Vasilis Thanopoulos
Είναι μεσημέρι Παρασκευής και καθόμαστε σε έναν καναπέ με την Έλενα Ακρίτα, συζητώντας για όλα αυτά που η ελληνική κοινωνία συνηθίζει να κρύβει σε πολύχρωμα τάπερ Ακριβώς, όπως κι ο χαρακτήρας του νέου της βιβλίου. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Tο καινούριο σας μυθιστόρημα είναι “Τα τάπερ της Αλίκης”. Τι συμβολίζουν τελικά αυτά τα τάπερ;
Αυτά που περικλείουν όλα όσα κρύβουμε μέσα σας. Από τα τσιμπιδάκια με τις πασχαλίτσες, μέχρι τα αναμνήσεις και τις σκέψεις που κρύβουμε και κρατάμε φυλαγμένα. Τάπερ που πρέπει να κρατάμε κλειστά και να προχωράμε στη ζωή μας και τάπερ που πρέπει οπωσδήποτε να αφήνουμε ανοιχτά. Διότι, δεν μπορούμε να κρατήσουμε την οργή και τον θυμό κλεισμένα σ’ ένα τάπερ. Γιατί, όταν κάποια στιγμή βγει το αεροστεγές καπάκι, η οργή κι θυμός θα γίνουν όλα αυτά που μας κάνουν κακοποιητικούς. Αυτό ήταν – αν θέλετε – το κλείσιμο του ματιού στα τάπερ.
Έχοντας διαβάσει το βιβλίο, θα έλεγα πως ενσωματώνει αρκετές καθημερινές ιστορίες διαφορετικότητας.
Όταν ο Γιάννης Ανδρουλιδάκης παρουσίασε το βιβλίο μου στα Χανιά, ανέφερε ότι πρόκειται για το πρώτο βιβλίο της ελληνικής λογοτεχνίας, που έδωσε φωνή στους αόρατους ανθρώπους. Είναι πολλοί οι αόρατοι άνθρωποι στο βιβλίο και δεν αναφέρομαι μόνο στο ομόφυλο ζευγάρι αλλά και στη γυναίκα – θύμα ενδοοικογενειακής βίας, στο παχύσαρκο κορίτσι και στους ταξικά αόρατους. Όλο αυτό έγινε συνειδητά, γιατί ήθελα να δώσω φωνή σ΄αυτούς τους ανθρώπους.
Ας μείνουμε λίγο στην ιστορία του ομόφυλου ζευγαριού.
Καταρχάς, να ευχαριστήσω δημόσια τον Θεοδόση Γκελτή που με βοήθησε αρκετά σ΄αυτό το κομμάτι. Το γεγονός ότι είναι το πρώτο mainstream μυθιστόρημα, γιατί εγώ απευθύνομαι σε ένα mainstream κοινό, που αναφέρεται και περιγράφει σε ένα βάθος χρόνου μια πραγματική gay ιστορία, νομίζω ότι είναι αρκετά σημαντικό. Άλλο που ήταν μια πηγή απίστευτης ταλαιπωρίας και κακών που ξεκίνησαν για την καημένη ξανθιά συγγραφέα (γέλια).
Γνωρίζω ότι υπήρχαν αντιδράσεις, κάποιες μάλιστα και αρκετά ακραίες.
Οι αντιδράσεις ήταν υστερικές και το bullying που έγινε στο βιβλίο ήταν οργανωμένο. Από τη μία, πήγαιναν σε μικρά επαρχιακά βιβλιοπωλεία και κατά κάποιον τρόπο τους τρομοκρατούσαν να μην το βάζουν στα ράφια και να μην το παραγγέλνουν και από την άλλη έστελναν σε μεγάλα site, προσπαθώντας να εμποδίσουν την κυκλοφορία του. Μιλάμε δηλαδή για ένα ξεκάθαρο ομοφοβικό κίνητρο. Να σας πω και κάτι άλλο. Πιστεύω πως αν είχα βάλει ένα διαφορετικό, πιο δακρύβρεχτο φινάλε, δεν θα υπήρχαν τόσες αντιδράσεις. Αν για παράδειγμα, είχε πεθάνει κάποιος από αυτό το ζευγάρι, αυτοί οι άνθρωποι θα ήταν πιο συναινετικοί. Γιατί θα το αντιλαμβάνονταν κάπως ως “τιμωρία”. Το ότι επέλεξα όμως να πω ότι είναι εντάξει να αγαπιούνται δύο άνθρωποι του ίδιου φύλου και ότι μπορούν μάλιστα να είναι κι ευτυχισμένοι, αυτό δεν το άντεξαν. Στο μυαλό αυτών των ανθρώπων η ομοφυλοφιλία είναι κάτι που μπορεί μεν να συμβαίνει, πρέπει όμως οπωσδήποτε να τιμωρείται. Το γεγονός ότι το βιβλίο νίκησε αυτό το σκοτάδι κι αυτή τη στιγμή είναι νο 1 και έχει περάσει στις οικογένειες, που μπορούν να πηγαίνουν την Κυριακή στην Εκκλησία, νομίζω ότι είναι μια μεγάλη επιτυχία.
Σας φόβισε όλο αυτό;
Καθόλου. Πρέπει να σας πω ότι και στο επόμενο μου βιβλίο, αυτόν τον αγώνα θα τον συνεχίσω. Για έναν περίεργο λόγο μου βγαίνουν πάρα πολύ εύκολα αυτές οι ιστορίες. Ταυτίζομαι μ΄αυτούς τους ανθρώπους.
Γιατί δεν συναντάμε συχνά τέτοιες ιστορίες στα ελληνικά μυθιστορήματα;
Ίσως γιατί οι συγγραφείς το φοβούνται. Έχει να κάνει όμως και με το να ξέρεις πως να διηγηθείς μια τέτοια ιστορία. Γιατί αν είναι να το κάνεις, απλά για να τα έχεις καλά με την κοινότητα, δεν έχει αξία. Ξέρετε, έχω ζήσει από κοντά τις δύσκολες καταστάσεις που περνούν τα ομόφυλα ζευγάρια. Με δικούς μου ανθρώπους που δεν μπορούσαν, για παράδειγμα, μετά τον θάνατο του συντρόφου τους να πάρουν ούτε το ρολόι που είχαν αγοράσει μαζί για ενθύμιο. Δεν υπήρχε και το σύμφωνο τότε.
«Τα τάπερ της Αλίκης» – Το καινούργιο βιβλίο της Έλενας Ακρίτα
Μιας και αναφέρατε το σύμφωνο, θεωρείτε ότι υπάρχει μέλλον στο κομμάτι των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων με κυβέρνηση τη Νέα Δημοκρατία;
Είναι πάρα πολύ νωρίς και δε θέλω να μπω σ΄αυτό το παιχνίδι. Αν αυτή την ερώτηση μου την κάνεις στο τέλος του χρόνου, όπου θα έχουμε μερικούς βαρβάτους μήνες και διακυβέρνησης και κοινοβουλίου, θα στην απαντούσα άνετα. Τώρα, άσε να δούμε. Αν με ρωτάς όμως ποιες είναι οι προβλέψεις μου; Μαύρες και άραχνες. Θέλω, όμως, να αναφέρω και μια ένσταση που έχω με τον ΣΥΡΙΖΑ. Αισθάνομαι ότι υπήρξαν άτομα, τα οποία προσπάθησαν να χειραγωγήσουν την κοινότητα. Ξέρω ότι η κοινότητα το ήξερε αυτό. Έχει ενδιαφέρον τώρα που δεν βγήκαν, αν θα είναι εξίσου δραστήρια και αγωνιστικά στα θέματα αυτά.
Tους τελευταίους μήνες αρκετές ήταν οι φωνές που υποστήριζαν ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δεν πρέπει να ψηφίζουν βάσει των δικών τους δικαιωμάτων αλλά να κοιτάζουν το σύνολο. Ποια είναι η γνώμη σας;
Ας μας πουν αυτές οι φωνές πού είναι παράνομη η ετεροφυλοφιλία και τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν εξ αίτιας της και μετά να ζητήσουν να προσχωρήσουμε όλοι μαζί χεράκι – χεράκι. Δεν είμαι ξερόλας, πιστεύω όμως πως η κοινότητα πρέπει να αγωνιστεί για τα δικά της δικαιώματα- έχοντας πάντα μια ευρύτερη σφαίρα ευαισθησίας. Αυτό το συνολικό και το όλοι μαζί για να επιτευχθεί, πρέπει να είμαστε όλοι ίσοι. Άμα εγώ είμαι πιο μπροστά και εσύ πιο πίσω, πως γίνεται να προχωράμε μαζί; Εσύ θα είσαι πιο πίσω. Όταν φτάσουν τα δικαιώματα της κοινότητας να είναι στο ίδιο βαθμό με τα δικά μου, τότε θα μπορούμε να μιλάμε πια για ισονομία και ισοτιμία. Πρέπει να φροντίσουμε αυτούς που το έχουν ανάγκη. Άμα δεν το κάνουμε αυτό, τι σκατά μέρα θα ξημερώσει; Και ειδικά τώρα που μπαίνουμε σε μια περίοδο μάλλον σκοτεινή. Όταν το πρώτο που κάνει η Κεραμέως είναι να φιλά τα χέρια των παπάδων, όταν ο Αμβρόσιος μιλά όπως μιλά, χωρίς να του κάνει στην ουσία κανένας τίποτα κι όταν ο Άνθιμος κουκουλώνει την ιστορία στο Παπάφειο χωρίς να τρέχει κάτι, τότε τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα. Δεν γίνεται όμως να γυρίσουμε στο σκοτάδι. Είμαστε υποχρεωμένοι να είμαστε εδώ και να πολεμάμε.
Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τη δολοφονία του Ζακ κι δυστυχώς κανείς από τους δράστες, δεν έχει τιμωρηθεί. Πώς αισθάνεστε γι΄αυτό;
Μπορεί να έχουν περάσει τόσοι μήνες, αλλά ο θυμός μας δεν έχει καταλαγιάσει. Και σας το λέω στα ίσα, δεν πρόκειται να καταλαγιάσει αν αυτοί οι άνθρωποι δεν τιμωρηθούν. Πιστεύω επίσης πως η θεία δίκη και η νέμεση θα έρθει – γιατί κι εμείς θα κάνουμε ό,τι μπορούμε γι΄αυτό – μέσα από τον βίο και την πολιτεία του ίδιου του Ζακ.
Τι εννοείτε;
Έχει να κάνει κάπως και μ΄αυτό που σας είπα παραπάνω για τους αόρατους ανθρώπους. Ο Ζακ δέχθηκε μια κτηνώδη βία, επειδή πίστευαν ότι είναι αόρατος. Ίσως, αν ήταν απλά ένα παιδί από την επαρχία, δεν θα γινόταν τίποτα. Την πάτησαν όμως γιατί ο Ζακ ήταν ακριβώς το αντίθετο. Ήταν ένας αγαπημένος άνθρωπος και ένας συνειδητοποιημένος ακτιβιστής με μεγάλο ρεύμα. Η ζωή του είναι αυτή που θα δικαιώσει τον θάνατό του. Η δράση του, που όχι μόνο προστατεύει τη μνήμη του αλλά και θα οδηγήσει στην τιμωρία τους δολοφόνους του. Γιατί η μνήμη του για να δικαιωθεί πρέπει πρώτα να έρθει η τιμωρία. Έτσι το βλέπω εγώ.
Πέρα από την υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη, πρόσφατα ασχοληθήκατε και με μια άλλη περίπτωση σχολικού εκφοβισμού (που δυστυχώς οδήγησε τον 14χρονο Νικόλα στην αυτοκτονία), κάνοντας έκκληση για μεγαλύτερη προβολή της υπόθεσης.
Ναι, γιατί αισθάνομαι πώς στην περίπτωση του Νικόλα πρέπει να γίνουν περισσότερα πράγματα. Και γι΄αυτό και μέσα απ΄τη συνέντευξή μας ζητώ να σηκώσουμε αυτή την ιστορία, να πάρει μεγαλύτερη προβολή, ώστε να μην κουκουλωθεί. Θυμάμαι με τον Βαγγέλη Γιακουμάκη, έτρεχα για να βγάλω την εμπλοκή των πολιτικών προσώπων.
Μια αντίστοιχη ιστορία σχολικού εκφοβισμού υπάρχει και στο βιβλίο σας. Είναι τυχαίο αυτό;
Τίποτα δεν γίνεται ασυνείδητα, όταν γράφεις. Το πρώτο που κάνεις είναι να εντοπίσεις όλα όσα σε απασχολούν και θες να αναφέρεις. Πρέπει με κάθε τρόπο να μιλάμε γι΄αυτά τα θέματα. Γι΄αυτό ακριβώς, θα προτιμούσα η νέα Υπουργός Παιδείας να μας μιλήσει για τον σχολικό εκφοβισμό και όχι για το πώς θα κάνουμε τα θρησκευτικά πιο ελκυστικά ή για το τι ώρα θα ανοίξουν τα σχολεία. Κάθε φορά που ξεκινούν τα σχολεία, σκέφτομαι πόσα παιδιά με σφιγμένη καρδιά θα γυρίσουν σε ένα άγρια κακοποιητικό περιβάλλον. Όταν οι γονείς δεν μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους είτε γιατί δεν καταλαβαίνουν είτε γιατί είναι φασίστες ή δεν ξέρω εγώ τι άλλο, οφείλουμε να το κάνουμε εμείς. Το πρώτο που θα ήθελα από την υπουργό Παιδείας θα ήταν να πει “ελάτε να δούμε τι θα κάνουμε με αυτά τα περιστατικά και πώς τιμωρούμε τους εκπαιδευτικούς που τα κουκουλώνουν”. Όχι να τους κάνουμε μια ένσταση και μετά από δυο χρόνια να είναι και πάλι στη θέση τους.
Κάτι τελευταίο που μου έκανε εντύπωση στο μυθιστόρημα σας είναι η δυναμικότητα των ηρωίδων.
Δεν μπορώ να σκεφτώ τη γυναίκα μακριά από σκέλος του φεμινισμού. Είτε με θετικό είτε με αρνητικό πρόσημο. Αυτό δεν σημαίνει ότι τις αγαπώ όλες. Ακόμη και στα βιβλία μου δεν μου είναι εύκολο να διαχειριστώ γυναίκες που το δηλητήριο ποτίζει τα κόκκαλα τους, που ρίχνουν φόλες στη γάτες ή που δικαιολογούν τα παιδιά που κοροϊδεύουν και χτυπούν ένα παιδί με τη δικαιολογία “έλα μωρέ παιδιά είναι”.
Η δήλωση του πρωθυπουργού για τη δυσκολία του να βρει γυναίκες που να ενδιαφέρονται για την πολιτική, πώς σας φάνηκε;
Καλά αυτό ήταν για πολλά γέλια. Εγώ θα ήθελα πάρα πολύ να ήμουν μπροστά σ΄αυτή τη δήλωση. Να πούμε, βέβαια, πως κι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε βγάλει μόνο 6 γυναίκες. Από την άλλη και θέλω να το πω αυτό, εγώ δεν είμαι με την ποσόστωση. Αυτό το “εντάξει πρέπει να βάλουμε και περισσότερες γυναίκες”, δεν με ενδιαφέρει. Eιδικά αν οι γυναίκες είναι όπως η Κεραμέως. Εμένα με νοιάζει να γίνει η δουλειά, είτε από γυναίκα είτε άνδρα. Η ποσόστωση σαν λέξη είναι όρος που διακρίνει περισσότερο από κάθε άλλον. “Δεν είσαι και τόσο καλή αλλά είσαι γυναίκα”, αυτό σημαίνει η ποσόστωση. Πάντα με ενοχλούσε αυτό το πράγμα και πάντα θεωρούσα ότι η ποσόστωση είναι ένας μεγάλος εχθρός του φεμινισμού, γιατί μειώνει τις γυναίκες. Όπως με ενοχλεί πολύ κι αυτή η εμμονή των μέσων για το πώς ντύνονται οι γυναίκες στη βουλή. Φτάνουμε σε απίστευτα επίπεδα γελοιότητας.
Σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι οι αναρτήσεις και τα σχόλια που κάνετε γίνονται για λόγους προσωπικής δημοσιότητας, τι απαντάτε;
Attention whore είναι το άτομο που αποκομίζει κάποια οφέλη από τη βαβούρα που γίνεται γύρω από το όνομα του. Εγώ με αυτά που γράφω μόνο αγωγές και μηνύσεις εναντίον μου μαζεύω. Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης μου ζητάει 500.000 για την ανάμειξη μου στην διαλεύκανση της υπόθεσης του Βαγγέλη Γιακουμάκη, ο Σεφερλής κι αυτός ένα σκασμό λεφτά με την αγωγή του, η Χρυσή αυγή με τον Χρηστο Παππά το 2012, ο Σκαλουμπακας και πάει λέγοντας. Άλλο η δημοσιότητα ενός attention whore κι άλλο η δημοσιότητα επειδή βγάζεις φίδια απ’ τις τρυπούλες τους.
Eχετε δεχθεί απειλές για τη ζωή σας;
Με έχει κυνηγήσει η Χρυσή Αυγή. Και δεν το λέω όπως το λένε οι άλλοι. Δεχόμουν για πολλά χρόνια τέτοιες απειλές και φυσικά τις είχα καταγγείλει στο αστυνομικό τμήμα. Μου έγραφαν συνθήματα στον τοίχο ή άφηναν απειλητικά μηνύματα στο γραμματοκιβώτιο. Έπρεπε να διαχειριστώ τον ίδιο μου τον φόβο χωρίς να κάνω εκπτώσεις σ΄αυτά που πιστεύω και σ΄αυτά που γράφω. Έφτασα σε ένα σημείο να πληρώνω 2-3 ανθρώπους, όχι αστυνομικούς, σεκιουριτάδες, να φυλάνε το σπίτι μας. Μη με ρωτήσεις τι θα έκανα αν δεν είχα τα χρήματα κι αν δεν κατοικούσα σε ένα πολύ καλά φυλασσόμενο σπίτι. Δεν έχω απάντηση.
Η σχέση σας με την πολιτική ορθότητα ποια είναι;
Πιστεύω πολύ στην πολιτική ορθότητα. Παραδέχομαι ότι μπορεί κάποιες φορές να γίνεται υπερβολική αλλά προτιμώ “τη λίγο περισσότερη πολιτική ορθότητα, παρά τη λίγο λιγότερη”. Και κάθε φορά που ακούω αυτό το “αμάν πια με την πολιτική ορθότητα” μου σηκώνεται η τρίχα. “Έλα μωρέ, που δεν μπορούμε να κάνουμε ένα αστείο…” ‘Οχι να μην κάνετε ένα αστείο. Δε θα κάνετε ένα αστείο, επειδή κάποιος είναι gay ή επειδή έχει ένα συγκεκριμένο σωματότυπο. Δεν θα τους κάνετε εσείς ρεζίλι για να γελάτε. Μη λέμε αηδίες. Ναι, εγώ είμαι ξεκάθαρα του politically correct. Είτε έχει να κάνει με εμάς τις γυναίκες είτε με τη σεξουαλικότητα είτε με το σώμα. Είναι πάρα πολύ εύκολο να κάνουμε τέτοια αστειάκια. Μιλάμε για μια ρατσιστική κατηγοριοποίηση ομάδων ευπαθών και μη.
Ποια είναι η τελευταία φορά που ακούσατε ένα τέτοιο κακοποιητικό αστείο;
Πριν λίγες μέρες, είχα πάει να φάω θαλασσινά σε ένα μαγαζί και στο διπλανό τραπέζι καθόταν ένας κύριος με την παρέα του. Παραγγέλνοντας κάποια όστρακα ρώτησε τον σερβιτόρο, αν είναι φρέσκα. Μετά τον ρώτησε “κουνιούνται”; Ο νεαρός σερβιτόρος που μπορεί να ήταν gay, μπορεί και όχι του απάντησε ευγενικά “ναι”. Μετά, ο κατ΄άλλα συμπαθής κύριος, του σχολίασε ότι “δεν ξέρω αν με καταλαβαίνεις, αλλά εγώ τα θέλω κουνιστά”, κάνοντας όλη την παρέα του γελάσει. Ο άνθρωπος αυτός δεν φορούσε μαύρο μπλουζάκι “αίμα τιμή χρυσή αυγή”, ούτε ήταν παπάς. Εμένα όμως μου βάρεσε το καμπανάκι. Ήμουν έτοιμη να πάω του πω ότι αυτό που λέει είναι κακοποιητικό.
Θέλετε να προσθέσετε κάτι άλλο;
Θα ήθελα, αν μου επιτρέπετε, να σχολιάσω εκείνη την εικόνα στο Pride της Θεσσαλονίκης με το πανό. Με στεναχώρησε πάρα πολύ. Γιατί αν δεν περάσουμε όλοι μαζί το μήνυμα ότι το διαφορετικό είναι ωραίο, αντικειμενικά ωραίο και δεν το αγκαλιάσουμε, δε θα κάνουμε τίποτα σ΄αυτή τη ζωή. Κι αν κάποιοι μας τραβούν τα χέρια για να μην το αγκαλιάσουμε, εμείς θα πρέπει να είμαστε εκεί και να επιμείνουμε.
φωτογραφίες: Κοσμάς Κουμιανός
