Ραφαέλα Συκοβάρη
Η χρήση θηλυκών αντωνυμιών, όπως και άλλων λέξεων όπως «κορίτσι μου» ή «γλυκιά μου» από cis gay άντρες, είναι ένα διαχρονικό και ολοένα συχνότερο φαινόμενο. Πολλοί gay άντρες απευθύνονται έτσι στους φίλους τους προκειμένου να συμφιλιωθούν με τη θηλυκότητα και να γίνουν πιο ευάλωτοι και στοργικοί με ανθρώπους που μοιράζονται την ίδια ταυτότητα. Η δημιουργία μιας κοινής κουλτούρας – συμπεριλαμβανομένης της γλωσσικής – γύρω από τη θηλυκότητα είναι ένας τρόπος κατάργησης της κακοποιητικής αντίληψης περί δυαδικού φύλου.
Όμως ελάχιστες γλωσσολογικές πρακτικές έχουν μία μόνο διάσταση. Σε μία κοινωνία όπου οι γυναίκες και η θηλυκότητα για χρόνια υποτιμούνται, υπάρχει ο κίνδυνος αναπαραγωγής αυτών των στερεοτύπων από cis άντρες. Ίσως είναι καιρός να επανεξετάσουμε τη χρήση λέξεων όπως «αυτή» και «κορίτσι», για να σιγουρευτούμε ότι συμβαδίζει με τη συνεχή προσπάθεια θεμελίωσης του σεβασμού non-binary ταυτοτήτων και ότι αποφεύγει να κάνει υποθέσεις για τις προτιμούμενες αντωνυμίες κάθε ατόμου. Γλωσσολόγοι και κοινωνιολόγοι έχουν παρατηρήσει και αναλύσει τη χρήση θηλυκών αντωνυμιών από gay άντρες και τα πορίσματά τους συγκλίνουν ως προς τις πολλαπλές και συχνά αλληλοσυγκρουόμενες διαστάσεις αυτής της πρακτικής.
«Ένα πράγμα μπορεί να είναι ανατρεπτικό αλλά ταυτόχρονα προβληματικό», εξηγεί ο Lal Zimman, καθηγητής γλωσσολογίας στο UC Santa Barbara που ειδικεύεται στις γλωσσολογικές προεκτάσεις της τρανς ταυτότητας. «Είναι σχεδόν απίθανο να ανατρέψουμε τα σύγχρονα συστήματα εντός των οποίων ζούμε, χωρίς να βασιστούμε με κάποιο τρόπο στα συστήματα αυτά. Οπότε, προκειμένου να αποδεχτούμε τη χρήση της λέξης «αυτή» από gay άντρες, θα πρέπει να συσχετίσουμε τη λέξη με κάτι και αυτό το κάτι συνήθως είναι η θηλυκότητα, ό, τι κι αν σημαίνει αυτό για εμάς και την κουλτούρα μας.
Ιστορικά, οι queer άνδρες και οι queer γυναίκες αντάλλασσαν τις αντωνυμίες τους, ώστε να μπορούν ανοιχτά να επικοινωνούν μεταξύ τους σε εποχές που δεν ήταν ασφαλές να έχεις ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Αυτή η πρακτική – γνωστή και ως sheing- έχει ιστορία αιώνων σε πολλές χώρες του κόσμου όπως η Αγγλία, το Περού, οι Φιλιππίνες και η Νότια Αφρική. «Η χρήση θηλυκών αντωνυμιών από άντρες και αρσενικών αντωνυμιών από γυναίκες διατηρεί μακρά ιστορία στην λεσβιακή-γκέι αγγλική γλώσσα της Αμερικής. Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για πρόσφατο γλωσσολογικό σχηματισμό», εξηγεί ο William Leap, επίτιμος καθηγητής ανθρωπολογίας στο American University και πρωτοπόρος ερευνητής σε θέματα queer γλωσσολογίας.
Οι gay άνδρες συνήθιζαν να αποκαλούν ο ένας τον άλλο «αυτή» ή «κορίτσι» προκειμένου να προστατευθούν, αλλά και για να χτίσουν μία ισχυρή κοινότητα στα πλαίσια μιας ομοφοβικής και βίαιης mainstream κουλτούρας. Ο Leap έχει εντοπίσει τις απαρχές της αμερικανικής queer γλωσσολογίας στην Αναγέννηση του Χάρλεμ . «Στο Χάρλεμ, εμφανίστηκαν απίστευτες μορφές σεξουαλικοποιημένης γλώσσας , στα πλαίσια της γλωσσολογικής άνθησης που ονομάστηκε Harlemese, η οποία ήταν η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν στο Harlem καθημερινά», λέει ο Leap, που αυτόν τον καιρό τελειώνει ένα βιβλίο του με τίτλο ‘Η γλώσσα πριν το Stonewall’. «Μέρος της γλώσσας αυτής ήταν το υπέροχο στυλ προφορικού λόγου που είχε να κάνει με την ομοφυλία. Οι άνθρωποι έπαιζαν πολύ έξυπνα με τις αντωνυμίες».
Mη λευκά queer άτομα διαφορετικών έμφυλων ταυτοτήτων άλλαζαν τη χρήση αντωνυμιών και έμφυλα χρωματισμένης γλώσσας στη διάρκεια της Αναγέννησης του Χάρλεμ. Ο Leap τόνισε τη blues μουσική της δεκαετίας του ’20 – αναφέροντας καλλιτέχνες όπως οι Ma Rainey και Ethel Waters – όπου μπορεί κανείς να βρει πολλά παραδείγματα αυτών των παιχνιδισμάτων της διαλέκτου του Harlem. Ο Leap επέμεινε να ακούσουμε το ‘My Handyman’ της Ethel Waters, ως αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αυτού του παιχνιδίσματος. Το τραγούδι στην πραγματικότητα αναφέρεται σε μια γυναίκα.
Αυτή η πρακτική υπάρχει επίσης σε γράμματα στρατιωτών κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, λέει ο Leap. Το 1940, στρατιωτικοί λογοκριτές έψαχναν να βρουν στοιχεία ομοφυλοφιλίας, τα οποία μπορούσαν να οδηγήσουν σε στρατιωτική έρευνα. Για να την αποφύγουν, οι στρατιώτες άλλαζαν τις αντωνυμίες στα γράμματά τους, κάτι που τους επέτρεπε να λένε χωρίς επιφύλαξη όλα όσα έκαναν και τι είδους διασκέδαση επέλεγαν.
Ο Leap επίσης τονίζει ότι συνήθως υπάρχουν πολλοί λόγοι πίσω από την εφαρμογή μιας γλωσσολογικής πρακτικής και η ιστορία ορισμένων λέξεων δεν ορίζει απαραίτητα το σύγχρονο τρόπο χρήσης τους. «Η ιστορία μιας λέξης δεν ορίζει τη σύγχρονη χρήση και σημασία της. Θέτει όμως ένα πιο ευρύ πλαίσιο για την εξέταση του τι μπορεί να σημαίνει η αλλαγή αντωνυμιών. Δεν ξέρω βέβαια κατά πόσο τα νεαρά άτομα που χρησιμοποιούν τέτοιες εκφράσεις γνωρίζουν το ιστορικό πλαίσιο».
Η χρήση λέξεων όπως «αυτή» και «κορίτσι» είναι ένας τρόπος για τους cis gay άνδρες να συνδεθούν και να συμφιλιωθούν με τη θηλυκότητα. «Καθώς μεγάλωνα δεν ήθελα να με αποκαλούν ‘κορίτσι’. Αλλά αναρωτιόμουν γιατί. Και ο λόγος ήταν ότι είχα κοινωνικοποιηθεί με τρόπο επηρεασμένο από την πατριαρχία» λέει ο συγγραφέας και ακτιβιστής Darnell Moore, queer και cis άνδρας. «Τώρα δεν έχω κανένα πρόβλημα όταν κάποιος με πει ‘κορίτσι’. Αυτό ως επί το πλείστον συνέβη χάρη στην προθυμία μου να κινηθώ πέρα από την ακαμψία των δεικτών ενός συγκεκριμένου τύπου ανδρισμού και αρρενωπότητας».
Ωστόσο, κάποιες γυναίκες συγκρίνουν τον τρόπο με τον οποίο gay άνδρες τους έχουν απευθυνθεί με τη λέξη ‘κορίτσι’, με τον μισογυνισμό που έχουν βιώσει από στρέιτ άντρες. «Ήταν λίγο περίεργο όταν είχα ηγετικό ρόλο σε δραστηριότητες LGBT χώρων και η λέξη ‘κορίτσι’ χρησιμοποιείτο εις βάρος μου σαν ένας τρόπος να υποβαθμιστούν οι ιδέες μου», λέει η Brianne Huntsman, cis queer γυναίκα που ζει στο Salt Lake City. «Παρατήρησα επίσης την αρνητική χρήση της λέξης όταν λευκοί gay άνδρες τη χρησιμοποίησαν για να απευθυνθούν σε μη λευκές γυναίκες, ιδιαίτερα σε μαύρες, λέγοντας ‘κοπελιά, τι είναι αυτά που λες;’». Τέτοιες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά αρνητικές, ειδικά αν σκεφτούμε τον κακοποιητικό τρόπο με τον οποίο οι λέξεις ‘αγόρι’ και ‘κορίτσι’ έχουν χρησιμοποιηθεί εις βάρος των Αφροαμερικανών, με στόχο να τους στερηθεί το δικαίωμα να παίρνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους.
Λαμβάνοντας υπόψη τον μισογυνισμό ορισμένων γλωσσολογικών πρακτικών των gay ανδρών, τίθεται το ερώτημα του κατά πόσο η χρήση φράσεων όπως ‘κοπέλα μου’ ή ‘γλυκιά μου’ συνδέεται με τη χρήση άλλων, πιο αμφιλεγόμενων λέξεων που έχουν χρησιμοποιηθεί στη διάρκεια της ιστορίας για να υποτιμήσουν τις γυναίκες, όπως ‘σκύλα’ ή ‘μουνί’. Πολλά από τα άτομα που έδωσαν συνέντευξη κατηγόρησαν το RuPaul’s Drag Race ως ένα σόου που έχει κάνει πολύ δημοφιλή τη χρήση λέξεων άρρηκτα συνδεδεμένων με τη θηλυκότητα σε χώρους cis gay ανδρών. Ο RuPaul όμως έχει κατηγορηθεί για τις τρανσφοβικές του αντιλήψεις για το drag. Χρησιμοποιεί το ακρωνύμιο CUNT για να περιγράψει τις ιδανικές αρετές μιας drag queen : Charisma (χάρισμα), Uniqueness (μοναδικότητα), Nerve (νεύρο) και Talent (ταλέντο). Ένας άλλος όρος που έχει γίνει επίσης πολύ γνωστός λόγω του σόου είναι το ‘hunty’, συνδυασμός του ‘honey’ και του ‘cunt’.
«Οι gay άνδρες είναι μια τεράστια κοινωνική ομάδα που συνδέεται με διάφορους τρόπους με το φύλο, και σίγουρα πιστεύω ότι κάποιοι από αυτούς χρησιμοποιούν τη θηλυκή προέκταση της γλώσσας σε συνάρτηση με το ανδρικό τους προνόμιο, είτε χρησιμοποιώντας τη ως μέσο υποβάθμισης των γυναικών, είτε χρησιμοποιώντας τη απερίσκεπτα», λέει ο Zimman, ο γλωσσολόγος του UC Santa Barbara. “Βέβαια, οι gay άνδρες είναι άνδρες. Και οι άνδρες ρέπουν προς το μισογυνισμό – κάτι που δεν πρέπει να αγνοούμε».
Σ’ αυτές τις πρακτικές συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες που καθορίζουν την ταυτότητα του καθενός, ιδιαίτερα η καταγωγή. Μεγάλο κομμάτι της ιστορίας, αλλά και η πιο σύγχρονη συνήθεια των cis αντρών να υιοθετούν θηλυκές αντωνυμίες, έχουν τις ρίζες τους στον πολιτισμό των Μαύρων και των Λατίνων. Το ντοκιμαντέρ του 1990 ‘Paris Is Burning’ για την drag σκηνή του Harlem, όπως και το Drag Race, έκαναν ευρύτερο το πλαίσιο χρήσης θηλυκών αντωνυμιών, μεταφέροντάς το από τους κύκλους Μαύρων και Λατίνων drag queens σε ένα μεγάλο μέρος gay και ενίοτε στρέιτ πληθυσμού. Σήμερα, αυτό έχει υιοθετηθεί από gay άντρες κάθε εθνικότητας. Όπως και με κάθε λέξη, το πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιείται είναι σημαντικό. Το να αποκαλούνται ‘κορίτσι’ πλούσιοι λευκοί cis gay άντρες, μπορεί να είναι τελείως διαφορετικό απ’ όταν το κάνουν Μαύροι ή Λατίνοι cis gay άνδρες που ακόμη δέχονται διακρίσεις.
Όπως φαίνεται και στο φιλμ Paris Is Burning, στις προηγούμενες δεκαετίες οι cis gay άντρες, οι τρανς γυναίκες και τα non-binary άτομα μοιράζονταν περισσότερους χώρους και είχαν μεγαλύτερα κοινά στη γλώσσα και την κουλτούρα. στη διάρκεια της ball κουλτούρας της δεκαετίας του ’80, η χρήση ενός κοινού λεξιλογίου σήμαινε συμπερίληψη, τρυφερότητα και ασφάλεια. Αλλά τις τελευταίες δεκαετίες αυτό έχει αλλάξει. «Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι τα queer politics έχουν επικεντρωθεί σε ζητήματα σεξουαλικότητας, παραμελώντας ζητήματα φύλου», εξηγεί ο Zimman. «Πρόκειται για την κοινή gay αντίληψη ότι όλοι είναι σαν τους στρέιτ, με μόνη διαφορά το σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Αυτή η απόρριψη της απόκλισης από την έμφυλη νόρμα έχει οδηγήσει και στη σημερινή κατάσταση, όπου οι gay άνδρες και οι τρανς γυναίκες είναι πιο απομακρυσμένοι από ποτέ».
@Alex, που αυτοπροσδιορίζεται ως non-binary transfemme και ζητάει να μη χρησιμοποιείται το κανονικό τ@ όνομα, μερικές φορές νιώθει άβολα όταν cis άντρες χρησιμοποιούν θηλυκές αντωνυμίες για να τ@ απευθυνθούν. «Όταν μιλάω με cis gay άντρες και χρησιμοποιούν θηλυκές αντωνυμίες για να περιγράψουν ο ένας τον άλλο και για να περιγράψουν εμένα, συνήθως υπάρχει παρανόηση, γιατί δεν ξέρω αν τις χρησιμοποιούν ως ένδειξη αποδοχής της ταυτότητάς μου ή αν έχουν συνηθίσει να μιλάνε έτσι με άλλους cis gay άντρες».
Γίνονται σημαντικές προσπάθειες σε τρανς και queer χώρους να αποδεσμευτούν οι αντωνυμίες από συγκεκριμένες ταυτότητες. Η παράδοση των gay αντρών να παίζουν με τις αντωνυμίες τους και να αρνούνται να συμβιβαστούν με τη δυαδικότητα, μπορεί να συμβάλλει στις προσπάθειες αυτές. Είναι επίσης σημαντικό να κατανοήσουμε ότι κάθε άτομο μπορεί να επιλέγει διαφορετικές αντωνυμίες για τον εαυτό του σε διαφορετικές στιγμές της ζωής του ή πολλαπλές αντωνυμίες ταυτόχρονα. Αλλά όσο συνεχίζουμε να δουλεύουμε πάνω στην απόρριψη κακοποιητικών στερεοτύπων περί φύλου και σεξουαλικότητας, είναι σημαντικό να προσέχουμε πώς χρησιμοποιούμε τις λέξεις και τι προκαλεί η χρήση αυτή. Είναι επίσης σημαντικό να σιγουρεύουμε μέσω της συναίνεσης ότι ο κάθε άνθρωπος αισθάνεται άνετα με τις αντωνυμίες και τους χαρακτηρισμούς με τους οποίους του απευθυνόμαστε.
«Θεωρώ πως στο πλαίσιο μέσα στο οποίο οι gay άντρες έχουν κοινωνικοποιηθεί, πλαίσιο που έχει επηρεαστεί από την πατριαρχία και το σεξισμό, υπάρχει η ανάγκη να είμαστε προσεκτικοί με τη χρήση της γλώσσας», λέει ο Moore. «Είναι τόσο σημαντικό. Κι όμως, η queer δυναμική, η ριζοσπαστική δυναμική της queer συνθήκης, είναι η ικανότητά μας να παίζουμε με τη γλώσσα».
πηγή: them.us
