Σ.Υ.Δ.: “Αντίθετη στο δίκαιο της Ε.Ε. η προϋπόθεση της αγαμίας για τα τρανς πρόσωπα για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, ώστε να λάβουν σύνταξη” .
Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ) δημοσιεύει σχετικό Δελτίο Τύπου, με το οποίο ενημερώνει για τις τις προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), Michal Bobek, σχετικά με την υπόθεση έγγαμης τρανς γυναίκας, που λόγω της μη αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου της δεν ήταν δυνατόν να λάβει σύνταξη.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, 21 Δεκεμβρίου 2017
Θέμα: «Αντίθετη στο δίκαιο της Ε.Ε. η προϋπόθεση της αγαμίας για τα τρανς πρόσωπα για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ώστε να λάβουν σύνταξη».
Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), μη κυβερνητική οργάνωση εθελοντικού χαρακτήρα για τα δικαιώματα της τρανς κοινότητας, με το παρόν δελτίο τύπου, κάνει γνωστές τις προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), Michal Bobek, σε υπόθεση έγγαμης τρανς γυναίκας που λόγω της μη αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου της δεν ήταν δυνατόν να λάβει σύνταξη[1].
Πρόκειται για την υπόθεση C‑451/16 MB κατά Secretary of State for Work and Pensions, με το ακόλουθο ιστορικό:
Η MB γεννήθηκε το 1948, καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή της ως άνδρας και συνήψε γάμο το 1974. Από το 1991, ζει ως γυναίκα και, το 1995, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου. Ωστόσο, η MB δεν ζήτησε τη χορήγηση πλήρους πιστοποιητικού αναγνώρισης φύλου σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία επειδή τότε ο έγγαμος αιτών ένα τέτοιο πιστοποιητικό έπρεπε να έχει επιτύχει την ακύρωση του γάμου του, δεδομένου ότι κατά το δίκαιο του Ηνωμένου Βασιλείου δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Η MB και η σύζυγός της δεν επιθυμούσαν να ακυρωθεί ο γάμος τους.Το 2008, η MB συμπλήρωσε την ηλικία των 60 ετών, δηλαδή την ηλικία συνταξιοδότησης για όσες γυναίκες γεννήθηκαν πριν από τις 6 Απριλίου 1950. Υπέβαλε αίτηση για τη χορήγηση κρατικής σύνταξης γήρατος. Η αίτησή της απορρίφθηκε λόγω του ότι, ελλείψει πλήρους πιστοποιητικού αναγνώρισης φύλου, δεν μπορούσε να θεωρηθεί γυναίκα όσον αφορά την ηλικία συνταξιοδότησης.
Η MB προσέβαλε την απόφαση αυτή ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Υποστηρίζει ότι η προϋπόθεση αγαμίας συνεπάγεται δυσμενή διάκριση αντίθετη προς το δίκαιο της Ένωσης. Η οδηγία αυτή της ΕΕ απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φύλου όσον αφορά τις κρατικές παροχές, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων γήρατος[2]. Η οδηγία αυτή προβλέπει εξαίρεση από την απαγόρευση αυτή, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να αποκλείσουν από το πεδίο εφαρμογής της τον καθορισμό της ηλικίας συνταξιοδότησης για τη χορήγηση συντάξεων γήρατος. Το Ηνωμένο Βασίλειο άσκησε το δικαίωμα αυτό και όρισε ως ηλικία συνταξιοδότησης για τις γυναίκες που γεννήθηκαν πριν από τις 6 Απριλίου 1950 την ηλικία των 60 ετών, και για τους άνδρες που γεννήθηκαν πριν από τις 6 Δεκεμβρίου 1953 την ηλικία των 65 ετών. Ωστόσο, κατά τον χρόνο που η MB προσέφυγε ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, η ταυτότητα διεμφυλικού ατόμου δεν αναγνωριζόταν για τον προσδιορισμό της ηλικίας συνταξιοδότησης αν το άτομο αυτό ήταν και εξακολουθούσε να είναι έγγαμο. Το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έθεσε το ερώτημα εάν το Δικαστήριο αν η κατάσταση αυτή είναι συμβατή με την οδηγία.
Στις προτάσεις του της 5ης Δεκεμβρίου 2017, ο γενικός εισαγγελέας M. Bobek εκτιμά ότι η προϋπόθεση αγαμίας, εφαρμοζόμενη μόνο για τα τρανς πρόσωπα προκειμένου αυτά να αποκτήσουν πρόσβαση σε κρατική σύνταξη λόγω της μη αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου τους, αντίκειται στην οδηγία. Κατά την άποψή του, η προϋπόθεση αυτή συνεπάγεται άμεση διάκριση λόγω φύλου η οποία δεν είναι δυνατόν να δικαιολογηθεί αντικειμενικά.
Αξίζει να σημειωθεί πως παρότι ο γενικός εισαγγελέας αναφέρει ότι εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίζουν τις προϋποθέσεις για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ενός προσώπου, ωστόσο, τονίζει ότι το πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης όσον αφορά την απαγόρευση των διακρίσεων λόγω φύλου δεν μπορεί να εξαρτάται από τις διάφορες προϋποθέσεις που θεσπίζονται σε εθνικό επίπεδο, πράγμα που τελικά θα μπορούσε να οδηγήσει στην επαναφορά διακρίσεων «δια της πλαγίας οδού», όπως συνέβη στην συγκεκριμένη υπόθεση.
Πλην της υπόθεσης αυτής, θα πρέπει να έχουμε υπόψιν την απόφαση της 28ης Ιουνίου του 2017 εκδοθείσα από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών κατά το άρθρο 5 (4) του προαιρετικού πρωτοκόλλου επί της καταγγελίας αρ. 2172/2012, σε καταγγελία έγγαμης τρανς γυναίκας σχετικά με τη μη μεταβολή των εγγράφων ταυτοποίησης στη χώρα καταγωγής της (Αυστραλία), αναφέρεται ότι[3]:
«7.14. Η Επιτροπή θεωρεί ότι με την νομική αναγνώριση του επαναπροσδιορισμού φύλου και την απαγόρευση των διακρίσεων εις βάρος των διεμφυλικών προσώπων το κράτος μέλος παρέχει προστασία έναντι των διακρίσεων. Ωστόσο, αρνούμενο σε έγγαμα διεμφυλικά πρόσωπα την διόρθωση του φύλου στις ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεως, σε αντίθεση με την μεταχείριση των άγαμων διεμφυλικών προσώπων και των μη διεμφυλικών προσώπων, η Κυβέρνηση δεν παρέχει στην καταγγέλλουσα, καθώς και στα άτομα που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με την καταγγέλλουσα, ίση προστασία κατά τον νόμο, ως έγγαμο διεμφυλικό άτομο. […]»
[…] 7.15. Υπό τις προαναφερθείσες περιστάσεις και ελλείψει πειστικών εξηγήσεων από το κράτος μέλος, η Επιτροπή κρίνει ότι η διαφορετική μεταχείριση μεταξύ έγγαμων και άγαμων ατόμων που έχουν υποβληθεί σε διαδικασία επιβεβαίωσης φύλου και που επιθυμούν να τροποποιήσουν την καταχώρηση φύλου στις ληξιαρχικές πράξεις γέννησής τους δεν βασίζεται σε εύλογα και αντικειμενικά κριτήρια και ως εκ τούτου συνιστά διάκριση λόγω έγγαμης κατάστασης και λόγω διεμφυλικής κατάστασης κατά το άρθρο 26 του Συμφώνου.»
Ακόμη, σε αυτή την κατεύθυνση, θα πρέπει να σημειωθεί η νομολογία σε μια σειρά κρατών μελών στην Ευρώπης, που τα εθνικά τους δικαστήρια θεώρησαν ως άνιση μεταχείριση την προϋπόθεση της αγαμίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Χαρακτηριστικές οι σχετικές αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Αυστρίας (2006)[4], του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας (2008)[5], του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ιταλίας[6], καθώς και Δικαστηρίου της Ελβετίας (1996)[7]και του Εφετείου της Γαλλίας (2012)[8].
Όλα τα παραπάνω αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και περιεχόμενο, δεδομένης της προϋπόθεσης της αγαμίας που τίθεται στην Παράγραφο 3, Άρθρο 3 της Ελληνικής νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου[9], η οποία με όμοιο τρόπο μπορεί να οδηγήσει σε αθέμιτες άμεσες διακρίσεις λόγω φύλου. Δεδομένης, ακόμη, της Έκθεσης της Επιστημονικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Κοινοβουλίου επί του συγκεκριμένου νόμου που αναφέρει σε σχέση με τον περιορισμό της αγαμίας: «Προβληματισμός γεννάται, εν προκειμένω, ως προς τη συμβατότητα της ως άνω ρύθμισης προς το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του έγγαμου διεμφυλικού προσώπου, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, υπό το πρίσμα της «δίκαιης ισορροπίας μεταξύ του γενικού συμφέροντος και των συμφερόντων των ενδιαφερομένων προσώπων» (ΕΔΔΑ, όπ. π. και παρ. 2 άρθρου 8 της ΕΣΔΑ) και της παρ. 6.2.3. του 2048/2015 Ψηφίσματος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, κατά την οποία τα κράτη μέλη καλούνται να «καταργήσουν κάθε περιορισμό στο δικαίωμα των διεμφυλικών ατόμων να παραμένουν σε έγγαμη κατάσταση μετά την αναγνώριση του φύλου τους»[10], η προϋπόθεση αυτή πρέπει να αναθεωρηθεί.
Σε αυτό το πλαίσιο το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, υποστηρίζει την προσφυγή έγγαμης τρανς γυναίκας που έχει αναλάβει ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος και εκδικάστηκε στο Ειρηνοδικείο Αθηνών την 7η Δεκεμβρίου 2017 για τη μεταβολή των ληξιαρχικών της εγγράφων ως προς το φύλο και το όνομα ώστε να απεικονίζεται στα έγγραφα ταυτοποίησης το πραγματικό της φύλο, όσο και το αίτημα μεταβολής της ληξιαρχικής πράξης γέννησης του τέκνου της ώστε να μην παραβιάζεται η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή τόσο του ιδίου του προσώπου όσο και του παιδιού της, και καλεί την Ελληνική Κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλία τροποποίησης της προϋπόθεσης της αγαμίας στο Άρθρο 3, παρ. 3 του ν. 4491/2017, καθώς και του Άρθρου 5, παρ.2 του ιδίου νόμου.
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΌ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΜΦΥΛΙΚΩΝ
Συγγρού 29, 1ος όροφος, Αθήνα, 11743
Τηλ.: 2109210697
Ώρες γραφείου: Δευτέρα έως Παρασκευή
09.00-14.00 & 17.00-20.00
Σύνδεσμοι – Παραπομπές
[1] Προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα Michal Bobek της 5ης Δεκεμβρίου 2017 | Υπόθεση C‑451/16 MBκατάSecretaryofStateforWorkandPensions:http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d5a07f254c1e4340a58f9b95cd4fb858c6.e34KaxiLc3eQc40LaxqMbN4PaNiSe0?text=&docid=197431&pageIndex=0&doclang=EL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=565225
[2] Οδηγία του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1978, περί της προοδευτικής εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα κοινωνικής ασφαλίσεως (ΕΕ ειδ. έκδ. 05/003, σ. 160): http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX%3A31979L0007.
[3]Απόφαση CCPR/C/119/D/2172/2012, Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών επί της καταγγελίας αρ. 2172/2012: https://undocs.org/en/CCPR/C/119/D/2172/2012
[4]Austrian Constitutional Court Case V 4/06-7 (decided on 8 June 2006): https://tgeu.org/austria-divorce-requirement-lacks-legal-basis/.
[5]German Constitutional Court Case 1BvL 10/05 (decided on 27 May 2008): https://www.icj.org/sogicasebook/1-bvl-1005-federal-constitutional-court-of-germany-27-may-2008/.
[6] Απόφαση Συνταγματικού Δικαστηρίου Ιταλίας Alessandra Bernaroli case: http://www.independent.co.uk/news/world/europe/italian-transgender-woman-wins-legal-battle-to-remain-married-to-wife-after-sex-change-9534750.html.
[7]Switzerland, St. Gallen District Court, SJZ 93/1997, 26 November 1996: https://tgeu.org/switzerland-st-gallen-district-court-outlawing-divorce-requirment-1996/.
[8]France, Rennes Court of Appeal, Case No. 11/08743, 1453, 12/00535, 16 October 2012: https://tgeu.org/france-rennes-court-of-appeal-says-divorce-requirement-not-necessary-for-gender-recognition/.
[9] Ν. 4491/2017, Νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου: https://www.taxheaven.gr/laws/law/index/law/838.
[10]Έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Κοινοβουλίου επί του Ν. 4491/2017 για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου: www.hellenicparliament.gr/UserFiles/7b24652e-78eb-4807-9d68-e9a5d4576eff/n-tatfyl-epist.pdf
