Η αυξημένη χρήση και αποτελεσματικότητα της συνδυασμένης αντιρετροϊκής θεραπείας έχει επαναπροσδιορίσει το HIV/AIDS ως μία χρόνια ασθένεια και έχει μειώσει τον αριθμό των καρκίνων που ορίζουν το σύνδρομο AIDS (π.χ. σάρκωμα Kaposi).
Παρ’ όλ’ αυτά, το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και τα προβλήματα υγείας που αυτό συνεπάγεται, μαζί με τον τρόπο ζωής των ατόμων με HIV/AIDS έχει αυξήσει άλλους τύπους καρκίνου. Επιπλέον, μία έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 9 Μαΐου του 2011 έδειξε ότι οι ομοφυλόφιλοι άνδρες έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν καρκίνο σε σχέση με τους ετεροφυλόφιλους. Οι ομοφυλόφιλοι έχουν ήδη τον υψηλότερο βαθμό λοίμωξης με HIV και γι’ αυτό τώρα καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα δεύτερο πρόβλημα υγείας. Η στατιστική έρευνα, που δημοσιεύθηκε στις 9 Μαΐου, στέκεται σε δύο ερωτήματα-κλειδιά: Γιατί ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου είναι τόσο υψηλός στους ομοφυλόφιλους και τι μπορεί να γίνει για να μειωθεί αυτή η απειλή;
Οι ερευνητές, που μελετούσαν γενικότερα την εμφάνιση του καρκίνου, συγκέντρωσαν τις απαντήσεις 122.354 ατόμων (51.233 ανδρών, συμπεριλαμβανομένων 1.493 ομοφυλόφιλων), από συνεντεύξεις στην California κατά τα έτη 2001, 2003 και 2005. 3.700 άνδρες ανέφεραν ότι έχουν επιβιώσει από καρκίνο, με ποσοστά εμφάνισης 5,04% στους ετεροφυλόφιλους άνδρες και 8,25% στους ομοφυλόφιλους. Αυτή η σημαντική διαφορά δεν οφειλόταν σε εθνική προέλευση, ηλικία ή εισόδημα, αλλά σε μια σειρά από διαφορετικούς παράγοντες κινδύνου.
Οι ομοφυλόφιλοι άνδρες είναι πιο πιθανόν να καπνίζουν και να κάνουν κατάχρηση αλκοόλ, έχουν υψηλότερα ποσοστά λοίμωξης με HIV και ανοσοκαταστολής και παρουσιάζουν διαφορετικούς τρόπους μεταβίβασης του ιού των κονδυλωμάτων (human papillomavirus – HPV). Επιπρόσθετο ρόλο παίζει και η επιμόλυνση: Οι μολυσμένοι με HIV ασθενείς έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν κακοήθειες (καρκίνους), που σχετίζονται με τον ιό Epstein-Barr (λοιμώδης μονοπυρήνωση), τον ανθρώπινο ερπητοϊό 8 και τους ιούς της ηπατίτιδας B και C (HBV και HCV, αντίστοιχα). Η μετάδοση όλων των παραπάνω ιών διευκολύνεται από το γεγονός ότι πολλοί ομοφυλόφιλοι κάνουν σεξ χωρίς προφυλάξεις είτε με κάποιον που πιστεύουν ότι έχει τον ίδιο τύπο HIV με αυτούς (serosort) είτε με κάποιον που εικάζουν ότι είναι φορέας βάσει της σεξουαλικής του συμπεριφοράς (seroguess).
Αποτέλεσμα της αντιρετροϊκής θεραπείας είναι: Οι καρκίνοι που δεν ορίζουν το σύνδρομο AIDS να είναι περισσότεροι από τους καρκίνους που το ορίζουν και η συχνότητα των πρώτων συνεχίζει να αυξάνεται στους ομοφυλόφιλους. Οι μολυσμένοι με τον HIV καρκινοπαθείς έχουν χειρότερη πορεία σε σχέση με τους μη μολυσμένους με τον HIV καρκινοπαθείς (του ιδίου καρκίνου και στο ίδιο στάδιο). Επίσης, είναι πιθανότερο να έχουν πιο προχωρημένη νόσο κατά τη διάγνωση και μεγαλύτερο ποσοστό υποτροπών. Η απροθυμία στο να αναζητήσει το άτομο νωρίς την ιατρική βοήθεια, συνοδευόμενη από στερεοτυπικές ανδρικές συμπεριφορές μειωμένης συμμόρφωσης στη θεραπεία είναι πιθανοί παράγοντες που συμβάλουν αρνητικά. Αλλά κι η υποκείμενη βιολογία του καρκίνου μπορεί, επίσης, να παίξει ρόλο. Τέτοιοι άγνωστοι παράγοντες ναρκοθετούν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Η πρόληψη του καρκίνου, λοιπόν, γίνεται μια πιο πρακτική επιλογή. Κατά τη δεκαετία του 1980, οι πρώτες επιθετικές καμπάνιες ενημέρωσης για τον HIV ήταν συχνές στα mainstream Μ.Μ.Ε. και είχαν μία αξιοσημείωτη επίδραση στην εκπαίδευση του γενικού πληθυσμού, προωθώντας τη χρήση του προφυλακτικού και μειώνοντας τις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, αλλά τέτοιες προσπάθειες έχασαν την ορμή τους τα τελευταία χρόνια. Η αναζωογόνηση των ενημερωτικών εκστρατειών και οι καινοτόμες ιδέες χρειάζονται τόσο σε επίπεδο πληθυσμού όσο και σε στοχευμένες ομάδες για την καλύτερη εκπαίδευση των νεότερων γενεών σε σχέση με α) τις συνέπειες του σεξ χωρίς προφυλάξεις, β) τον μεγάλο αριθμό κινδύνων για την υγεία, με τους οποίους συνδέεται η λοίμωξη HIV και γ) η σημασία της διακοπής του καπνίσματος και της μειωμένης κατανάλωσης αλκοόλ.
Εκτός από την ενημέρωση, μπορούν να γίνουν και παρεμβάσεις: Η διάδοση του εμβολιασμού κατά του HPV (ιού των κονδυλωμάτων) και του HBV (ιού της ηπατίτιδας Β) θα μπορούσε να έχει ευεργετικές επιδράσεις. Τα στοιχεία στη συγκεκριμένη έρευνα για τον καρκίνο δείχνουν, εξάλλου, ότι ο εμβολιασμός των αγοριών εναντίον του HPV θα μπορούσε να οδηγήσει σε ουσιαστικά ευεργετικά αποτελέσματα για την υγεία του πληθυσμού και θα μπορούσε να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης πολλών μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων όσων συναντώνται στο κεφάλι, στον λαιμό, στον πρωκτό και στο πέος.
Συμπέρασμα
Αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε καλύτερα τις βιολογικές, αιτιολογικές και ψυχολογικές διαφορές που επηρεάζουν την αύξηση των κρουσμάτων του καρκίνου και τη θεραπεία τους στους ομοφυλόφιλους, σε ένα βραχύ έως μεσοπρόθεσμο επίπεδο, ο κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου θα μπορούσε να μειωθεί με την καλύτερη εκπαίδευση και την αλλαγή στον τρόπο ζωής. Οι προληπτικές εξετάσεις και ο εμβολιασμός θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες λύσεις. Η επέκταση του εμβολιασμού εναντίον του ιού των κονδυλωμάτων σε όλα τα νεαρά αγόρια και πιθανότατα μία ευρύτερη χρήση του εμβολίου κατά της ηπατίτιδας Β θα μπορούσαν να μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης πολλών μορφών καρκίνου. Κάτι τέτοιο θα αυξήσει τα κόστη, αλλά ταυτόχρονα θα μειώσει την ανάγκη θεραπείας καρκίνων που σχετίζονται με ιούς. Τα ευρήματα της μεγάλης αυτής έρευνας για τον καρκίνο δεν υπογραμμίζουν μόνο τις ανάγκες μίας ευαίσθητης κοινωνικής ομάδας, αλλά μας υπενθυμίζουν με τραγικό τρόπο το γεγονός ότι πολλοί καρκίνοι μπορούν να προληφθούν και τα απαραίτητα εργαλεία για τη μαζική καταπολέμησή τους είναι ήδη διαθέσιμα, αλλά δεν χρησιμοποιούνται όσο θα έπρεπε.
Αναδημοσίευση από το editorial του επιστημονικού περιοδικού «Lancet Oncology» (τεύχος Ιουνίου 2011).
Περισσότερα στοιχεία για την έρευνα «Η εμφάνιση καρκίνου στους ομοφυλόφιλους» στο περιοδικό «Cancer 2011», που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο στις 9 Μαΐου (DOI:10.1002/ cncr.25950)
