιαστικά η εσκεμμένη αντίδρασή στην ισότητα, μια μορφή αντίστασης στον φεμινισμό, το LGBTQ+ κίνημα, τον αντιρατσισμό, την Αριστερά. Κι αυτό κατά κάποιο τρόπο αποτελεί και την νίκη των κινημάτων αυτών. Μια νίκη ορατότητας και πολιτισμικής εξάπλωσης. Οι αρχές τους, το λεξιλόγιό τους, οι εξέχουσες φιγούρες τους είναι πλέον τόσο διαδεδομένες που είναι δύσκολο να αγνοηθούν. Δεν υπάρχει μισογυνικό τρόλ πχ που δεν γνωρίζει τι είναι το τριγκάρισμα ή η κουλτούρα του βιασμού ώστε να μπορεί να απαντήσει κατασκευάζοντας ειρωνικά memes. Φεμινιστικοί όροι γίνονται πλέον μέρος του κοινού μας λεξιλογίου κι αυτό αναγκάζει τους αντιφεμινιστές να απαντήσουν γιατί βρίσκονται σε άμυνα.
Το τρολάρισμα είναι λοιπόν μια επιτέλεση και μία τακτική που δεν το καθιστά καθόλου αθώο ούτε ακίνδυνο. Αντιθέτως κρύβεται πίσω από την ίδια του την υπερβολή ώστε να λειτουργεί ως gaslighting: Αν αντιδράσεις σημαίνει ότι έπεσες στην παγίδα. Αν δεν αντιδράσεις τότε απλά έδωσες περισσότερο χώρο στη ρητορική μίσους.
Τα τρολ μελετούν τα φεμινιστικά επιχειρήματα ώστε να εντοπίσουν τι είναι αυτό που θα θεωρηθεί πιο ακραίο μισογυνικό και ύστερα να το αναπαράξουν με ωμότητα. Αυτό προς στιγμήν μπερδεύει -έχουμε συνηθίσει τον μισογυνισμό διατυπωμένο κομψά και διακριτικά ως πατρονάρισμα, οπότε τα τρολ εκμεταλλεύονται την αμηχανία και το σοκ σε βαθμό δυσπιστίας που προκαλεί η απουσία κάθε φίλτρου. Τα τρολ δε θα πούν «οι γυναίκες από τη φύση τους δεν νιώθουν εκπλήρωση μέσα από την επαγγελματική επιτυχία αλλά μέσα από την οικιακή θαλπωρή». Θα πουν «πίσω στην κουζίνα σου». Και το δεύτερο είναι δυσκολότερο να απαντηθεί γιατί δεν αποτελεί επιχείρημα. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν πιστεύουν ότι οι γυναίκες ανήκουν στην κουζίνα. Αντιθέτως, το πιστεύουν τόσο έντονα που είναι διατεθειμένοι να το υποστηρίξουν στην ψύχρα, χωρίς καμία πρόφαση. Κανένας άνθρωπος δε θα υποστήριζε κάτι που δεν πιστεύει, ιδίως έχοντας έρθει σε επαφή με την αντίθετη άποψη.
Αν ακόμα νομίζετε ότι το τρολάρισμα είναι απλά ένα απολιτίκ παιχνίδι κάποιων αργόσχολων έφηβων ή μερικών κάφρων αρκεί να συλλογιστείτε πώς ο Milo Yiannopoulos, το κατεξοχήν τρολ, και τα τσιράκια του, υποστήριξαν ενεργά την εκλογή του Donald Trump. Η Amanda Marcotte στο βιβλίο της Troll Nation εξηγεί πως «η ιδέα των θετικών επιχειρημάτων προς υποστήριξη των συντηρητικών αρχών ατρόφησε, αφήνοντας στη θέση της μόνο την επιθυμία του τρολαρίσματος». Πολλές προσωπικότητες της Δεξιάς προώθησαν την ιδέα πως ο εκνευρισμός και το προβοκάρισμα των προοδευτικών είναι «ένα εύλογο υποκατάστατο μιας συνεκτικής πολιτικής ιδεολογίας». Η αντίθεση στις φεμινιστικές και λοιπές προοδευτικές ιδέες, η εκδήλωση μίσους και σκληρότητας σε αντίθεση με την ενσυναίσθηση και την αλληλεγγύη που πρεσβεύουν τα προοδευτικά κινήματα ανάγεται έτσι σε αυτοσκοπό.
Μπαίνοντας στο προφίλ ενός τρολ που ακολουθεί σταθερά τη σελίδα στάθηκα αμήχανη μπροστά σε ένα meme με την εικόνα του Χίτλερ και από κάτω γραμμένη την λεζάντα «ήταν όλα μία φάρσα». Προς στιγμήν μπερδεύτηκα, ψάχνοντας να βρω το αστείο -έστω ένα κακό αστείο. Ήταν αναφορά σε κάτι που δεν γνώριζα, ένα template που μου διέφυγε, παρωδία μιας ιστορικής στιγμής για την οποία δεν είχα διαβάσει; Όχι, μου είπε ο φίλος στον οποίο το έδειξα, δεν προσπαθούν καν να είναι αστείοι. Θέλουν απλά να είναι edgy. Το edginess είναι κι αυτό μια υπερπροσπάθεια να προκαλέσουν, η οποία βασίζεται στην αμφισβήτηση βασικών προοδευτικών αρχών υπονοώντας υποκριτικά ότι οι τελευταίες είναι τόσο εδραιωμένες που η καταπάτησή τους αποτελεί κάποιο είδος ηρωικής ανατροπής. Φυσικά σε έναν κόσμο που οι ζωές τον γυναικών, των κουήρ ατόμων, των μεταναστών, των μαύρων, των φτωχών αξίζουν λιγότερο και γι αυτό δολοφονούνται ή αφήνονται να πεθάνουν με μεγαλύτερη ευκολία, δεν υπάρχει καμία ανατροπή.
Το “αστείο” δεν είχε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, ήταν απλά αυτό που έβλεπα: ο Χίτλερ, η ενσάρκωση κάθε τι κακού, ως meme και άρα το υπέρτατο τρολάρισμα σε πείσμα όσων θεωρούν τραγωδία το Ολοκαύτωμα, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον φασισμό. «Αν εσείς θλίβεστε με το Ολοκαύτωμα εμείς θα γελάμε μαζί του». «Αν εσείς φοβάστε τον βιασμό εμείς θα γελάμε μαζί του». «Αν εσείς λυπάστε για τον θάνατο των μεταναστών εμείς θα γελάμε μαζί του». Αυτή είναι η ουσία του τρολαρίσματος, ένας συνδυασμός χαιρεκακίας, σαδισμού και ανεξάντλητης ενέργειας πακεταρισμένη σε ένα δήθεν απολιτίκ, σκοτεινό χιούμορ. Μόνο που, σε αντίθεση με το λεγόμενο μαύρο χιούμορ, δεν υπάρχει για να ξορκίσει το κακό αλλά για να το προσκαλέσει, να το κάνει πιο προσιτό, πιο εύπεπτο, πιο τυποποιημένο, πιο ποπ.
Το τρολάρισμα είναι ο τρόπος που έχει προσαρμοστεί η Ακροδεξιά στην νέα διαδικτυακή πραγματικότητα. Είναι ο απόλυτος ετεροπροσδιορισμός. Τα τρολ δεν μας λένε τι θέλουν, μας λένε όμως πολύ ξεκάθαρα τι δεν θέλουν: οι γυναίκες να νιώθουν ασφάλεια, τα LGBTQ+ άτομα να έχουν τον σεβασμό που τους αξίζει, οι μετανάστες και οι κατώτερες τάξεις να ζουν με αξιοπρέπεια. Με λίγα λόγια αυτό που θέλουν είναι να διατηρήσουν τα προνόμιά τους και την αίσθηση ανωτερότητας απέναντι σε αυτές τις ομάδες. Αν μη τι άλλο να την επιβεβαιώσουν φευγαλέα μέσα από ένα ακραίο και ενοχλητικό σχόλιο, αποκτώντας έστω κι έτσι μια αίσθηση εξουσίας που φοβούνται ότι σιγά σιγά χάνουν. Αλλά μη γελιέστε, θα κάνουν ό,τι άλλο μπορούν για να τη διατηρήσουν.
