Παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον για το chemsex διεθνώς, μέχρι πρόσφατα τα παραπάνω ερωτήματα δεν είχαν ερευνηθεί στην Ελλάδα.
από τον Αντώνη Πούλιο & Γιώργο Παπαδοπετράκη*
H Θετική Φωνή, με στόχο να καλύψει αυτό το κενό, να παρέχει τεκμηριωμένη ενημέρωση αλλά και να ανταποκριθεί ουσιαστικά στο φαινόμενο, διεξήγαγε την πρώτη έρευνα που εστίασε στη σεξουαλικοποιημένη χρήση ουσιών και το chemsex σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ) και ζουν στην Ελλάδα. Η έρευνα έγινε σε συνεργασία με τις Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ) του ΠΓΝ «Αττικόν» και του ΓΝ «Λαϊκό», καθώς και με το Εργαστήριο Κλινικών Ερευνών «Υποκειμενικότητα και Κοινωνικός Δεσμός» του Πανεπιστημίου Αθηνών, και δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτη στο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Sexual Health (1).
Στην έρευνα συμμετείχαν 485 ΑΣΑ, ωφελούμενοι των Checkpoint της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, καθώς και των συνεργαζόμενων στην έρευνα ΜΕΛ. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το 28% δήλωσε ότι έχει εμπειρία χρήσης μη-νόμιμων ουσιών στο σεξ και το 20,4% συγκεκριμένα των ουσιών του chemsex, κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, μεφεδρόνη ή GBL/GHB. Το 42,7% των συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι έχουν εμπειρία χρήσης ουσιών στο σεξ δήλωσαν ότι κάνουν χρήση τουλάχιστον σε μηνιαία βάση ενώ το 76,3% από αυτούς ανέφερε ότι συνδυάζει ουσίες όταν κάνει χρήση.
Άλλα κεντρικά ευρήματα ήταν ότι οι συμμετέχοντες εμπλέκονται με σεξουαλικοποιημένη χρήση ουσιών ανάφεραν σε μεγαλύτερη συχνότητα ότι ζουν με τον HIV και ότι έχουν διαγνωστεί με κάποιο ΣΜΝ το τελευταίο εξάμηνο.
Εμπλοκή με chemsex συγκεκριμένα αναφέρθηκε συχνότερα από άτομα ηλικίας 30 έως 40 που ζουν στην Αθήνα. Τέλος, μολονότι οι ΑΣΑ που ζουν με τον HIV δεν διαφοροποιήθηκαν ως προς τη συχνότητα χρήσης ή τις ουσίες που προτιμούν, ανέφεραν σοβαρότερες αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης στη ζωή τους. Σημειώνεται ωστόσο ότι στο σύνολο των συμμετεχόντων ένα ικανό ποσοστό ανάφερε ότι η εμπλοκή με τη χρήση ουσιών στο σεξ δεν προκαλεί προβλήματα στη ζωή τους.
Αντίστοιχα ποσοστά είχαν ήδη διαπιστωθεί σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, όπως το Λονδίνο, το Βερολίνο ή το Παρίσι, όπου δημοσιευμένες έρευνες έχουν δείξει ότι το chemsex είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο. Το γεγονός αυτό υποστηρίζει την αναγκαιότητα να υπάρξουν υπηρεσίες που να απευθύνονται στις ανάγκες και τα αιτήματα ατόμων με εμπλοκή με το chemsex. Οι υπηρεσίες αυτές, σύμφωνα άλλωστε με διάφορα επιτυχημένα παραδείγματα διεθνώς, κρίνεται απαραίτητο να μην έχουν τη μορφή των κλασικών προγραμμάτων απεξάρτησης. Και αυτό γιατί στα πλαίσια τέτοιων προγραμμάτων η σεξουαλικότητα δεν λαμβάνεται υπόψιν όσο θα όφειλε και η επιβεβαιωτική προσέγγιση στις ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητες συχνά δεν είναι ενταγμένη στον τρόπο που αυτά ανταποκρίνονται στα αιτήματα των ωφελούμενων τους. Η προσέγγισή μας οφείλει να έχει κοινοτικό προσανατολισμό, δηλαδή να προσαρμόζεται στις ανάγκες της κοινότητας την οποία αφορά με τη συμμετοχή της ίδιας της κοινότητας, αποσκοπώντας στην ενδυνάμωση και όχι τη «διαχείρισή» της από ειδικούς.
Άλλωστε, όταν η χρήση δεν είναι προβληματική ή δεν υπάρχει τέτοιο αίτημα από τα ωφελούμενα άτομα, η εστίαση οφείλει να είναι στη σχέση του ατόμου με την ευχαρίστηση και πώς την επιδιώκει μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης με έναν ασφαλή για το ίδιο τρόπο. Οι επαγγελματίες υγείας, λοιπόν, είναι σημαντικό να είναι εξοικειωμένες/οι με το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος έχει τη δική του σχέση με την απόλαυση και δικές του διαδρομές για να την εξερευνήσει, όπως και οι ίδιες/οι οι επαγγελματίες υγείας, άλλωστε. Κατά συνέπεια, έχει ιδιαίτερη σημασία να μπει σε πρώτο πλάνο των υπηρεσιών που πιθανώς θα συνεργαστούν με ωφελούμενος που έχουν εμπλοκή με το chemsex η εξοικείωση με την ψυχαγωγική χρήση ουσιών ως μια συμπεριφορά που δεν είναι ούτε σπάνια ούτε απαραιτήτως προβληματική. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μείωση της βλάβης είναι ίσως το πιο χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να προσφερθεί στους ανθρώπους που απευθύνονται σε τέτοιες υπηρεσίες. Ως μείωση βλάβης εννοούμε τις πρακτικές που μειώνουν κατά το δυνατόν τις πιθανές αρνητικές συνέπειες και τους κινδύνους εμπλοκής με συμπεριφορές όπως η χρήση ουσιών.
Αξίζει να επισημάνουμε, βάσει του τελευταίου ευρήματος που αναφέραμε, ότι μολονότι από ιατρικής πλευράς ο HIV δε συνιστά ασθένεια αλλά μια χρόνια κατάσταση υγείας, ενώ με τη συστηματική λήψη αντιρετροϊκής αγωγής η μετάδοσή στο σεξ είναι μηδαμινή, οι άνθρωποι που ζουν με τον HIV συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις και δυσκολίες οι οποίες αφορούν ξεκάθαρα το στίγμα που συνοδεύει τη διάγνωσή τους. Το στίγμα αποδεδειγμένα επιφέρει ψυχοκοινωνικές δυσκολίες ενίοτε ιδιαίτερα σοβαρές και επιβαρύνει και τη σωματική υγεία περισσότερο από ό,τι ο ίδιος ο ιός. Πιθανώς αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ΑΣΑ που ζουν με τον HIV ανέφεραν σοβαρότερες επιπτώσεις της χρήσης ουσιών στη ζωή τους. Το στίγμα του HIV συνδυάζεται με το στίγμα της χρήσης και, μαζί με την ομοφοβία που αντιμετωπίζουμε καθημερινά, μπορούν να οδηγήσουν σε κοινωνική απομόνωση ή και χρήση των ουσιών όχι μόνο για ψυχαγωγία αλλά και ως μέσον να διαχειριστούμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Τότε, όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενο τεύχος, είναι πιθανότερο η χρήση να γίνει προβληματική, αυξάνοντας τις αρνητικές της συνέπειες στη ζωή μας.
Υγεία δε σημαίνει απουσία ασθένειας, κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά ποιότητα ζωής σε βιολογικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Συνεπώς, η δράση μας οφείλει να στρέφεται σε αυτή την κατεύθυνση: να μπορούμε να ζούμε με την ποιότητα που δικαιούμαστε και με τη φροντίδα που οφείλουμε στην εαυτή μας, τον εαυτό μας και τους ανθρώπους κοντά και – γιατί όχι; – γύρω μας.
Να προσέχουμε ο ένας τον άλλον.
iNFO
-Η Θετική Φωνή και τα Checkpoint έχουν ολοκληρώσει τον σχεδιασμό και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα εγκαινιάσουν την Ψυχοκοινωνική Υπηρεσία των Checkpoint. Η υπηρεσία αυτή θα παρέχει περιορισμένο αριθμό δωρεάν δια ζώσης και διαδικτυακών συνεδριών από επαγγελματίες ψυχικής υγείας σε ΛΟΑΤΚΙ άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες.
– Η Θετική Φωνή πρόσφατα μετέφρασε και επιμελήθηκε ένα φυλλάδιο ευαισθητοποίησης σε σχέση με την ψυχική υγεία ανθρώπων που ζουν με τον HIV του “Terrence Higgins Trust” με τίτλο «ΗΙV και Ψυχική Υγεία». Αν ζεις με τον HIV, οι πληροφορίες του φυλλαδίου μπορούν να σου φανούν χρήσιμες: https://issuu.com/positive_voice/docs/hiv_
*Ο Αντώνης Πούλιος είναι Κλινικός Ψυχολόγος, MSc, PhD και Ψυχαναλυτής, επιστημονικά υπεύθυνος κοινοτικών δράσεων της Θετικής Φωνής. O Γιώργος Παπαδοπετράκης είναι Σύμβουλος Εξαρτήσεων, Αντιπρόεδρος και Υπεύθυνος Προγραμμάτων της Θετικής Φωνής.
Πηγές
