Ένα έργο βαθιά κοινωνικό και πολύ ευαίσθητο. Η σχέση ενός ζευγαριού δοκιμάζεται όταν ο δεκάχρονος γιος τους επιλέγει να πάει στο σχολείο κρατώντας μια σάκα, που έχει φιγούρες από την αγαπημένη του σειρά κινουμένων σχεδίων. Ο διευθυντής ζητάει από τους γονείς να μην ξαναπάει το παιδί στο σχολείο με την συγκεκριμένη σάκα καθώς προκαλεί. Το αγόρι όμως αρνείται να την αφήσει και έτσι τα επεισόδια κλιμακώνονται και παίρνουν διαστάσεις ανελέητης σκληρότητας. Το σχολείο κατηγορεί το παιδί και ζητάει την απομάκρυνση του.
Τι ήταν αυτό που σου κίνησε το ενδιαφέρον στο έργο του Πάκο Μπεθέρα; Γιατί το επέλεξες;
Την πρώτη φορά που διάβασα το έργο νόμιζα πως με συγκίνησε αυτή η ιστορία, που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, γιατί είμαι μαμά. Ευτυχώς πολύ γρήγορα κατάλαβα πως αυτό που πραγματικά με κινητοποίησε είναι πως το έργο αυτό έχει έναν κοινό τόπο για όλους μας, την παιδική μας ηλικία. Η παιδική ηλικία είναι η πατρίδα όλων. Είναι η ηλικία που ευθύνεται απόλυτα γι’ αυτό που είμαστε, γι’ αυτό που έχουμε γίνει, και που την βιώσαμε όχι ως ελεύθερη επιλογή.
Τι σημαίνει το μικρό πόνι για τον μαθητή του έργου, και τι σημαίνει για τον περίγυρο και τους γονείς του;
Ο δεκάχρονος Λουίσμι κάνει μια αθώα επιλογή, πηγαίνει στο σχολείο με μια σάκα που πάνω της έχει φιγούρες από την σειρά κινουμένων σχεδίων «Το μικρό μου Πόνι», μια σειρά που έχει θέμα την φιλία. Τι τραγική ειρωνεία. Εξαιτίας αυτής της επιλογής του λοιπόν ξεσπάει επάνω του βία ωμή, λεκτική και σωματική. Η σάκα κάνει την αυλή ενός σχολείου να γεμίσει φόβο και ρατσισμό. Η διεύθυνση του σχολείου αλλά και οι μαθητές «αποφασίζουν» πως μια τέτοια σάκα δεν συνάδει με το φύλο και την ηλικία του αγοριού οπότε και το τιμωρούν γι’ αυτό. Οι γονείς από την άλλη καθώς δεν μπορούν να πάρουν μια κοινή απόφαση για την αντιμετώπιση του ζητήματος όχι μόνο δεν βοηθούν το παιδί τους αλλά το εκθέτουν σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο. Με δυο λόγια όλοι προκαλούν στο παιδί πόνο, βαθύ και ανείπωτο.
Είναι η γονεϊκή αγάπη άνευ όρων και περιορισμών; Τι ευθύνεται όταν ένας γονιός αποτυγχάνει στο να αγαπήσει το παιδί του με την όποια διαφορετικότητά του;
Το πώς δίνει ένας γονιός την αγάπη στο παιδί του έχει άμεση σχέση με τον τρόπο που και ο ίδιος την έχει δεχθεί. Οι περισσότεροι γονείς πιστεύουν ότι αγαπάνε τα παιδιά τους άνευ όρων. Τότε πως γίνεται και τα τραύματα μεταφέρονται σχεδόν αυτούσια από γενιά σε γενιά; Γιατί υπάρχει αυτή η αλυσιδωτή αντίδραση; Πρέπει πρώτα ένας γονιός να αποδεχτεί τον εαυτό του για να μπορέσει να αποδεχτεί και την όποια διαφορετικότητα του παιδιού του. Το βέβαιο είναι πως ο τρόπος που δίνουμε την αγάπη σε ένα παιδί έχει αντίκτυπο σε όλη του τη ζωή.
Σύμφωνα με τον Jacques Lacan, η πιο τρομακτική εμπειρία στη ζωή ενός ανθρώπου είναι όταν συνειδητοποιεί ότι δεν ταυτίζεται με το περιβάλλον, δεν αποτελεί μέρος του, αλλά είναι μια ξεχωριστή οντότητα. Για ποιο λόγο ο άνθρωπος παλεύει συχνά ολόκληρη τη ζωή του να αποβάλλει αυτή τη μοναδικότητα; Για ποιο λόγο οι άνθρωποι φοβούνται να είναι διαφορετικοί;
Το διαφορετικό είναι συνυφασμένο με το κατώτερο, το επικίνδυνο. Ένα παιδί ξέρει από πολύ νωρίς πως αν κάνει κάποια πράγματα θα είναι αρεστό και αν κάνει κάποια άλλα δεν θα εισπράξει την ίδια αποδοχή και αγάπη. Άρα από πολύ νωρίς ο άνθρωπος παλεύει να εκφράσει την όποια μοναδικότητα μπορεί να κουβαλάει. Ο διαφορετικός πρέπει να δώσει μάχη για να επιβιώσει, δεν του χαρίζεται τίποτα. Η κοινωνία μας είναι βαθειά συντηρητική γι’ αυτό και κάθε φορά που στιγματίζει έναν άνθρωπο ως «διαφορετικό» πηγαίνει όλο και πιο πίσω. Και δυστυχώς αυτή η λίστα της διαφορετικότητας όλο και μεγαλώνει.
Ποιος είναι ο ρόλος του σχολικού συστήματος στον εκφοβισμό που λαμβάνει χώρα μεταξύ μαθητών;
Όλα τα περιστατικά εκφοβισμού που συμβαίνουν στο χώρο του σχολείου, και που δυστυχώς πληθαίνουν, δείχνουν ένα ανίσχυρο εκπαιδευτικό σύστημα. Αν γινόμουν έστω και για μια μέρα υπουργός παιδείας, ένα μάθημα υποχρεωτικής εκπαίδευσης που θα έβαζα σε όλες τις βαθμίδες του σχολείου θα ήταν ο ρατσισμός. Θα ξεκίναγε από το παραμύθι του ασχημόπαπου, που πολύ ωραία και αλληγορικά εξηγεί σ ’ένα παιδί γιατί τα υπόλοιπα ζώα την πέφτουν στο άσχημο παπί και θα έφτανε στον Παύλο Φύσσα και στα ρατσιστικά μορφώματα που βρίσκονται στο κοινοβούλιο. Το σχολείο πρέπει να μιλάει συνεχώς στο παιδί για τον ρατσισμό και την διαφορετικότητα. Οφείλει να βγάζει στον κόσμο τον μαθητή με την πεποίθηση πως το άλλο χρώμα, η άλλη θρησκεία, η άλλη γλώσσα, η άλλη σεξουαλική προτίμηση, η αναπηρία δεν αποτελούν μειονέκτημα για κανέναν.
Τελικά, πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το μίσος και ο ρατσισμός μιας κοινωνίας που είναι διατεθειμένη να τα βάλει με ένα παιδί για… μια σχολική τσάντα με πόνι;
Μόνο αν μιλήσουμε ανοιχτά για τον ρατσισμό μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι. Η έλλειψη διαλόγου στο σπίτι και στο σχολείο εύλογα ενθαρρύνει αρνητικά στερεότυπα. Αν δεν μιλήσουμε εμείς στα παιδιά μας και παραμείνουμε σιωπηλοί κάποιοι άλλοι θα το κάνουν. Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά. Λίγο χρόνο οφείλουμε να διαθέσουμε απλά και να τους μάθουμε από πολύ νωρίς μια μικρή φρασούλα, «Είμαστε όλοι άνθρωποι».
Τι σου αφήνει η εμπειρία αυτής της σκηνοθεσίας; Τι κρατάς εσύ από αυτό το έργο; Τι περιμένεις να κρατήσουν οι θεατές;
Δουλεύω με δύο εξαιρετικούς ηθοποιούς και αυτό είναι μεγάλη χαρά. Το έργο αυτό έχει λειτουργήσει πάνω μου σαν ένα ταξίδι στη μνήμη από την παιδική μου ηλικία στο σήμερα. Με έχει γεμίσει ερωτηματικά για τον τρόπο που αντιμετωπίζω και μεγαλώνω το παιδί μου. Μου έχει δημιουργήσει θυμό για την υποκρισία της κοινωνίας. Με κάνει να ονειρεύομαι έναν κόσμο χωρίς φόβους και προκαταλήψεις. Όσο για τους θεατές νομίζω πως στον καθένα θα κινητοποιηθεί και κάτι άλλο ανάλογο με την μοναδικότητα και την διαφορετικότητα του.
Πάκο Μπεθέρα, “Το μικρό πόνι”
Σκηνοθεσία: Σοφία Καραγιάννη
Παίζουν οι ηθοποιοί: Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Ρηνιώ Κυριαζή
Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Πρεμιέρα: 13 Οκτωβρίου
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21:15
ΣΑΒΒΑΤΟ 21:15
ΚΥΡΙΑΚΗ 19:00
