«Πρεζάκια», άστεγοι, φτωχοί, μετανάστες και μετανάστριες, πρόσφυγες και «πουτάνες» παρουσιάζονται συνέχεια να «χαλάνε την εικόνα» του κέντρου.
αναδημοσίευση από το vice.com
Στις 21 Σεπτεμβρίου 2018, ένας άνθρωπος καταλήγει νεκρός στην Ομόνοια. Πρόκειται για τον Ζακ Κωστόπουλο, ακτιβιστή για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ και οροθετικών ατόμων, μέλους και συνεργάτη της Θετικής Φωνής.
Η είδηση αναμεταδίδεται μαζικά με αναφορές σε έναν «τοξικομανή» και «επίδοξο ληστή» που «αυτοτραυματίστηκε» στα κομμένα τζάμια «ενός κοσμηματοπωλείου επί της οδού Γλάδστωνος το οποίο επιχείρησε να ληστέψει».
Σύμφωνα με τα ιατροδικαστικά ευρήματα και τις μαρτυρίες, διαψεύδεται πως ο Ζακ ήταν «υπό την επήρεια ουσιών» και ο λόγος για τον οποίο βρίσκεται εγκλωβισμένος μέσα στο κοσμηματοπωλείο παραμένει αδιευκρίνιστος. Γνωρίζουμε μόνο πως πριν βρεθεί εκεί, ο Ζακ προσπάθησε να εισέλθει σε άλλο μαγαζί για να ζητήσει βοήθεια, αλλά κάποιοι τον εμπόδισαν.
Ο Μάριος Ατζέμης, Υπεύθυνος Μείωσης Βλάβης της Θετικής Φωνής, σχολιάζει πως «σε όποιο άτομο έχει βιωμένη εμπειρία από τη συγκεκριμένη περιοχή ως χρήστης και έχει δει με τα μάτια του άγριους ξυλοδαρμούς ευάλωτων ανθρώπων σε δημόσια θέα και μέρα μεσημέρι από καταστηματάρχες και την αστυνομία, για ασήμαντες αφορμές, μπορεί να κατανοήσει τι έγινε και στην περίπτωση του Ζακ. Το διαχρονικό καθεστώς ατιμωρησίας των παραβάσεων των σωμάτων ασφαλείας και η σιωπηρή διαβεβαίωση στους ιδιοκτήτες της περιοχής πως δεν θα γίνει και τίποτα να τσακίσεις ένα “κλεφτρόνι πρεζάκι” -ή κάποιον που τον αντιλαμβάνεσαι ως τέτοιο- δεν αφήνουν καμία αμφιβολία».
Ακόμα και αν οι τοξικολογικές του εξετάσεις βγήκαν «καθαρές», αρκούσε η «εικόνα» πως ο Ζακ ήταν το λάθος άτομο, στο λάθος μέρος:
ΛΑΘΟΣ ΑΤΟΜΟ
Ο Ζακ Κωστόπουλος δεν δολοφονήθηκε ούτε μόνο επειδή ήταν γκέι, ούτε μόνο επειδή είχε αντισυμβατική έκφραση φύλου, ούτε μόνο επειδή ήταν οροθετικός, ούτε μόνο επειδή ήταν ακτιβιστής, ούτε μόνο επειδή ήταν καλλιτέχνης με την πολιτικοποιημένη του drag queen persona “Zackie Oh”, ούτε μόνο επειδή μπορεί να θεώρησαν ότι πήγε να κλέψει ή ότι σκοτώνουν «ακόμη ένα πρεζάκι» στην Ομόνοια. Δολοφονήθηκε εξαιτίας όλων αυτών μαζί.
Ο Ζακ ήταν ένας εμφανώς ευάλωτος άνθρωπος, με εμφάνιση και συμπεριφορά που παραπέμπει σε παρίες και ανυπεράσπιστους ανθρώπους – κάτι που ο Ζακ έκανε συνειδητά και υπερήφανα καθώς με αυτούς τους ανθρώπους συντασσόταν. Με τους αδύναμους κι αλλόκοτους, με τους ψυχικά ασθενείς, με τους «ξένους», με όσους «δεν ανήκουν» και ειδικά με όσους δεν θέλουν να ανήκουν. Δεν ξεχνάμε πως ο Ζακ υπερασπιζόταν όλους τους παρίες αυτού του κόσμου. Δεν ξεχνάμε πως ο Ζακ συνειδητά έσπαγε τις νόρμες στην εμφάνιση και τη συμπεριφορά του ως αντίσταση σε ό,τι πνίγει τους πιο καταπιεσμένους.
ΛΑΘΟΣ ΜΕΡΟΣ
«Πρεζάκια», άστεγοι, φτωχοί, μετανάστες και μετανάστριες, πρόσφυγες και «πουτάνες» παρουσιάζονται συνέχεια να «χαλάνε την εικόνα» του κέντρου. Η πραγματικότητα είναι πως η Ομόνοια δεν είναι Σύνταγμα. Είναι το «άλλο κέντρο» της πόλης. Εκεί που συγκεντρώνονται τα πιο ευάλωτα άτομα της πόλης. Αυτό που μας «χαλάει την εικόνα» στην Ομόνοια είναι αυτό που γνωρίζουμε όσα άτομα έχουμε περάσει αρκετό χρόνο στην περιοχή. Αυτό που μας χαλάει είναι η επιλεκτική δυσφορία των καταστηματαρχών και της αστυνομίας για τα «πρεζάκια», τους «πούστηδες», τα «τραβέλια», τους «αραπάδες» και τις «πουτάνες», ενώ γνωρίζουμε πως τα κυκλώματα της περιοχής επωφελούνται από αυτούς ως ενεχυροδανειστές, αγοραστές χρυσού, διακινητές ουσιών κι ανθρώπων και η λίστα συνεχίζεται.
ΝΑΡΚΟΦΟΒΙΑ
Θεωρούμε αναγκαίο να εξετάσουμε τον ρόλο της ναρκοφοβίας στην υπόθεση – του μίσους και των διακρίσεων, δηλαδή, προς τα άτομα που κάνουν χρήση. O Μάριος Ατζέμης σχολιάζει:
«Έχει γίνει πολλή προσπάθεια από αλλεπάλληλα δημοσιεύματα πολλά χρόνια πριν τη δολοφονία του Ζακ -και φυσικά μετά- ο δημόσιος χώρος πέριξ του αθηναϊκού κέντρου να απεικονίζεται “μολυσμένος” από την ύπαρξη ατόμων που κάνουν χρήση ουσιών και από τις λεγόμενες “ανοιχτές πιάτσες”.
»Αυτό το κλίμα καλλιέργειας ηθικού πανικού, παράλληλα με έντονη παραπληροφόρηση για το σύνθετο φαινόμενο της εξάρτησης και για τις υπηρεσίες που απευθύνονται στους “προβληματικούς” χρήστες, δικαιολογούσε και δικαιολογεί την άσκηση κάθε μορφής – θεσμικής και εξωθεσμικής βίας – απέναντι σε αυτό τον ευάλωτο πληθυσμό. Μια βία που είναι παραπάνω από σαφές στους δράστες της ότι θα μείνει ατιμώρητη όσο ακραία μορφή και αν λάβει. Ειδικά αν κάποιος φέρεται να έχει διαπράξει έγκλημα κατά της ιδιοκτησίας.
»Όλα αυτά συνοδεύονται από τη γνωστή βαθιά υποκρισία διάφορων καταστηματαρχών της περιοχής που διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους για την ”παραβατικότητα” ενώ είναι γνωστό πως πολλά μαγαζιά της περιοχής δεν επικεντρώνονται στο να πουλάνε, αλλά στο να αγοράζουν χρυσό από απελπισμένους ανθρώπους κάθε μορφής οι οποίοι “τα σκοτώνουν” όπως-όπως για να επιβιώσουν.
»Η Αθήνα είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που παρουσιάζουν τέτοια εικόνα στο κέντρο τους. Δεν είναι τυχαίο πως ο επιπολασμός του HIV στους χρήστες έχει φτάσει το 22% σε σχέση με το 14% που καταγράφηκε στην έξαρση μεταξύ 2011-2014. Δεν είναι τυχαίο, επίσης, πως είμαστε η πρώτη χώρα σε θνησιμότητα στους χρήστες σε όλο τον “Δυτικό κόσμο”, όπως προκύπτει από δεκάδες μελέτες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Όποιο άτομο έχει βιώσει την σκληρή πραγματικότητα της πιάτσας του Αθηναϊκού κέντρου δεν εκπλήσσεται καθόλου. Έχουμε δει με τα μάτια μας ανθρώπους να πεθαίνουν δίπλα μας αβοήθητοι λόγω έλλειψης ναλοξόνης. Η ανεπαρκής διάθεση συνέργων χρήσης επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση.
»Δεν μας διαφεύγει η επιλεκτική αναπαραγωγή μύθων και στιγματιστικών αντιλήψεων από την πλειοψηφία των ΜΜΕ και η πλήρης αποσιώπηση για το που πραγματικά πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες, ποια είναι τα άτομα που είναι τα πραγματικά θύματα αυτής της κατάστασης.
»Μια αναδρομή στο ιστορικό των εξαιρετικά άστοχων και γεμάτων αντιεπιστημονικές αγκυλώσεις “πολιτικών για τα ναρκωτικά” της χώρας ενδεχομένως να έπειθε και τον πιο αδαή και προκατειλημμένο για το τι συμβαίνει. Δηλαδή για τη διαχρονική υπονόμευση των υπηρεσιών Μείωσης Βλάβης που μας κόστισε αμέτρητους θανάτους από υπερδοσολογία που θα μπορούσαν να έχουν αποτραπεί με απλούστατα μέσα, μία επιδημική έξαρση του HIV στους χρήστες, τη συστηματική δυσφήμηση του ΟΚΑΝΑ αλλά και κάθε άλλης υπηρεσίας που απευθύνεται σε αυτό τον πληθυσμό και το ”θάψιμο” σωτήριων πρωτοβουλιών όπως ο “ΟΔΥΣΣΕΑΣ” που ήταν ο πρώτος πιλοτικός χώρος επιτηρούμενης χρήσης – ανάμεσα σε τόσα άλλα στα οποία θα μπορούσαμε να αναφερθούμε».
Τα άτομα που κάνουν χρήση ποινικοποιούνται από τη νομοθεσία και συχνά τιμωρούνται από τα προγράμματα απεξάρτησης που ακολουθούν το μοντέλο “σκληρής αγάπης” σε μία σχεδόν εξαγνιστική προσέγγιση που τροφοδοτείται από, και ανατροφοδοτεί, την ιδέα πως η χρήση είναι προσωπικό ατόπημα, κάποιου είδους αμάρτημα αποτέλεσμα “αδυναμίας χαρακτήρα” που χρήζει εξιλέωσης αντί υποστήριξης – μία νοοτροπία που αποσιωπεί τις συνθήκες και τα συστημικά κενά που οδηγούν στην “προβληματική” χρήση και τους αμέτρητους θανάτους.
Δεν ξεχνάμε, ακόμη, πώς οι ζωές των ατόμων που κάνουν “προβληματική” χρήση διαπλέκονται άμεσα με οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ομάδα βρίσκεται στο περιθώριο και πώς όλοι αυτοί οι άνθρωποι μαζί συναντιούνται, κινδυνεύουν, εξαθλιώνονται και ενίοτε πεθαίνουν στην Ομόνοια.
Το κυνήγι και η διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών το 2012, οι αδιευκρίνιστες συνθήκες κάτω από τις οποίες πεθαίνει ο Εμπουκά Μαμάν Σούμπεκ, η βία ενάντια στα άτομα που εργάζονται στο σεξ, οι επιχειρήσεις-σκούπα που “καθαρίζουν” την πόλη από τους ανθρώπους που ψάχνουν καταφύγιο εδώ από τον πόλεμο και τη βία μας το υπενθυμίζουν. Μας το υπενθυμίζουν όσα έχουμε δει να συμβαίνουν στην Ομόνοια που μόνο “ομόνοια” δεν είναι.
Διεκδικούμε το “άλλο” κέντρο της Αθήνας και τις ζωές των ανθρώπων μας.
Απόδοση δικαιοσύνης για τη δολοφονία του Ζακ σημαίνει πως πρέπει να πολεμήσουμε ό,τι αφάνισε τον Ζακ – ό,τι μας δηλητηριάζει και μας σκοτώνει, ό,τι είναι απέναντι σε κάθε άνθρωπο σε στιγμή ανάγκης, τις Ομόνοιες όλου του κόσμου. Την άσκηση εξουσίας πάνω στον ανυπεράσπιστο.
Διεκδικούμε, ακόμη, άμεσες παρεμβάσεις και προσεγγίσεις συμπεριληπτικές και όχι τιμωρητικές για τα άτομα που κάνουν χρήση, με τη συμμετοχή και τη συνεργασία της κοινότητας χρηστών/τριών στο σχεδιασμό και την αξιολόγηση των σχετικών υπηρεσιών. Τέλος, προσθέτουμε τις φωνές μας στο διαχρονικό αίτημα για τη θέσπιση ενός ανεξάρτητου μηχανισμού διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία με αποφασιστική αρμοδιότητα.
Δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για το δικαίωμα κάθε ανθρώπου, “πρεζάκι” ή μη, στη ζωή και την αξιοπρέπεια.
Το συγκεκριμένο άρθρο υπογράφει η Ελίζα Γκορόγια – Υπεύθυνη Διεκδίκησης & Επικοινωνίας στη Θετική Φωνή
Συνυπογράφουν:
Θετική Φωνή – Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος
PeerNUPS – Δίκτυο Ομοτίμων Χρηστών Ψυχοδραστικών Ουσιών
Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ)
Προμηθέας – Σύλλογος Ασθενών Ήπατος
Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS, Σεξουαλικά Μεταδιδόμενων και Αναδυόμενων Νοσημάτων
Red Umbrella Athens – Κέντρο ενδυνάμωσης ατόμων που εργάζονται στο σεξ
Δίκτυο Ενδυνάμωσης Σεξεργαζομένων (Δ.Ε.Σ.)
United African Women Organization Greece/Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών Αφρικής
Proud Seniors Greece – Ομάδα Υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ ατόμων 50 και άνω
Orlando LGBT – Ψυχική Υγεία Χωρίς Στίγμα
Intersex Greece – Ελληνική Κοινότητα Ίντερσεξ
Colour Youth, Κοινότητα Lgbtq Νέων Αθήνας
Οικογένειες Ουράνιο Τόξο
Thessaloniki Pride
Rainbow Seniors
Πολύχρωμο Σχολείο
Υπερήφανοι Γονείς
Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity
