Η λεσβιακή ταυτότητα στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά περιπαθής. Όταν δε θεωρείται αρρώστια ή αδυναμία εύρεσης του κατάλληλου άντρα, ακροβατεί μεταξύ της αορατότητας και της φετιχοποίησης.
από την Εύα Ξευγένη
Είναι συνεπώς απολύτως λογικό για τις λεσβίες και γενικά για τις γυναίκες με γυναικοκεντρική σεξουαλικότητα, να είμαστε επιφυλακτικές απέναντι σε κάτι όπως ο “αρσενικός λεσβιασμός”. Αρκετοί στρέιτ άντρες ασχολούνται εμμονικά με τις λεσβίες, βλέπουν πορνό μόνο με γυναίκες που όμως παράγεται για εκείνους, γράφουν βιβλία για λεσβιακούς έρωτες, την πέφτουν σε λεσβίες σε μπαρ, συχνά αφότου τις δουν να είναι τρυφερές με τη σύντροφό τους, είναι απρόθυμοι σε βαθμό αγανάκτησης να κατανοήσουν γυναικείες, θηλυκές υπάρξεις που δεν περιστρέφονται γύρω από τους ίδιους με κάποιον τρόπο.
Το Μανιφέστο του Αρσενικού Λεσβιασμού δεν απευθύνεται όμως στις λεσβίες, αλλά στους στρέιτ άντρες. Τους παροτρύνει να απολέσουν αυτή τη φαλλικότητα που τους χαρίζει τα κοινωνικά προνόμια του φύλου τους, τους ενθαρρύνει να αγκαλιάσουν τη θηλυκή τους πλευρά, αυτή που έχουν απαρνηθεί έτσι ώστε να μπορούν να είναι άντρες. Ακολουθώντας τα χνάρια του πολιτικού λεσβιασμού που άνθισε τη δεκαετία του ’70, ο αρσενικός λεσβιασμός φιλοδοξεί να καταστεί μορφή αντίστασης απέναντι στην ίδια την πατριαρχία, αυτή τη φορά όμως από την πλευρά των αντρών, μέσα από την έμπρακτη άρνηση των προνομίων τους και του φαλλού ως νόμου που διέπει τα πάντα, και κυρίως τις έμφυλες σχέσεις. Μόνο έτσι θα μπορέσουν οι άντρες να είναι πραγματικά αλληλέγγυοι στο γυναικείο αγώνα, αλλά και να απελευθερωθούν από την πίεση και την αγωνία των δικών τους έμφυλων ρόλων, σύμφωνα με το Μανιφέστο.
Για την Αλέξανδρο Ματσάγγο, διδάκτορα Ψυχολογίας που ζει κι εργάζεται στο Βερολίνο, ο δρόμος προς την ισότητα των φύλων μπορεί να υπάρξει μονάχα μέσα από το Θηλυκό. Όπως εξηγεί “το queer δεν είναι ουδέτερο, είναι πρωτίστως Θηλυκό”.
Αλέξανδρε, γεια σου! Τι είναι ο αρσενικός λεσβιασμός και σε ποια άτομα απευθύνεται;
Ο αρσενικός λεσβιασμος είναι ένα κίνημα αποστασίας του φύλου και αποδέσμευσης από τον φαλλό και απευθύνεται πρωτίστως στους “straight/ετεροφυλόφιλους άντρες”.
Στα αυτιά μου, η φράση “αρσενικός λεσβιασμός” ακούγεται απίστευτα βιτριολική. Γιατί επέλεξες τη χρήση της λέξης “λεσβιασμός” συγκεκριμένα;
Στα χνάρια της μεγάλης φεμινίστριας θεωρητικού και “δασκάλας” της Judith Butler, Monique Wittig, ο αρσενικός λεσβιασμός θεωρεί τη “λεσβία” τον καταλληλότερο και πλέον θηλυκό όρο προκειμένου να αντιπαρατεθεί στην φαλλική/πατριαρχική οργάνωση του έμφυλου πεδίου, τον όρο που διαθέτει το μεγαλύτερο ανατρεπτικό δυναμικό απέναντι της. Τον χρησιμοποιεί ως δηλωτικό της μη-φαλλικότητας και της άρνησης του φαλλού, και αντικαθιστά την συμπληρωματική αντίθεση αρσενικού/θηλυκού της πατριαρχίας και της ετεροφυλοφιλίας με την απαράγραπτη Διαφορά ανάμεσα στο φαλλικό και το λεσβιακό.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου ο μέσος cis στρέιτ άντρας την πέφτει σε λεσβίες λέγοντας πως “είμαι κι εγώ λεσβία” για να τις “ρίξει”, και που οι λεσβίες γίνονται αντιληπτές είτε ως άρρωστες και στερημένες από άντρες, είτε ως ένα στερεότυπο που παραπέμπει σε πορνό, πόσο εύκολο είναι να μιλάμε με σοβαρότητα για έναν αρσενικό λεσβιασμό;
Λείπω 10 χρόνια από την Ελλάδα και ενδεχομένως έχω χάσει επεισόδια, αλλά στο βαθμό που ισχύει αυτό που λες για τους cis straight άντρες, πρόκειται για μια τυπική (και τυπικά ανερμάτιστη) απόπειρα του φαλλού να οικειοποιηθεί στους δικούς του όρους αυτό που δεν είναι σε θέση να καταλάβει – και η λεσβία είναι το ον για το φαλλό το πιο ακατανόητο. Υπό αυτές τις συνθήκες πάντως, το εγχείρημα του αρσενικού λεσβιασμού αποκτά ενδεχομένως ακόμα μεγαλύτερη αξία και χρησιμότητα, αφού “βάζει το μαχαίρι στο κόκκαλο” και δείχνει τι πραγματικά σημαίνει για τον “άντρα” το να είναι λεσβία. Κοπιάστε λοιπόν “λεσβίες” μου, ιδού η Ρόδος, ιδού και το (μη) πήδημα…
Μπορείς να μας μιλήσεις για το λεσβιακό φαλλό;
Λεσβιακός είναι ο φαλλός που μετατρέπει το φαλλοφόρο ον σε λεσβία, ο φαλλός που αρνείται και παρακάμπτει τη φαλλική λειτουργία και τροφοδοτεί ολόκληρο το σώμα με άπειρη θηλυκή ενέργεια, αυτό που η Βερολινέζα trans-lesbian θεωρητικός και ακτιβίστρια Luce De Lire oνομαζει pink libido.
Τι είναι η φαλλική απόλαυση και κατ’ επέκταση η φαλλική απάτη;
Φαλλική απάτη είναι η απάτη ότι εσύ κατέχεις το φαλλό και όχι αυτός εσένα, δηλαδή ως άντρας έχεις προσδέσει τον εαυτό σου σε μία συγκεκριμένη λειτουργία του φαλλού κι έχεις ταυτιστεί με αυτή, το ίδιο το όργανο [σ.σ. ο φαλλός] λειτουργεί κι αλλιώς. Και πάνω σε αυτή τη λειτουργία έχει έρθει ο ανθρώπινος πολιτισμός κι έχει φτιάξει ένα ολόκληρο φύλο, ένα ανθρωπότυπο. Φαλλική απόλαυση είναι η απόλαυση του φαλλού και όχι η δικιά σου.
Στο μανιφέστο είναι εμφανής η σύνδεση του Αρσενικού με το θάνατο και του Θηλυκού με το άπειρο και τη ζωή. Μπορείς να μας εξηγήσεις αυτή τη σύνδεση;
Η φαλλική σεξουαλικότητα είναι αναπόσπαστα δεσμευμένη στην αναπαραγωγή, στον άντρα ο μηχανισμός της ηδονής και ο μηχανισμός της αναπαραγωγής είναι ένα και το αυτό. Η αναπαραγωγή συνδέεται αδιαχώριστα με τον θάνατο, είναι η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος, αναπαραγόμαστε γιατί πεθαίνουμε, ενώ και η ίδια η αναπαραγωγική διαδικασία (γενετήσιο σεξ) σηματοδοτεί έναν μικρό θάνατο (εκσπερμάτωση) για το αρσενικό μέρος της αναπαραγωγικής εξίσωσης. Στο θηλυκό από την άλλη η αναπαραγωγή συνυφαίνεται αδιαχώριστα με την παραγωγή και τη δημιουργία του καινούργιου (κύηση, γέννα), ενώ και η σεξουαλικότητα του είναι αυτόνομη (κλειτορίδα) και δεν δεσμεύεται στην αναπαραγωγή.
Με αυτή την πολύ υλική και απτή έννοια, που εγγράφεται στη θηλυκή ανατομία αλλά αφορά ολόκληρη τη σφαίρα της θηλυκής υπαρξιακής και ψυχοσεξουαλικής κατάστασης, το θηλυκό συνδέεται με τη ζωή ως άπειρη ροή, δημιουργία και εξέλιξη. Με έναν αντίστοιχο τρόπο, το αρσενικό συνδέεται με τη ζωή που κυριαρχείται από το ένστικτο του θανάτου, τη ζωή που καθοδηγείται από την προοπτική και βιώνεται από την άποψη της άρνησης της.
Γράφεις πως για να μπορεί να είναι πραγματικά αλληλέγγυος στο γυναικείο αγώνα, ένας cis ετεροφυλόφιλος άντρας θα πρέπει να καταστεί αποστάτης του φύλου του, να αποκηρύξει τα φαλλικά, τα αντρικά του προνόμια μέσα από τη Θηλυκοποίηση. Γιατί Θηλυκοποίηση και όχι ισότητα των φύλων όμως;
Η ισότητα των φύλων είναι ένα τεράστιο ψέμα, άλλη μία από τις πολλές απάτες του φαλλού. “Ισότητα των φύλων” σημαίνει ισότητα ενώπιον του φαλλικού Νόμου, και σε μια τέτοια ισότητα η γυναίκα όχι απλά δεν είναι “ίση”, αλλά δεν κάνει καν την εμφάνιση της. Οι άντρες δεν μπορούν να είναι ίσοι ούτε καν μεταξύ τους, συνεχώς διαγκωνίζονται ποιος είναι καλύτερος και “τον έχει πιο μεγάλο” με την ευρεία και μεταφορική έννοια. Θα κάνουν ισότητα με τις γυναίκες; Ο φαλλος είναι το αντίθετο της ισότητας, η ισότητα έχει έμφυλο πρόσημο και είναι θηλυκή.
Πόσο χώρο πιστεύεις ότι θα έπρεπε να καταλαμβάνουν οι άντρες εντός κινημάτων γυναικείας απελευθέρωσης;
Ο φεμινισμός ανήκει στις γυναίκες και τις απανταχού θηλυκότητες που συντάσσονται μαζί τους. Τελεία. Στην αντρική περίοδο της ζωής μου λόγω της γενικής μου προδιάθεσης, των κοινωνικών μου επαφών, της ριζοσπαστικής μου πολιτικοποίησης και των σπουδών μου στην Κριτική Ψυχολογία, ήμουν πολύ ευαισθητοποιημένος στο γυναικείο ζήτημα και ενήμερος για τις εξελίξεις και τα προτάγματα της φεμινιστικής θεωρίας, που τα συζητούσα συχνά και με άλλους ανθρώπους, άντρες και γυναίκες. Σε προσωπικό επίπεδο είχα υπερασπιστεί τις γυναίκες και σε καταστάσεις που στα κατάστιχα της αρσενικής κοινωνικοποίησης θεωρούνται casus belli, με κόστος στις αντρικές μου φιλίες, κάποιες και πολύ στενές. Κι όμως, εκ των υστέρων και στη σημερινή θηλυκή μου κατάσταση, συνειδητοποιώ ότι υπήρχε όριο στη φεμινιστική μου τάση, και το όριο το βάζει ο ίδιος ο άντρας, ο άντρας είναι το όριο.
Όταν είσαι φαλλικος και ταυτοποιείσαι ως άντρας, έρχεται κάποτε και η ώρα του φαλλού να μιλήσει, η στιγμή εκείνη που αισθάνεσαι την ανάγκη να υποστηρίξεις το φύλο σου, κι αυτό σε φέρνει εκ των πραγμάτων σε μια θέση που ακόμα κι αν δεν είναι ανοιχτά σεξιστική αλλά ντύνεται με το κοστουμάκι των “ίσων αποστάσεων”, σίγουρα δεν είναι φεμινιστική. Δεν πρόκειται για κάποιου τύπου ηθική κρίση εδώ, αλλά για κάτι δομικό και αντικειμενικό. Το συγκεκριμένο φύλο αυτό είναι φτιαγμένο να κάνει, να υποστηρίζει τον εαυτό του, δεν υπάρχει χωρίς αυτή την υποστήριξη, ο εαυτός του είναι το όριο του. Θα συνεχίσει να το κάνει, να σε τρενάρει και να σε ευνουχίζει απαιτώντας για λύτρα τον εγωισμό σου, όσο συνεχίζεις να το κρατάς και να μην το στέλνεις στον αγύριστο.
Επομένως θα πω πως ναι, ένας άντρας μπορεί να γουστάρει τον φεμινισμό, να εμπνέεται από αυτόν και να διαδίδει τις αξίες και τις αρχές του στους κύκλους του. Δεν μπορεί όμως να αποτελεί κομμάτι των εσωτερικών του διεργασιών.
Σε ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας, πόσο συχνά πιστεύεις ότι πέφτουμε στην παγίδα της επιβεβαίωσης του κατεστημένου, της ετεροκανονικότητας δηλαδή, μέσα από προσπάθειες ανατροπής της, και με ποιους τρόπους;
Επιβεβαιώνουμε το έμφυλο status quo όταν οι κινήσεις μας μένουν εγκλωβισμένες και αναπαράγουν τη γενική ιδέα του binary [σ.σ. δυαδικού] φύλου και το μοντέλο της αντιθετικής συμπληρωματικότητας ενεργητικού – παθητικού που βρίσκεται στη βάση της ιδέας αυτής. Επιβεβαιώνουμε το έμφυλο status quo όταν είμαστε gay άντρες και μένουμε προσκολλημένοι στις ταυτότητες του top και του bottom, όταν είμαστε S/M [σ.σ. σαδιστές/μαζοχιστές, στο πλαίσιο του BDSM] και νομίζουμε ότι οικειοποιούμαστε ανατρεπτικά το κυρίαρχο εξουσιαστικό μοντέλο ενώ απλώς το αναπαράγουμε για το κέφι μας, όταν είμαστε λεσβίες αλλά η μία παίρνει το ρόλο του άντρα, όταν είμαστε τρανς και απλώς μετακινούμαστε στον άλλο πόλο του binary φύλου αναπαράγοντας τα σχετικά στερεότυπα που το αφορούν.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η σχέση μεταξύ πατριαρχίας και καπιταλισμού;
Πρόκειται για μια τυπική extimate σχέση μεταξύ “πατέρα”-πατριαρχίας και “γιού”-καπιταλισμού, σχέση δηλαδή ταυτόχρονα εσωτερική και εξωτερική. Ως προς την εξωτερική άποψη πατριαρία και καπιταλισμός συγκροτούνται ως συνδεόμενα και αλληλοτροφοδοτούμενα αλλά διακριτά συστήματα, με διαφορετικές ιστορικές καταβολές και διαφορετική γραμμή ζωής. Ως προς την εσωτερική άποψη ο καπιταλισμός στη ουσία του δεν είναι παρά μια εκστατικά μετουσιωμένη αναπαραγωγική φαλλικότητα, αφού οι βασικές αρχές της κίνησης του είναι: συσσώρευση, εκτόνωση, επέκταση. Ο φαλλός συσσωρεύει για λογαριασμό του την ενέργεια του σώματος, την εκτονώνει με τη φαλλική σεξουαλική πράξη και την εκσπερμάτωση, και επεκτείνεται με τη δημιουργία απογόνων που φέρουν το όνομα του. Το κεφάλαιο αντίστοιχα συσσωρεύει την ανθρώπινη ενεργητικότητα για λογαριασμό του (παραγωγή εμπορευμάτων, συσσώρευση κέρδους), την εκτονώνει με τη διάθεση των εμπορευμάτων στην αγορά και την κατανάλωση, και επεκτείνεται στη σφαίρα της αγοράς ως ατομικός καπιταλιστής, και στην όλη ανθρωπόσφαιρα και βιόσφαιρα ως καπιταλιστικό σύστημα. Πόσο πιο φάλλος και πατριαρχία να είναι ένα οικονομικό και κοινωνικό σύστημα;
Ποια θεωρίες ότι είναι η σχέση μεταξύ του φεμινισμού και του queer αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;
Για την Ελλάδα δεν έχω σαφή και ακριβή εικόνα ώστε να έχω ξεκάθαρη άποψη. Ακούω πάντως κάποια παράπονα από τις γυναίκες ως προς την απουσία της αναμενόμενης συμπαράστασης εκ μέρους του queer χώρου στις αισχρές πρόσφατες επιθέσεις και απειλές της πατριαρχίας στα δικαιώματα των γυναικών. Στο βαθμό που ισχύουν, ασφαλώς τα προσυπογράφω. Τα όποια δικαιώματα των γυναικών είναι πολύ νωπά και εύθραυστα για να δικαιολογείται ο οποιοδήποτε εφησυχασμός. Όταν χτυπιούνται οι γυναίκες χτυπιέται η θηλυκότητα στη ρίζα της και σε όλες της τις εκφράσεις, και ο φαλλός, επειδή ακριβώς είναι δειλός ή μάλλον θρασύδειλος, όταν παίρνει αέρα και θάρρος είναι βέβαιο ότι θα χτυπήσει ξανά.
Στο Βερολίνο που ζω από την άλλη, φεμινισμός και queer είναι ένα και το αυτό. Στο Βερολίνο κυκλοφορεί πολύ το ακρωνύμιο FLINTA (Female, Lesbian, Intersex, Non-binary, Trans, Agender) που μου αρέσει πολύ, κι ένας βασικός λόγος είναι ότι περιλαμβάνει το Θηλυκό πρώτο-πρώτο και μαζί με τις υπόλοιπες queer κατηγορίες που ακολουθούν. Θα το πω λίγο συνθηματικά αλλά είναι πέρα ως πέρα αλήθεια: Η γυναίκα είναι queer και το queer είναι γυναίκα. Διαβάζοντας τις υπέροχα εμβαθείς περιγραφές και αναλύσεις του Θηλυκού της Luce Irigaray, μιας φεμινίστριας θεωρητικού υπεράνω πάσης queer υποψίας που αντιπαρατέθηκε σφοδρά στους queer νεωτερισμούς που εισήγαγε στη φεμινιστική θεωρία η Judith Butler, κατά ειρωνικό τρόπο βρίσκουμε φαρδιές-πλατιές τις queer αρχές της πολλαπλότητας, της συνεχούς ροής και μεταμόρφωσης και της υπονόμευσης κάθε μονοπροσδιορισμού και κάθε κλειστής ταυτότητας, την queer ενότητα της ταυτότητας με τη μη-ταυτότητα που χαρακτηρίζει το Θηλυκό στη ρίζα του. Από την άλλη πλευρά της σχέσης, το queer εν γένει και στη ρίζα της κίνησής του δεν είναι παρά μια θηλυκή ορμή απεμπλοκής από τις παραμέτρους και τα όρια που θέτει ο φαλλός, η επί πατριαρχίας ζωντανή απόδειξη ότι το Θηλυκό βρίσκεται παντού και δεν περιορίζεται στο πεδίο και στον ορισμό που η πατριαρχία και ο φαλλός θέλουν να το περιορίσουν προκειμένου να ταιριάξει κάπως με τα μούτρα τους.
Αν από σήμερα η πλειοψηφία των ανδρών συμφωνούσε και ακολουθούσε τα συμπεράσματα του μανιφέστου, σε τι κόσμο φαντάζεσαι ότι θα ξυπνούσαμε σε πέντε χρόνια από τώρα;
Το υπάρχον κοινωνικοοικονομικό σύστημα είναι εξ ολοκλήρου στημένο πάνω στη συνθήκη και τις ιδιοτροπίες της φαλλικής λειτουργίας, η φαλλική επιθυμία είναι το καύσιμο του και η φαλλική απόλαυση η ποντικοπαγίδα του. Αν ισχύσει αυτό που λες, σε 5 χρόνια θα ζούμε σε έναν αν όχι ολότελα καινούργιο, σίγουρα σημαντικά διαφορετικό κόσμο.
https://www.facebook.com/watch/?v=570249710697153
Το Μανιφέστο του Αρσενικού Λεσβιασμού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Oposito και μπορείτε να το βρείτεεδώ.
