Ραφαέλα Συκοβάρη
Παρακολούθησα με μεγάλη προσοχή το βίντεο της Αγαθής, στο οποίο εξηγεί τους λόγους για τους οποίους δεν είναι φεμινίστρια. Θέλω να δώσω μια απάντηση εξηγώντας τη διαφωνία μου και ελπίζοντας να λάβει υπόψη τα όσα λέω, με την προσδοκία να κατανοήσει την επικινδυνότητα των θέσεών της.
Σε μια κοινωνία όπου γυναίκες και θηλυκότητες κακοποιούνται, βιάζονται, δολοφονούνται, διώκονται για την ταυτότητά τους, υπάρχουν θύματα. Είναι τα θύματα της πατριαρχίας. Σε κανέναν δεν αρέσει να είναι το θύμα, αλλά αν δεν υπάρξει προβολή και αναγνώριση των εγκληματικών συμπεριφορών και απαίτηση τιμωρίας για τους θύτες, η ιδανική κοινωνία στην οποία δεν υπάρχουν θύματα θα μείνει για πάντα μια ουτοπία. Αναγνωρίζεις την ανάγκη να «ενδυναμωθούν οι γυναίκες στην πράξη και όχι μόνο στα λόγια» , ενώ πριν υποστηρίζεις πως δεν υπάρχει ανάγκη διεκδίκησης δικαιωμάτων και προνομίων, αφού οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες και δεν έχουν λόγο να ζητούν περαιτέρω προνόμια. Πέρα από την αναγνώριση της προφανούς αντίφασης των λεγομένων σου, θα προσθέσω τα εξής :
Δεν υπάρχει μόνο η δυτική κοινωνία. Γυναίκες σε πολλές χώρες του κόσμου μάχονται ακόμη για βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Ακόμη και στη Δύση όμως, η φαινομενική ισότητα των δύο φύλων πλήττεται από την πατριαρχία, από τη συστημική καταπίεση των γυναικών, από τα εγκλήματα που διαπράττονται εις βάρος τους, από την κουλτούρα του σεξισμού. Το προνόμιο, δε, διαφέρει ανάλογα με το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, την καταγωγή, την οικονομική τάξη. Ο φεμινισμός προτάσσει την ισότητα των φύλων, όχι την εξομοίωσή τους και η πατριαρχία είναι ένα σύστημα καταπίεσης που πάτησε πάνω στις ανομοιότητες προκειμένου να καθιερώσει ακριβώς την καταπίεση αυτή.
Ο φεμινισμός υποστηρίζει την ελεύθερη επιλογή της κάθε γυναίκας να διαμορφώσει τη ζωή της ακριβώς όπως θέλει. Η πατριαρχία βάζει ιστορικά τις γυναίκες σε καλούπια, ο φεμινισμός τις αντιμετωπίζει ως ανθρώπους ανεξάρτητους από στερεοτυπικούς ρόλους, με το δικαίωμα να επιλέξουν την πορεία της ζωής τους. Έτσι, κάποιες γυναίκες επιλέγουν να γίνουν μητέρες, κάποιες όχι. Κάποιες επιλέγουν να γίνουν μητέρες εντός ενός οικογενειακού θεσμού, κάποιες φτιάχνουν οικογένεια και δεν αποκτούν παιδιά, κάποιες κάνουν παιδιά εκτός κάποιας οικογένειας. Και καμία από αυτές τις επιλογές δεν είναι κατακριτέα, ακριβώς επειδή, σύμφωνα με το φεμινισμό, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παρέμβει στις επιλογές που αφορούν την προσωπική ζωή της εκάστοτε γυναίκας.
Αναφέρεις τους πολλαπλούς ρόλους που καλείται να αναλάβει μια γυναίκα που κάνει παιδιά. Συμφωνώ απόλυτα με τη βαρύτητα που αποδίδεις στο ρόλο της μητέρας, αλλά η εύρυθμη λειτουργία της οικογένειας και η διατήρησή της δε θα έπρεπε να περιορίζεται στην υπεράνθρωπη προσπάθεια ενός και μόνο ανθρώπου να αντεπεξέλθει σε ολόκληρο τον όγκο του φόρτου εργασίας. Η εργασία στο σπίτι είναι εργασία και θα πρέπει να μοιράζεται μεταξύ των μελών της οικογένειας. Φυσικά και μια γυναίκα που απασχολείται 24 ώρες το εικοσιτετράωρο είναι καταπιεσμένη, όχι επειδή ανήκει σε μια οικογένεια, αλλά γιατί η εργασία που αφορά την οικογένεια θα πρέπει να μοιράζεται ισότιμα μεταξύ των μελών της. Αν ηρωποιείς την καταπίεση, ενώ μπορείς να της δώσεις τέλος, τη διαιωνίζεις.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα προβαίνει στη διαδικασία της έκτρωσης. Εγκυμοσύνη λόγω βιασμού, προβλήματα υγείας που μπορούν να θέσουν τη ζωή της εγκύου σε κίνδυνο, οικονομικές δυσκολίες, ακατάλληλο περιβάλλον για την ανατροφή ενός παιδιού είναι μόνο μερικοί από αυτούς. Αλλά δε χρειάζεται να υπάρχει κάποιος εξωτερικός παράγοντας. Και το να μην είσαι έτοιμη ή το να μη θέλεις να γίνεις μητέρα αρκεί. Και ξέρεις κάτι; Δε χρειάζεται να σου αρέσει η έκτρωση, δε χρειάζεται να τη θεωρείς μια διαδικασία ευχάριστη, μπορεί να σε θλίβει. Δεν έχεις όμως το δικαίωμα να παρέμβεις στην αυτοδιάθεση του σώματος της εκάστοτε γυναίκας.
Διατείνεσαι πως νοιάζεσαι για την υγεία των γυναικών με «παραπάνω κιλά» . Αλήθεια, νοιάζεσαι με τον ίδιο τρόπο για την υγεία των γυναικών με «παρακάτω κιλά» ; Για τις γυναίκες με κλονισμένη υγεία, αλλά με κιλά που θεωρείς «φυσιολογικά» ; Για τις γυναίκες με διατροφικές διαταραχές που δεν είναι εμφανείς μέσω των κιλών τους;
Η κοινωνία έχει καθιερώσει ως ιδανική και υγιή την εικόνα ενός σώματος με συγκεκριμένη όψη, κατακρίνει τα σώματα που αποκλίνουν από την εικόνα αυτή και εκμεταλλεύεται την περιθωριοποίηση του διαφορετικού παράγοντας κέρδος μέσω της βιομηχανίας της ομορφιάς.
Ο φεμινισμός δεν προβάλει ανθυγιεινά πρότυπα ομορφιάς, προσπαθεί να καταλύσει τα πρότυπα ομορφιάς. Η αποδοχή του σώματος συμβάλλει ακριβώς στην αναίρεση των προτύπων αυτών. Το να αποδέχεσαι το σώμα σου σημαίνει ότι σταματάς να το υποβάλλεις σε επίπονες και επιβλαβείς διαδικασίες προκειμένου να το κάνεις να έχει μια συγκεκριμένη εικόνα, σημαίνει ότι το αντιμετωπίζεις με αγάπη και όχι με ντροπή ή αποστροφή και ότι αν αποφασίσεις να το αλλάξεις θα το κάνεις επειδή το έχεις επιλέξει εσύ και όχι επειδή σου το επιβάλλει κάποιος άλλος. Ο διαρκής βομβαρδισμός των γυναικών με εικόνες ιδεατών σωμάτων ευνοεί ανθυγιεινές συμπεριφορές και εντείνει την αντιμετώπιση του σώματος ως εμποδίου που χρήζει διαρκούς βελτίωσης. Ενοχλείσαι από την τριχοφυΐα στο γυναικείο σώμα λες και η ύπαρξή της δεν είναι φυσιολογική. Λες και το άτριχο γυναικείο σώμα δεν αποτελεί ένα ακόμη πρότυπο ομορφιάς. Εντός της πατριαρχίας, το γυναικείο σώμα δε μπορεί απλά να είναι. Σεξουαλικοποιείται διαρκώς από διαφημίσεις μέχρι δελτία ειδήσεων, αντικειμενοποιείται, διεκδικείται, μπαίνει σε καλούπια και ελέγχεται.
Οι φεμινίστριες δε μισούν τους άνδρες. Απομονώνεις ακραίες θέσεις και ισχυρίζεσαι πως αυτές συνιστούν το κίνημα. Ο φεμινισμός στρέφεται εναντίον της πατριαρχίας. Οι άνδρες κοινωνικοποιούνται εντός αυτού του συστήματος, τα πατριαρχικά εγκλήματα συμβαίνουν εντός αυτού του συστήματος, οι άνδρες είναι οι ευνοημένοι αυτού του συστήματος. Ο κοινός παρονομαστής των παραπάνω είναι το πατριαρχικό σύστημα, εναντίον αυτού στρέφεται ο φεμινισμός.
Λες πως δε μπαίνεις σε κομματικά καλούπια, στρέφεσαι ωστόσο εναντίον της αριστεράς και του αντιεξουσιαστικού χώρου, με αφορμή το ότι συνδέονται με το φεμινιστικό κίνημα, υιοθετώντας δεξιά ρητορική. Ο φεμινισμός αποτελεί πολιτικό κίνημα, γιατί πολύ απλά κάθε θέση που αφορά μία ή περισσότερες κοινωνικές ομάδες έχει πολιτική υπόσταση. Οι συντηρητικές θέσεις της δεξιάς, οι οποίες συχνά συγκλίνουν με την πατριαρχική ρητορική, έρχονται πολλές φορές σε αντίθεση με τις θέσεις του φεμινιστικού κινήματος, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με κοινωνικές ομάδες που ο φεμινισμός στηρίζει ανοιχτά. Υποστηρίζεις μια βαθιά συντηρητική θέση, δαιμονοποιώντας τη σύνδεση του φεμινισμού ως πολιτικού κινήματος με άλλα πολιτικά κινήματα.
Εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους εμφανίζεται η διαφορά στη μισθοδοσία, η οποία διαφορά αν και μικρή δε μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα, αναφέρεις πως οι γυναίκες διακόπτουν την εργασία τους, επειδή γίνονται μητέρες και άρα δεν πληρώνονται κατά τη διακοπή αυτή και δεν εκφράζεις κάποια ένσταση, παρ’ ότι ισχυρίζεσαι πως οι μητέρες μπορούν να συνεχίζουν να εργάζονται κανονικά. Άραγε, γιατί οι άνδρες μένουν σε μια εργασία για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και με τον καιρό λαμβάνουν αυξήσεις στο μισθό τους; Μήπως επειδή σε πολλά εργασιακά περιβάλλοντα καταγράφονται σεξιστικές συμπεριφορές; Μήπως επειδή προτιμώνται άνδρες εργαζόμενοι που σπανιότερα θα ζητήσουν άδεια πατρότητας προκειμένου να μείνουν σπίτι με το παιδί τους; Και γιατί άραγε οι γυναίκες δε διαπραγματεύονται για το μισθό τους; Μήπως επειδή εντός της πατριαρχίας τα κορίτσια δε μαθαίνουν να είναι ανταγωνιστικά και να διεκδικούν αυτό που τους αναλογεί; Αν οι φεμινίστριες ιστορικά δε διαδήλωναν στους δρόμους και δε «σπαταλούσαν ενέργεια» καμία από τις κατακτήσεις που έχουν καταφέρει δε θα είχε πραγματοποιηθεί, θα παλεύαμε ακόμη για τα αυτονόητα.
Ο φεμινισμός δεν είναι ένα κίνημα μίσους. Δε μισούμε όποιο άτομο διαφωνεί με τις θέσεις του κινήματος και πίστεψέ με, σε περίπτωση που οποιοδήποτε άτομο, είτε είναι σύμφωνο με το φεμινισμό είτε όχι, υποστεί σεξιστική συμπεριφορά, είμαστε οι πρώτες που θα αναγνωρίσουμε και θα καταδικάσουμε το γεγονός. Το ότι υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα των γυναικών δε σημαίνει ότι συμφωνούμε με κάθε άποψη που εκφράζουν ή με κάθε τους πράξη, δεν τις εκθειάζουμε ούτε τις εξιδανικεύουμε. Τις αντιμετωπίζουμε ως ανθρώπους.
Γυναίκες κακοποιούνται συστημικά και ομαδικά σε όλες τις χώρες του κόσμου. Πατριαρχικά εγκλήματα συμβαίνουν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό που ιστορικά παίζει τον κυριότερο ρόλο στην απαγόρευση αυτών των πρακτικών είναι το φεμινιστικό κίνημα. Με το να αναγνωρίζεις και να επικεντρώνεσαι στα εγκλήματα που συμβαίνουν μόνο εντός του Ισλάμ, υιοθετώντας ισλαμοφοβική ρητορική είναι σαν να κλείνεις τα μάτια στα εγκλήματα που είτε συμβαίνουν στα πλαίσια άλλων θρησκειών, είτε δικαιολογούνται από άλλες θρησκείες. Η θρησκεία σε μεγάλο βαθμό είναι στενά συνδεδεμένη με την πατριαρχία, με το χριστιανισμό να μην αποτελεί εξαίρεση. Ωστόσο στο φεμινισμό υπάρχει θέση για άτομα που πιστεύουν, αρκεί να αναγνωρίζουν πως η θρησκεία στη θεωρία διαφέρει από τη θρησκεία στην πράξη και πως στο όνομά της έχουν θεμελιωθεί συστήματα και δομές καταπίεσης.
Δεν πίστευα πως θα χρειαστεί να γράψω τα παραπάνω λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση της δίκης των δραστών μιας σοκαριστικής γυναικοκτονίας. Ειλικρινά, όπως διάβασα πρόσφατα σε μια δημοσίευση, μακάρι να ζούσαμε στην κοινωνία, που οι αντιφεμινιστές νομίζουν πως ζούμε. Μακάρι, μια μέρα ο φεμινισμός να μην είναι απαραίτητος. Για όσο όμως γυναίκες σε όλον τον κόσμο βιώνουν εγκληματικές συμπεριφορές που είναι αποτέλεσμα αυτού του εδραιωμένου συστήματος καταπίεσης, ο φεμινισμός δε θα πάψει να μιλά.
