Γιάννης Παυλόπουλος
Μπορεί να με πείτε υπερβολικό. Ίσως πάλι να μου πείτε “τι μας το παίζεις φεμινίστρια;” Δεν ξέρω βρε παιδιά, αλλά αυτή η promo φωτογραφία για το νέο τηλεπαιχνίδι του Alpha “Η τέλεια απόδραση” μου θύμισε κάτι από τις ρετρό σεξιστικές διαφημίσεις της δεκαετίας του 1950.
Ήμουνα στο μετρό και -αλήθεια στο λέω- ήταν απέναντι μου ολόσωμος ο Φερεντίνος και δίπλα του μια γυναίκα σε συσκευασία δώρου. Το δώρο φυσικά ήταν στο πάτωμα και ο άντρας από πάνω όρθιος έδειχνε το θηλυκό του τρόπαιο. Και τώρα θα πείτε “μας τα ‘χετε πρήξει με την πολιτική ορθότητα.” Ναι, βρε πατριαρχική μου αγάπη, σας τα χουμε. Όμως, σε ρωτάω: υπήρχε ουδεμία περίπτωση να συμβεί το αντίθετο; Να είναι ο άνδρας στο κουτί και η γυναίκα από πάνω όρθια; Μήπως θα σου ήταν απίστευτα περίεργο να βλέπεις έναν άνδρα σε συσκευασία δώρου; Μήπως θα έμοιαζε “αφύσικο” για τις πατριαρχικές σου προσλαμβάνουσες; Μήπως η αντικειμενικόποιηση του σώματος στο κουτί θα σου ήταν πιο εμφανής;
Δυστυχώς, δεν έχω γραφιστικές δυνατότητες για να σου δείξω με εικόνα τι ακριβώς εννοώ. Βρήκα, όμως, έναν καλλιτέχνη, που έχει κάνει ακριβώς αυτό σε παλιές σεξιστικές διαφημίσεις. Έχει αντιστρέψει τους έμφυλους ρόλους και το αποτέλεσμα είναι άκρως ενδιαφέρον.
Στη φωτογραφική συλλογή με τίτλο “Σε ένα παράλληλο σύμπαν”[1] ο Eli Rezkallah χρησιμοποιεί σεξιστικές διαφημίσεις μιας άλλης εποχής και στη θέση της γυναίκας βάζει τον άνδρα και τούμπαλιν. Οι φωτογραφίες του είναι αποκαλυπτικές για τον τρόπο που μας εκπαιδεύουν “στη φυσικοποίηση της υποτίμησης της γυναίκας.” Μόνο αν δεις τον άνδρα να είναι στο πάτωμα, ή να τρώει ξυλιές στα οπίσθια, καταλαβαίνεις πόσο ακραίες ήταν εκείνες οι διαφημίσεις, αλλά και πόσο επίκαιρες. Γιατί ακόμα και σήμερα, η βασική αναπαραστατική τεχνική των διαφημίσεων συνοψίζεται στη φράση “η γυναίκα στο πάτωμα, ο άνδρας από πάνω.”
Βλέποντας, λοιπόν, τον άνδρα να λαμβάνει τα “γυναικεία πόστα της πατριαρχίας” συνειδητοποιείς πόσο υποτιμητικό είναι για έναν άνθρωπο να αναπαρίσταται ως αντικείμενο, ως μη σκεπτόμενο ον, ως σεξουαλικό φετίχ. Και να σου πω γιατί το συνειδητοποιείς; Γιατί μας έχουν μάθει ότι “άνθρωπος” είναι ο λευκός, cis, αρτιμελής, ετεροφυλόφιλος άνδρας, μιας κάποιας μεσοαστικής τουλάχιστον τάξης. Όλα τα υπόλοιπα είμαστε λίγο για το πάτωμα.
[1] “IN A PARALLEL UNIVERSE.” Eli Rezkallah. Accessed April 28, 2021. http://www.elirezkallah.com/inaparalleluniverse.
