Ο φεμινισμός έχει μια μάλλον πολύπλοκη σχέση με το μακιγιάζ. Από τη μία, οι φεμινίστριες ήδη από το δεύτερο κύμα ανέδειξαν το πώς το make up, η αποτρίχωση, οι δίαιτες και τα μέσα καλλωπισμού ήταν μια μορφή πατριαρχικής καταπίεσης, που κόστιζε στις γυναίκες χρόνο και χρήμα. Από την άλλη, απέτυχαν να δουν ότι πολλές γυναίκες αντλούσαν ικανοποίηση μέσα από αυτή τη διαδικασία. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Σήμερα οι γυναίκες είναι εγκλωβισμένες ανάμεσα στην επιταγή να είναι εμφανίσιμες -όπως τέλοσπαντων το θέτουν αυτό τα εκάστοτε πρότυπα ομορφιάς- και από την άλλη να «αγαπούν το σώμα τους». Σήμερα οι γυναίκες πρέπει να νιώθουν τύψεις που νιώθουν τύψεις επειδή τρώνε ένα κομμάτι πίτσα παραπάνω καθώς οι ανασφάλειες δεν είναι της μόδας -η «φυσική ομορφιά» πάλι είναι.
Εδώ βρίσκεται το πρώτο πρόβλημα όμως. Ποιος ορίζει τι αποτελεί φυσική ομορφιά; Το ανθρώπινο είδος επεμβαίνει τεχνητά στην εμφάνισή του και χρησιμοποιεί μέσα καλλωπισμού από τις απαρχές της ανθρωπότητας. Η ύπαρξη κοσμημάτων και λοιπών μπιχλιμπιδιών αποτελεί σίγουρο σημάδι ύπαρξης ανθρώπινου πολιτισμού. Να στιγματίζονταν άραγε ως επιφανειακοί και ματαιόδοξοι από τους σύγχρονούς τους οι πρώτοι άνθρωποι που τόλμησαν να κρεμάσουν ένα δόντι στο λαιμό τους; Πολύ αμφιβάλλω. Γιατί ο καλλωπισμός έχει πλέον στιγματιστεί ακριβώς λόγω του συσχετισμού του με τις γυναίκες. Στην ανθρώπινη ιστορία υπήρξαν Φαραώ με γραμμή eye-liner πιο παχιά από της Kim Kardashian και άντρες με περισσότερες περούκες και μύτες πιο πουδραρισμένες. Ωστόσο, το make up σήμερα υπάρχει στη συνείδησή μας μόνο ως κάτι γυναικείο. Και ακριβώς γι αυτό έχει αναδειχτεί σε ένδειξη της κατωτερότητας μας.
Κι εδώ έρχεται το επόμενο ερώτημα: γιατί είναι οι γυναίκες σήμερα που φοράνε make up, τακούνια και τεχνητά νύχια; Μπορούμε να αναλύσουμε την πολιτισμική προέλευση και τις σημασίες που παίρνει κάθε ένα από αυτά -πχ το πώς ανέκαθεν όσο λιγότερο πρακτικό ήταν κάτι τόσο πιο πολυτελές θεωρούταν και γι αυτό τα μακριά νύχια και τα ψηλά τακούνια σχετίζονται με την σχόλη και την υψηλότερη κοινωνική θέση. Ο λόγος όμως που σήμερα είναι κυρίως οι γυναίκες και όχι οι άντρες που ακολουθούν μια τεράστια λίστα από πρότυπα ομορφιάς είναι ακριβώς επειδή, λόγω της πατριαρχίας η γυναίκα είναι περισσότερο ταυτισμένη με το σώμα της ενώ ο άντρας με το μυαλό του. Οι γυναίκες πρέπει να είναι όμορφες γιατί δεν μπορούν να είναι τίποτα άλλο. Οι άντρες μπορούν να αναπληρώσουν με την προσωπικότητα και το χιούμορ της, καθώς μια γυναίκα που διαθέτει αυτά τα δυο συνεχίζει να μην έχει καμία αξία στην πατριαρχία χωρίς τα πατριαρχικά πιστοποιητικά ομορφιάς. Η πίεση δηλαδή προέρχεται ακριβώς από τη θέση της γυναίκας στην πατριαρχία ως διακοσμητικό αντικείμενο.
Αυτό δε σημαίνει ότι οι άντρες δεν ακολουθούν πρότυπα ομορφιάς ή μόδες. Ξοδεύουν κι αυτοί χρόνο και χρήμα ξυρίζοντας τα μούσια τους ή μεγαλώνοντάς τα, αυξάνοντας την μυική τους μάζα, κάνοντας τατουάζ-μανίκι και εξαντλητικές keto δίαιτες μόνο με πρωτεΐνη. Κανείς όμως δεν τους αντιμετωπίζει όπως τις γυναίκες, δηλαδή ως ανασφαλείς ναρκισσιστές και κυρίως άβουλα θύματα του καπιταλισμού. Οι διαδικασίες αυτές θεωρούνται καθόλα αντρικές και αρρενωπές. Συχνά λέγεται ότι τις ακολουθούν για να γαμήσουν κι αυτό είναι πάρα πολύ ΟΚ και πάρα πολύ ανδροπρεπές, ενώ αν η γυναίκα κάνει κάτι αντίστοιχο για να προσελκύσει σύντροφο θεωρείται αξιοθρήνητη.
Οι αντρικός καλλωπισμός ίσως μπορεί να μας δώσει μία εικόνα του πώς θα έμοιαζε και ο γυναικείος χωρίς την έξτρα πατριαρχική πίεση να είναι όμορφες. Σε έναν ιδανικό κόσμο δε θα σταματούσαν απαραίτητα όλες οι γυναίκες άπαξ και δια παντός να χρησιμοποιούν μακιγιάζ. Κάθε γυναίκα που έχει νιώσει λαχτάρα και προσμονή για το Σαββατόβραδου που θα μπορεί επιτέλους να χρησιμοποιήσει την παλέτα της σε όλη την ποικιλία των χρωμάτων και σε όλη την ένταση της λάμψης της γνωρίζει καλά πως το make up δεν είναι μόνο καταπίεση, είναι και παιχνίδι, χαρά, δημιουργικότητα. Είναι ένα τελετουργικό που μπορεί να σημάνει την έναρξη μιας ξεχωριστής βραδιάς η περίστασης, είναι μια ευκαιρία να εκφράσουμε ένα κομμάτι του εαυτού και της επιδεξιότητάς μας. Πολλές φορές δεν βαφόμαστε για να νιώσουμε καλά αλλά βαφόμαστε επειδή νιώθουμε καλά.
Αυτή είναι η μία όψη του make up βέβαια. Ή άλλη είναι αυτή της εργαζόμενης που ξυπνάει δεκαπέντε λεπτά νωρίτερα για να βάλει την απαραίτητη ποσότητα διακριτικού μακιγιάζ ώστε να μην την ρωτάνε στο γραφείο αν είναι άρρωστη αλλά ούτε και να τη θεωρήσουν αντιεπαγγελματική. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν πως οι γυναίκες που βάφονται πληρώνονται περισσότερο και προσλαμβάνονται συχνότερα -αν όμως το παρακάνουν έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα καθώς δεν φαντάζουν αρκετά σοβαρές σύμφωνα με άλλες έρευνες. Αυτή η όψη του make up τίποτα το δημιουργικό και το απελευθερωτικό δεν έχει. Δεν είναι παρά μια στολή εργασίας, παρόμοια με την γραβάτα που υποχρεώνονται πολλοί άντρες να φοράνε στη δουλειά -απλά πολύ πιο χρονοβόρα και κοστοβόρα. Όπως όμως πολλοί άντρες φοράνε την γραβάτα στο ρεπό τους, στην βραδινή έξοδο, στον γάμο του κολλητού τους χωρίς να νιώθουν να καταπιέζονται αλλά αντίθετα ότι προσδίδουν μια νότα εορταστική, έτσι και οι γυναίκες μπορούν να βαφτούν για την πάρτη τους χωρίς να υποφέρουν.
Την πολυσήμαντη και πολυδιάστατη αυτή σχέση τους με το μακιγιάζ οι γυναίκες την βιώνουν στο πετσί τους κάθε μέρα που περνάει, κάθε φορά που βάζουν ρουζ μηχανικά όπως και κάθε φορά που το κάνουν με ενθουσιασμό και με το αγαπημένο τους, το καλό τους πινέλο. Καθόλου δε μας εντυπωσιάζουν λοιπόν όλοι αυτοί οι άντρες που έρχονται να μας πατρονάρουν για το πώς το make up είναι όργανο της πατριαρχίας και του καπιταλισμού, όταν η μόνη τους σχέση με το μακιγιάζ είναι εκείνη η φορά που χάθηκαν στα Hondos Center ψάχνοντας πράσινο σαπούνι. Αυτή είναι η υπέρτατη μορφή mansplaining. Εξίσου αχρείαστη είναι η προτροπή τους να αγαπήσουμε το σώμα μας και άλλα τέτοια μαρκετίστικα, εξίσου περιττή και η διαβεβαίωσή τους ότι μας αγαπούν «φυσικές». Όλα αυτά δεν είναι παρά ευχολόγια και inspirational quotes από τη θέση προνομίου στην οποία νιώθουν αρκετά άνετα να συνεχίζουν να είναι οι κριτές για την εμφάνισή μας. Αν θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο για τις γυναίκες, ας στραφούν προς όλους αυτούς που αστυνομεύουν και χλευάζουν συνεχώς κάθε πτυχή της γυναικείας εμφάνισης αντί να αστυνομεύουν, για άλλη μία φορά, τις επιλογές των γυναικών.
