Σήμερα, τη Διεθνή Ημέρα των Ατόμων Μεγαλύτερης Ηλικίας, διαθέτουμε ένα λεπτό για να σκεφτούμε τι νοείται να «μεγαλώνεις» και τι πραγματικά σημαίνει να θεωρείται ένα άτομο «ηλικιωμένο». Ο όρος «ηλικιωμένα» , αδόκιμος όπως είναι, συχνά φέρνει στο μυαλό εικόνες αδυναμίας ή κατάπτωσης, ενδυναμώνοντας ένα μύθο που έχει τις ρίζες του σε κοινωνικές παρανοήσεις. Στην πραγματικότητα, η γήρανση είναι μια σύνθετη, πολύπλευρη διαδικασία που επιφέρει σοφία, εμπειρία και εμβρίθεια, αμφισβητώντας την ιδέα ότι η νεότητα, η αρτιμέλεια και η τέλεια υγεία πρέπει να είναι το πρότυπο ή ο κανόνας.
Γράφει η Σοφία Αντωνιάδου*
Στην Ελλάδα, το θέμα της γήρανσης είναι ιδιαίτερα επίκαιρο. Με το 23% του πληθυσμού της ηλικίας 65 ετών και άνω, η Ελλάδα είναι μία από τις πιο «ηλικιωμένες» χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου συνολικά το 20,3% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών . Αυτή η δημογραφική μεταβολή αναδεικνύει όχι μόνο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αλλά και τις ευκαιρίες που έχει η κοινωνία να εξελιχθεί στο πως αντιλαμβάνεται και αγκαλιάζει ή απορρίπτει τις πιο παλαιές γενεές που συνυπάρχουν με το σήμερα της.
Προκλήσεις και Μύθοι
Το ηλικιακό μεγάλωμα συνοδεύεται από το δικό του μοναδικό σύνολο προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων υγείας, της απομόνωσης και ενίοτε της κοινωνικής παραμέλησης. Είναι σημαντικό ωστόσο, να καταρρίψουμε τον μύθο ότι η πρόοδος της ηλικίας ισοδυναμεί με απώλεια, επιθυμιών, δράσης ή προσωπικής εκπλήρωσης. Πολλά άτομα υποθέτουν ότι η σωματική -εξασθένιση- είναι αναπόφευκτη ή ότι το να έχει ένα άτομο μεγαλύτερη ηλικία είναι εγγενώς λιγότερο επιθυμητό, αλλά αυτοί είναι μύθοι που περιορίζουν τις δυνατότητες των ίδιων των ατόμων.
Υπάρχει επίσης η αντίληψη ότι το να είναι ένα άτομο νεαρό είναι η μόνη φάση όπου οι απολαύσεις της ζωής – όπως τα ταξίδια, ο έρωτας ή η μάθηση νέων πραγμάτων, η δημιουργία σχέσεων – μπορούν να συμβούν ή να απολαμβάνονται πλήρως. Αυτό το κοινωνικά κατασκευασμένο «ψεύδος» όχι μόνο στιγματίζει τα άτομα αλλά συχνά εσωτερικεύεται εν είδει ντροπής και δρα αυτοεκπληρούμενα. Ωστόσο άτομα άνω των 60,70,80 και γιατί όχι και 90 στην πραγματικότητα μπορούν να ζουν δυναμικές ζωές, γεμάτες δημιουργικότητα και περιέργεια, γεμάτες αγάπη, περιπέτεια, νέες φιλίες, νέους έρωτες, σεξ και προσωπική ανάπτυξη.
Διαθεματικότητα και «μεγάλωμα»:
ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα μεγαλύτερης ηλικίας
Όταν συζητάμε για την πρόοδο της ηλικίας, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι δεν βιώνουν όλα τα άτομα το προσωπικό τους μεγάλωμα με τον ίδιο τρόπο. Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ιδίως εκείνα που είναι φυλοδιαφορετικά, γκέι, λεσβίες, αμφιφυλόφιλα ή queer, συχνά αντιμετωπίζουν πρόσθετα επίπεδα διακρίσεων καθώς μεγαλώνουν. Πολλά έχουν περάσει μέρος της ζωής τους αγωνιζόμενα για αναγνώριση, αποδοχή και ασφάλεια, γεγονός που μερικές φορές οδηγεί σε αυξημένες προκλήσεις στη μετέπειτα ζωή – όπως η εύρεση υγειονομικής περίθαλψης χωρίς αποκλεισμούς, η καταπολέμηση της μοναξιάς ή η αντιμετώπιση της απουσίας υποστήριξης από την οικογένεια καταγωγής. Δεν είναι σπάνιο άτομα που ζήσαν τη ζωή τους «out» καθώς προοδεύει η ηλικία να χρειαστεί να επιστρέψουν σε μέρη που είχαν εγκαταλείψει ή να αναγκαστούν να κρύψουν εκ νέου τις διάφορες ταυτότητες τους (come-in), προτεραιοποιώντας την προσωπική τους ασφάλεια και την αποδοχή από την ευρύτερη κοινότητα ή γειτονιά.
Στα καλά νέα όμως, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα μας ανοίγουν το δρόμο και για μια εναλλακτική ματιά τόσο στο «μεγάλωμα» όσο και στον τρόπο ύπαρξης σε κάθε ηλικία. Καθώς πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δημιουργούν οικογένειες της επιλογής τους, δημιουργούν ισχυρά δίκτυα υποστήριξης που αποτελούν απόδειξη της ιδέας ότι ποτέ δεν είναι αργά για να βρεις την αγάπη, τη συντροφικότητα ή την αίσθηση του ανήκειν. Τα μεγαλύτερης ηλικίας ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα συχνά μας εμπνέουν και δρουν ενδυναμωτικά με τις προσωπικές ιστορίες επιβίωσης, θάρρους και δημιουργίας νέων κοινωνικών συστημάτων.
Δεν είναι αυτά για την ηλικία μου Vs Ποτέ δεν είναι αργά!
Συχνά πίσω από την φράση «δεν είναι αυτά για την ηλικία μου» κρύβεται περισσότερο μια κοινωνική επιταγή, παρά μια γνήσια απουσία προσωπικής επιθυμίας.
Η πρόοδος της ηλικίας δεν ζητά αναγκαστικά να «επιβραδύνετε» τους ρυθμούς σας, εκτός αν αυτό είναι που θέλετε να κάνετε. Ποτέ δεν είναι πολύ αργά για:
Να ερωτευτείς: Ρομαντικές και πλατωνικές σχέσεις μπορούν να ανθίσουν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Να ταξιδέψεις: Να δείτε νέα μέρη, να γνωρίσετε νέους πολιτισμούς και να δημιουργήσετε αξέχαστες εμπειρίες.
Να κάνεις νέες φιλίες: Η οικοδόμηση ουσιαστικών σχέσεων δεν περιορίζεται στα άτομα νεαρής ηλικίας.
Να μάθεις μια νέα δεξιότητα ή γλώσσα: Ο εγκέφαλος συνεχίζει να είναι ένα ευπροσάρμοστο όργανο, ικανό να μαθαίνει σε οποιαδήποτε ηλικία.
Να μείνεις σωματικά δραστήρια: Είτε πρόκειται για περπάτημα, είτε για μαραθώνιο, είτε για γιόγκα, ανάλογα με το τι επιτρέπει το σώμα και οι επιθυμίες κάθε ατόμου – υπάρχουν τρόποι να μείνετε δραστήρια.
Να εξερευνήσεις τη σεξουαλικότητά σου: Η οικειότητα και η σεξουαλική εξερεύνηση είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης, ανεξαρτήτως ηλικίας. Μάλιστα η πρόοδος της ηλικίας με τις δυσκολίες που μπορεί να επιφέρει για συγκεκριμένες μορφές σεξουαλικών πρακτικών, ανοίγει το δρόμο για να ανακαλύψετε άλλες μορφές σεξουαλικής έκφρασης που ενδεχομένως είχατε παραμερίσει ή υποτιμήσει μέχρι τώρα.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι η πρόοδος της ηλικίας φέρνει συχνά περισσότερη ελευθερία-ελευθερία να ζεις αυθεντικά, να ακολουθείς χόμπι και να διαμορφώνεις τη ζωή με τρόπο βαθιά προσωπικό.
Μήνυμα Ημέρας:
«Το να μεγαλώνεις δεν έχει να κάνει με το να μετράς τα χρόνια- αλλά περισσότερο με το να κάνεις τα χρόνια να μετράνε. Ας αγκαλιάσουμε τη ζωή σε κάθε στάδιο και ας συνεχίσουμε να δημιουργούμε κοινότητες που υποστηρίζουν, αναβαθμίζουν και γιορτάζουν την ατομικότητα και τη μοναδικότητα κάθε ατόμου».
*Η Σοφία Αντωνιάδου είναι Ψυχολόγος – Σεξολόγος MSc – Ψυχαναλύτρια, @sex_positive_greece και Proud Seniors Greece -Ομάδα Υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ Ατόμων 50 και ‘Ανω-
