“Τιμητικό” στίγμα (courtesy stigma): H ενδεχόμενη κοινωνική δυσκολία/στιγματισμός που αντιμετωπίζουν άτομα σχετιζόμενα με ένα ήδη στιγματισμένο/περιθωριοποιημένο άτομο. Την έννοια περιέγραψε πρώτη φορά ο Goffman το 1963.
από Orlando LGBT+
Αυτό είναι που αντιμετωπίζουν πολύ συχνά οι γονείς των ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιών από το περιβάλλον τους, όταν γνωστοποιείται η ταυτότητα του παιδιού τους.
Φυσικά η ρίζα του είναι η ίδια με το πρωτογενές στίγμα, δηλ. η ομοφοβία και οι πατριαρχικές αντιλήψεις γύρω από το φύλο και την σεξουαλικότητα. Επομένως η επίδραση του τιμητικού στίγματος είναι ακόμα πιο έντονη σε άτομα/γονείς που έχουν ήδη καλά εδραιωμένες ομο/τρανσφοβικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις. Οι συνέπειές του, μεταξύ άλλων, είναι το έντονο αίσθημα ντροπής και ενοχής, ένα κακώς εννοούμενο αίσθημα “ευθύνης” των γονέων για την ταυτότητα του παιδιού τους, το οποίο μπορεί να εκφραστεί τόσο με επιθετικότητα από τους ίδιους προς το παιδί τους, όσο και από τους ίδιους προς τον εαυτό τους.
Η πιο συχνή ερώτηση γονιών μετά το coming out του παιδιού τους, ακόμη κι αν δεν εκφράζεται ρητά, είναι το “τι έχω κάνει λάθος” και μέσα σε αυτή κρύβονται όλες οι όψεις της ομοφοβίας. Σε αυτό το κλίμα ενοχής, χρειάζεται να σταθούν για μία ταυτότητα (αυτή του παιδιού τους) που πιθανά δε μοιράζονται και δυσκολεύονται να καταλάβουν, συχνά απέναντι σε συγγενείς και κοινότητες των οποίων την ομοφοβία γνωρίζουν καλά.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε;
Να ενεργοποιήσουμε όλους τους προστατευτικούς και προωθητικούς παράγοντες που υπάρχουν διαθέσιμοι, όλα δηλαδή εκείνα τα εσωτερικά και εξωτερικά στοιχεία που μπορούν να νοηματοδοτήσουν διαφορετικά την συνθήκη που (νομίζουμε ότι) είναι υπεύθυνη για την ντροπή και την ενοχικότητα.
Φίλοι της οικογένειας με στάση αποδοχής, ασφαλείς πληροφορίες προσβάσιμες ανάλογα με το κοινωνικοοικονομικό και μορφωτικό υπόβαθρο των γονέων, παραδείγματα περιπτώσεων που διαφοροποιούνται από όσα φοβούνται οι γονείς ότι θα αντιμετωπίσουν οι ίδιοι και τα παιδά τους και ανακούφιση της ενοχικότητας εκ μέρους επαγγελματιών που θεωρούνται “αυθεντίες”, αντί για αναπαραγωγή παρωχημένων επιχειρημάτων που συνδέουν τις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες με εκπτώσεις στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού βάζοντας τους γονείς στο επίκεντρο ως “ενόχους”.
Εξαιρετικά βοηθητικά επίσης είναι τα peer groups έστω και στην άτυπη μορφή τους, δηλαδή η επαφή και γνωριμία των γονέων με άλλους γονείς που έχουν βρεθεί στην ίδια θέση βιώνοντας δύσκολα συναισθήματα (σημαντική τέτοια ομάδα είναι οι Υπερήφανοι Γονείς).
Όταν ακόμα εκφράζεται δημόσια η ερώτηση:
“Μα γιατί να νιώθει κανείς υπερηφάνεια αν είναι γκέι (μπάι, τρανς, ίντερσεξ κ.α.) ή έχει ΛΟΑΤΚΙ+ παιδί”, η απάντηση είναι γιατί, κυριολεκτικά, μπορεί να του σώσει την ζωή.
Το αίσθημα υπερηφάνειας ανιχνεύεται ερευνητικά, και φαίνεται να κατατάσσεται στους βασικούς παράγοντες προστασίας από την επίδραση του στίγματος σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και το περιβάλλον τους.
Από εμάς σήμερα, προς όλους τους γονείς των ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιών που βρίσκονται στην σωστή μεριά της γονεϊκότητας και επιθυμούν τα παιδιά τους να είναι ευτυχισμένα και οι ίδιοι να είναι καλοί γονείς, έχουμε μόνο να πούμε:
Μπορείτε να είστε υπερήφανοι.
Αποδεχτείτε τα παιδιά σας όπως είναι, και εσάς ως γονείς αυτών των παιδιών. Βάλτε μια τελεία στην ανακύκλωση του τραύματος.
*οι γονείς που νιώθετε πίεση μετά το coming out του παιδιού σας, καλέστε στο 11528 – Δίπλα σου.
Οι ψυχολόγοι της Γραμμής θα σας ακούσουν με προσοχή και ενσυναίσθηση και σιγά σιγά θα σας δείξουν έναν δρόμο διαφορετικό από τον φόβο και το πλήγωμα, το δικό σας και των παιδιών σας.
