από την Intersex Greece
«Ξέρεις τι είναι ίντερσεξ; Μπράβο! Γιατί εγώ δεν ήξερα. Δεν μου εξήγησε κανείς. Και την έζησα πολύ μόνη μου τη ζωή. Πάντα ήμουν στο ανάμεσα, σα να ζούσα σε μια χαραμάδα. Αυτήν μου έδωσαν για χώρο να ζω. Μία χαραμάδα. Έτσι ζούσα.»
Τα λόγια της «Θείας Σταματίνας» από τις Σέρρες του Γιώργου Καπουτζίδη δεν είναι απλώς ατάκα ενός τηλεοπτικού χαρακτήρα. Είναι μια κραυγή. Η κραυγή μας. Μια εξομολόγηση που έρχεται από το περιθώριο στο οποίο ζούμε, από εκείνες τις χαραμάδες της κοινωνικής σιωπής όπου τόσοι άνθρωποι αναγκαστήκαμε να χωρέσουμε τις ζωές μας. Οι ίντερσεξ άνθρωποι — όσα άτομα γεννιόμαστε με σωματικά χαρακτηριστικά που δεν ταιριάζουν στις «τυπικές» κατηγορίες αρσενικού ή θηλυκού — εξακολουθούμε να παλεύουμε όχι μόνο για αποδοχή, αλλά και για αναγνώριση της ίδιας μας της ύπαρξης.
Η λέξη ίντερσεξ εξακολουθεί να είναι άγνωστη για πολλούς. Σε κάποιους προκαλεί αμηχανία, σε άλλους σύγχυση. Κι όμως, πίσω από αυτήν κρύβονται αληθινές ιστορίες ανθρώπων, σωμάτων και ψυχών. Παιδιά που υποβλήθηκαν σε «διορθωτικές» επεμβάσεις χωρίς συναίνεση, έφηβα άτομα που μεγάλωσαν μέσα σε μυστικά και ψέματα, ενήλικα άτομα που πάλεψαν να κατανοήσουν ποιες, ποιοι και ποια είναι, αφού πρώτα η κοινωνία τα έπεισε ότι δεν «χωράνε» πουθενά.
Η χαραμάδα της Σταματίνας είναι το σύμβολο αυτής της αορατοποίησης. Για δεκαετίες, η ίντερσεξ σωματικότητα έπρεπε να κρυφτεί — να γίνει ιατρικό περιστατικό, να διορθωθεί, να «τακτοποιηθεί». Το σώμα δεν θεωρήθηκε ποτέ χώρος δικαιώματος, αλλά αντικείμενο κανονικοποίησης. Κι έτσι, χιλιάδες άνθρωποι μεγαλώσαμε με το βάρος μιας σιωπής που δεν ήταν δική μας επιλογή. Μιας σιωπής που μας αφαιρούσε όχι μόνο τη φωνή, αλλά και την αίσθηση του «ανήκειν».
Στην Ελλάδα, η συζήτηση για τα ίντερσεξ ζητήματα μόλις τα τελευταία χρόνια αρχίζει να παίρνει μορφή. Οι φωνές των ίντερσεξ ανθρώπων ακούγονται επιτέλους — διεκδικούν νομοθετικές αλλαγές, μιλούν για την ανάγκη απαγόρευσης των μη αναστρέψιμων ιατρικών επεμβάσεων σε ανήλικα χωρίς συναίνεση, ζητούν σεβασμό, ενημέρωση, ορατότητα. Το 2022, με την ψήφιση του νόμου για την προστασία των ίντερσεξ ανηλίκων, έγινε ένα πρώτο βήμα. Όμως, οι νόμοι χρειάζονται εφαρμογή. Και η κοινωνική αλλαγή χρειάζεται κάτι περισσότερο από νόμους· χρειάζεται φως. Χρειάζεται να κοιτάξουμε κατάματα αυτό που για χρόνια προτιμούσαμε να αγνοούμε.
Η ορατότητα δεν είναι απλώς ένα αίτημα. Είναι πράξη επιβίωσης. Γιατί η ύπαρξη που δεν αναγνωρίζεται, διαγράφεται. Κι αυτό ακριβώς συνέβαινε — και σε μεγάλο βαθμό συμβαίνει ακόμη — με εμάς τα ίντερσεξ άτομα: ζούμε ανάμεσά σας, αλλά η κοινωνία δε μας βλέπει. Δε μας βλέπετε. Δεν μας χωράτε στις λέξεις, δεν μας χωράτε στα κουτάκια της ταυτότητας, δεν μας χωράτε καν στα βιβλία της βιολογίας και αν δεν τολμάμε να αποκαλυφθούμε, διότι γνωρίζουμε πως οι περισσότεροι δε θέλετε να μας ξέρετε, ζούμε δίπλα σας σιωπηλά. Είμαστε οι φίλες/οι σας, οι συγγενείς σας, τα συνάδελφα σας, ο γείτονας σας, αυτές που περιμένουν μαζί σας στη στάση του λεωφορείου. Και έτσι μένουμε στις χαραμάδες μας — εκεί όπου το φως μπαίνει μόνο όσο το επιτρέπουμε εμείς.
Όμως το φως έχει πάντα τρόπο να τρυπώνει. Να φωτίζει ιστορίες, να γιατρεύει σιωπές, να κάνει την ύπαρξη ορατή. Η ίντερσεξ κοινότητα είμαστε εδώ. Μιλάμε. Διεκδικούμε. Αρνούμαστε να ζούμε άλλο στις χαραμάδες. Γιατί κάθε σώμα είναι φυσικό. Κάθε ύπαρξη είναι άξια αξιοπρέπειας. Και κάθε παιδί αξίζει να μεγαλώσει γνωρίζοντας πως δεν υπάρχει τίποτα «λάθος» πάνω του.
Η Θεία Σταματίνα έζησε σε μια εποχή που δεν ήξερε καν τι σημαίνει η λέξη. Σήμερα, έχουμε τη γνώση, έχουμε τη φωνή, έχουμε την ευθύνη να ανοίξουμε τον χώρο — να μετατρέψουμε τις χαραμάδες σε πλατείες. Για να μπορεί κάθε ίντερσεξ άνθρωπος να σταθεί στο φως και να πει: είμαι εδώ. Δείτε μας, ακούστε μας, μιλήστε μας! Γιατί τελικά, το να είσαι ορατό δεν είναι πολυτέλεια. Είναι δικαίωμα. Κι αυτό το δικαίωμα ανήκει σε όλους τους ανθρώπους. Εξ ίσου.
