Πέτρος Αλεξανδρής
Μια εξαιρετικά μεταδοτική και επιβλαβής παραλλαγή του HIV κυκλοφορεί στην Ολλανδία εδώ και δεκαετίες, ανακάλυψαν ερευνητές.
Μια ανάλυση περισσότερων από 100 μολυσμένων ατόμων δείχνει ότι η παραλλαγή ενισχύει τον αριθμό των ιικών σωματιδίων στο αίμα ενός ατόμου, καθιστώντας το πιο πιθανό να μεταδώσει τον ιό. Η παραλλαγή φαίνεται επίσης να οδηγεί σε μείωση των κυττάρων του ανοσοποιητικού που ονομάζονται CD4 Τ κύτταρα, θέτοντας τους ανθρώπους σε κίνδυνο να νοσήσουν από AIDS πολύ πιο γρήγορα από εκείνους που έχουν μολυνθεί με άλλα στελέχη του HIV.
Η εμφάνιση μιας πιο μολυσματικής μορφής HIV είναι «ένας λόγος για να παραμείνουμε σε εγρήγορση», αλλά δεν είναι μια κρίση δημόσιας υγείας, επειδή οι μεταλλάξεις που βρέθηκαν στη νέα παραλλαγή δεν την καθιστούν ανθεκτική στα υπάρχοντα φάρμακα για τον HIV, λέει ο Joel Wertheim, ένας εξελικτικός βιολόγος και μοριακός επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. «Όλα τα εργαλεία στο οπλοστάσιό μας θα πρέπει να λειτουργούν ακόμα», υποστηρίζει.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο Science στις 3 Φεβρουαρίου [Wymant, C. et al. Science 375, 540-545 (2022)], χρησιμεύουν επίσης ως υπενθύμιση ότι οι ιοί δεν εξελίσσονται πάντα, για να γίνονται λιγότερο μολυσματικοί με την πάροδο του χρόνου. Οι αναφορές ότι οι λοιμώξεις με την παραλλαγή Omicron του SARS-CoV-2 τείνουν να προκαλούν ήπια συμπτώματα COVID-19 έχουν τροφοδοτήσει την αφήγηση ότι ο ιός γίνεται λιγότερο θανατηφόρος. «Δεν λειτουργεί έτσι», λέει η Emma Hodcroft, μοριακή επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης. Αν και ο HIV και ο SARS-CoV-2 διαφέρουν από πολλές απόψεις, «δεν είναι δεδομένο ότι ο SARS-CoV-2 θα γίνει πιο ήπιος».
Στέλεχος γρήγορης εξάπλωσης
Ο HIV είναι ένας από τους ταχύτερα μεταλλασσόμενους ιούς που έχουν μελετηθεί ποτέ. Οι παραλλαγές του ιού διαφέρουν από άτομο σε άτομο και μερικές φορές ακόμη και μέσα σε ένα μόνο άτομο. Προηγούμενη έρευνα έχει τεκμηριώσει αλλαγές στη συνολική μολυσματικότητα του HIV, αλλά αυτές οι αλλαγές είναι συνήθως αποτέλεσμα πολλών στελεχών που αποκτούν διαφορετικές μεταλλάξεις. Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Science είναι ένα εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς οι αλλαγές στη λοιμογόνο δύναμη μπορούν να οδηγήσουν από πολλές μεταλλάξεις σε ένα μόνο στέλεχος HIV, λέει ο Wertheim.
Σε σύγκριση με άτομα που είχαν μολυνθεί με άλλα στελέχη HIV, τα άτομα που μολύνθηκαν με την παραλλαγή που εντοπίστηκε πρόσφατα είχαν έως και 5,5 φορές περισσότερο ιό στο αίμα τους και τα CD4 Τ κύτταρα τους μειώθηκαν σχεδόν δύο φορές πιο γρήγορα. Μια πτώση στα CD4 Τ κύτταρα, τα οποία βοηθούν στον συντονισμό της ανοσολογικής απόκρισης του οργανισμού στις λοιμώξεις, είναι ένα ενδεικτικό σημάδι ότι ο HIV έχει βλάψει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι, χωρίς θεραπεία, τα άτομα που μολύνθηκαν με αυτή την παραλλαγή θα αναπτύξουν AIDS μέσα σε 2 έως 3 χρόνια μετά τη διάγνωση, σε σύγκριση με 6-7 χρόνια για όσους είχαν μολυνθεί με άλλα στελέχη HIV.
Υπάρχει αθόρυβα από τη δεκαετία του ’90
Χρησιμοποιώντας αλληλουχίες γονιδιώματος, οι ερευνητές εντόπισαν τις εξελικτικές σχέσεις μεταξύ διαφορετικών παραλλαγών του HIV για να προσδιορίσουν πόσο γρήγορα είχε εξαπλωθεί ο ιός. Τα άτομα που μολύνθηκαν με τη νέα παραλλαγή που ανακαλύφθηκε μοιράστηκαν στενά συγγενείς εκδοχές του ιού, γεγονός που υποδηλώνει ότι η παραλλαγή μετακινείται γρήγορα από άτομο σε άτομο, λέει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Chris Wymant, εξελικτικός επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Wymant και οι συνεργάτες του υπολόγισαν ότι η παραλλαγή προέκυψε τη δεκαετία του 1990 στην Ολλανδία και εξαπλώθηκε γρήγορα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000. Η κυκλοφορία του μειώνεται από το 2010 περίπου – πιθανώς ως αποτέλεσμα των προσπαθειών της χώρας να περιορίσει τη μετάδοση του HIV, λέει ο Wymant. Δύο άτομα σε άλλες χώρες βρέθηκαν να έχουν την παραλλαγή —ένας στην Ελβετία, ένας στο Βέλγιο— αλλά μέχρι στιγμής, δεν έχει εντοπιστεί κανένα κρούσμα μακρύτερα.
«Δεν ανησυχούμε υπερβολικά για αυτή τη νέα παραλλαγή», λέει η Meg Doherty, διευθύντρια των Παγκόσμιων Προγραμμάτων HIV, Ηπατίτιδας και ΣΜΝ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στη Γενεύη. Ωστόσο, τα ευρήματα της ομάδας υπογραμμίζουν την ανάγκη για ετοιμότητα και επιτήρηση για την πανδημία για τον εντοπισμό, τον χαρακτηρισμό και την απόκριση σε νέες εκδοχές παθογόνων παραγόντων, προσθέτει.
Η μελέτη υπογραμμίζει επίσης τη σημασία των ευρέως διαδεδομένων υπηρεσιών δοκιμών και θεραπείας για τον HIV, λέει ο Salim Abdool Karim, διευθυντής του Κέντρου για το Ερευνητικό Πρόγραμμα για το AIDS στη Νότια Αφρική με έδρα το Durban. «Είναι βασικό να εντοπίζουμε γρήγορα τα μολυσμένα άτομα και να ξεκινάμε έγκαιρα τη θεραπεία, επειδή οι θεραπείες λειτουργούν καλά, ακόμη και ενάντια σε αυτήν την παραλλαγή», λέει.
