Τα κράτη ανά τον κόσμο πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν την επιδημία Covid-19 ως δικαιολογία για τη διάλυση των ΛΟΑΤ και άλλων ευάλωτων πληθυσμών, αναφέρει το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το HIV/AIDS.
Το UNAIDS εξέδωσε χθες την παρακάτω δημόσια δήλωση:
Το UNAIDS (Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το HIV/AIDS) καταδικάζει την κατάχρηση των μέτρων έκτακτης ανάγκης, που στοχοποιούν περιθωριοποιημένους και ευάλωτους πληθυσμούς. Το UNAIDS ανησυχεί βαθύτατα για τις αναφορές, ότι η πανδημία του κορονοϊού χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για τη στοχοποίηση των περιθωριοποιημένων και ευάλωτων πληθυσμών, τον περιορισμό της κοινωνίας των πολιτών, και την αύξηση των δυνάμεων της αστυνομίας. Συγκεκριμένα, το UNAIDS ανησυχεί εξαιρετικά για τις αναφορές νέων νόμων, που περιορίζουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, και στοχεύουν ποινικοποιημένες ομάδες κατά τρόπο που θα βλάψει τα δικαιώματα και την υγεία των ανθρώπων που ζουν, ή είναι ευάλωτοι στον ιό HIV.
“Σε περιόδους κρίσης, τα μέτρα έκτακτης ανάγκης και η ευελιξία είναι ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, δεν μπορούν να εφαρμόζονται σε βάρος των δικαιωμάτων των πιο ευάλωτων” , δήλωσε η Winnie Byanyima, Εκτελεστική Διευθύντρια του UNAIDS.
“Οι έλεγχοι και οι ισορροπίες που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο του κράτους δικαίου πρέπει να διατηρούνται προκειμένου να αποφευχθεί η κατάχρηση των μέτρων. Αν όχι, είναι πολύ πιθανό να δούμε μια αναστροφή της μεγάλης προόδου που σημειώθηκε στα ανθρώπινα δικαιώματα, στο δικαίωμα στην υγεία και στα μέτρα για το AIDS.”
Η εμπειρία από παλαιότερες και σημερινές επιδημίες δείχνει σαφώς ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της υγείας, όπως αυτή της COVID-19, πρέπει να είναι βαθιά ριζωμένη στην εμπιστοσύνη, την ανθρώπινη αλληλεγγύη και τον ακλόνητο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ωστόσο, έχουν πρόσφατα γίνει αναφορές ότι ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν μέτρα έκτακτης ανάγκης, ή δικαιολογίες δημόσιας υγείας, για να περιορίσουν τα δικαιώματα που σχετίζονται με την προσωπική αυτονομία, την ταυτότητα των φύλων, την ελευθερία του λόγου και τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα δικαιώματα που σχετίζονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Έχουν υπάρξει, επίσης, αναφορές σχετικά με την αύξηση των ποινικών κυρώσεων σε σχέση με τη μετάδοση του ιού HIV, την έκθεση και τη μη αποκάλυψη και τη χρήση των αστυνομικών δυνάμεων για να στοχεύσουν, μέσω συλλήψεων και βιαιότητας, ευάλωτες και ποινικοποιημένες ομάδες, όπως οι εργαζόμενες/οι στο σεξ, τα άτομα που ζουν με HIV και οι λεσβίες, τα γκέι, αμφί, τρανς και ίντερσεξ άτομα.
Στην Ουγγαρία εισήχθη ένα νέο νομοσχέδιο για την άρση του δικαιώματος των ανθρώπων να διορθώσουν το όνομά τους στα επίσημα έγγραφά τους λόγω φυλομετάβασης, προκειμένου να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση με την ταυτότητα των δύο φύλων, παραβιάζοντας σαφώς τα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα σε ότι αφορά στη νομική αναγνώριση της ταυτότητας των φύλων.
Στην Πολωνία, εγκρίθηκε μια ταχεία τροποποίηση της ποινικής νομοθεσίας που αυξάνει τις κυρώσεις για την έκθεση στο ιό HIV, τη μη αποκάλυψη και μετάδοση, σε τουλάχιστον έξι μήνες φυλάκισης και έως οκτώ χρόνια φυλάκισης – μια σαφής παραβίαση των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και υποχρεώσεων για την άρση των ποινικών νόμων που σχετίζονται με τον ιό HIV.
Το UNAIDS ανησυχεί για τις αναφορές των χωρών που προσφεύγουν στη χρήση του ποινικού δικαίου, όπως η ποινικοποίηση της μετάδοσης του κορονοϊού και η σύλληψη και κράτηση ατόμων για παραβίαση περιορισμών.
Η εμπειρία μας στην επιδημία του HIV είναι ότι η ποινικοποίηση της μετάδοσης του ιού οδηγεί σε σημαντικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπονομεύει την ανταπόκριση, και δε βασίζεται στην επιστήμη. Η ικανότητα να αποδεικνύεται η πραγματική μετάδοση από το ένα άτομο σε άλλο, καθώς και η απαραίτητη πρόθεση, είναι σχεδόν αδύνατες, και δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του κράτους δικαίου. Η ποινικοποίηση εφαρμόζεται συχνά σε βάρος ευάλωτων και στιγματισμένων κοινοτήτων.
Στην Ουγκάντα, 23 άτομα, που συνδέονται με καταφύγιο παροχής υπηρεσιών για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, έχουν συλληφθεί – 19 έχουν κατηγορηθεί για πράξη αμέλειας που ενδέχεται να εξαπλώσει μόλυνση ή ασθένεια. Αυτά τα 19 άτομα κρατούνται στη φυλακή χωρίς πρόσβαση σε δικαστήριο, νομική εκπροσώπηση, ή φάρμακα.
Το UNAIDS ανησυχεί, επίσης, για αναφορές από διάφορες χώρες, που κάνουν λόγο για αστυνομική βαρβαρότητα όσον αφορά την επιβολή μέτρων, τη χρήση σωματικής βίας και παρενόχλησης και τη στοχοποίηση περιθωριοποιημένων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στο σεξ, των ανθρώπων που χρησιμοποιούν ναρκωτικά και των ανθρώπων που είναι σε κατάσταση αστεγίας.
Η χρήση του ποινικού δικαίου και της βίας για την επιβολή περιορισμών στις μετακινήσεις είναι δυσανάλογη και δεν έχει τεκμηριωθεί.
Τέτοιες τακτικές είναι γνωστό ότι εφαρμόζονται με τρόπο που εισάγει διακρίσεις και έχουν δυσανάλογο αντίκτυπο στις πιο ευάλωτες ομάδες, πρόκειται για ανθρώπους που για οποιοδήποτε λόγο δεν μπορούν να παραμείνουν στο σπίτι, δεν έχουν σπίτι ή έχουν ανάγκη να εργαστούν για λόγους επιβίωσης.
Στην Κένυα, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εξέφρασαν στην ανησυχία τους σχετικά με ενέργειες που δεν συνάδουν με μία απάντηση στην επιδημία που να βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα, με τη δημοσίευση μιας συμβουλευτικής γνωμοδότησης ζητώντας την υιοθέτηση μιας προσέγγισης με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, ως απάντηση στην πανδημία COVID-19 και εξέδωσαν επιστολή ζητώντας να δοθεί έμφαση στην εμπλοκή της κοινότητας και στο τι λειτουργεί για την πρόληψη και τη θεραπεία, και όχι σε καταναγκαστικές προσεγγίσεις.
Ενώ ορισμένα δικαιώματα ενδέχεται να περιοριστούν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης για την προστασία της δημόσιας υγείας και ασφάλειας, οι περιορισμοί αυτοί πρέπει να έχουν έναν θεμιτό στόχο – στην περίπτωση αυτή, να περιοριστεί η πανδημία COVID-19. Πρέπει όμως να είναι και ανάλογες προς τον σκοπό αυτό, αναγκαίες, μη αυθαίρετες, τεκμηριωμένες και νόμιμες. Κάθε εντολή / νόμος ή ενέργεια από την επιβολή του νόμου πρέπει επίσης να υπόκειται σε έλεγχο από δικαστήριο. Οι εξουσίες επιβολής του νόμου πρέπει επίσης να είναι στενά καθορισμένες, αναλογικές και αναγκαίες.
Το UNAIDS προτρέπει όλες τις χώρες να διασφαλίσουν ότι οι νόμοι και οι εξουσίες έκτακτης ανάγκης περιορίζονται σε εύλογο χρονικό διάστημα και είναι ανανεώσιμες μόνο μέσω κατάλληλων κοινοβουλευτικών και συμμετοχικών διαδικασιών. Πρέπει να οριστούν αυστηρά όρια όσον αφορά τη χρήση των αστυνομικών αρμοδιοτήτων, παράλληλα με την ανεξάρτητη εποπτεία της αστυνομικής δράσης και των διορθωτικών μέτρων μέσω μηχανισμού λογοδοσίας.
Οι περιορισμοί των δικαιωμάτων σχετικά με την απαγόρευση των διακρίσεων βάσει του HIV, της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, της ελευθερίας του λόγου και της ταυτότητας φύλου, που περιγράφονται λεπτομερώς παραπάνω, δε βοηθούν στην απάντηση στην πανδημία COVID-19 και, επομένως, δεν έχουν νόμιμο σκοπό.
