Ασφαλείς Τόποι

Σε πιο διεθνή ορολογία safe spaces. Ένας χώρος στον οποίο κάποιος αισθάνεται ελεύθερος να εκφραστεί, που βρίσκεται ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους που τον καταλαβαίνουν και που κυρίως δεν χρειάζεται να εξηγεί την ταυτότητά του. Τι είναι όμως αυτό που καθιστά έναν χώρο ασφαλή για ένα άτομο; Μπορεί να προστατεύσει τις πολλαπλές ταυτότητες ενός ατόμου, κι αν όχι, πως ιεραρχείται από το ίδιο το άτομο ποια είναι πιο σημαντική. Και το κυριότερο, γιατί θα πρέπει να τις ιεραρχήσει;

Αφορμές για το παρόν κείμενο δύο. Ένα άρθρο και τα απερχόμενα Prides. Το άρθρο αφορούσε στη συνέντευξη μιας λεσβίας μουσουλμάνας που ζει στο Λονδίνο. Σε αυτό η κοπέλα έκανε λόγο για τις πολλαπλές ταυτότητες που την απαρτίζουν και για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει προκειμένου να τις συγκεράσει και να μπορέσει να υπάρξει χωρίς να χρειάζεται να καταστείλει κάποια από αυτές. Ούσα γυναίκα, λεσβία, μετανάστρια και μουσουλμάνα στο Λονδίνο, έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη με πολλαπλές προκλήσεις και ακόμα περισσότερες εναντιώσεις. Στην προκειμένη περίπτωση η ανάγκη για την εύρεση ενός safe space είναι ακόμα μεγαλύτερη, έως και επιβεβλημένη. Ενώ λοιπόν θα περίμενε κανείς ότι αυτός ο “ασφαλής χώρος” θα ήταν η queer κοινότητα, όπως αναφέρει η ίδια αυτό δεν ισχύει. Η queer κοινότητα είναι αυτή που θέτει διαρκώς υπό αμφισβήτηση την μουσουλμανική της ταυτότητα και αρνείται να την αποδεχτεί. Η κοπέλα, όπως και πολλοί άλλοι λοατ μουσουλμάνοι, δέχονται “επίθεση απελευθέρωσης” από την, ως επί το πλείστον, λευκή queer κοινότητα η οποία επιμένει να θέλει να τους απο-μουσουλμανοποιήσει. Ως αποτέλεσμα της παραπάνω πρακτικής η περιήγηση σε queer χώρους όχι απλώς δεν αποτελεί μια ασφαλή επιλογή, αλλά αντιθέτως καθίσταται ιδιαίτερα επιβαρυντική και επισφαλής για τους queer μουσουλμάνους.

Στα απερχόμενα Prides τώρα. Τα Prides είχαν και έχουν, πέρα από τον καθαρά ακτιβιστικό και δικαιωματικό χαρακτήρα τους, την έννοια ενός safe space. Ενός κατεξοχήν safe space. Όπου το κάθε μέλος της queer κοινότητας (ορισμός πολύ ευρύτερος της λοατ κοινότητας) μπορεί να αισθανθεί ασφαλές, πλήρως αποδεκτό, χωρίς απολογίες και χωρίς επεξηγήσεις. Is that the case though? Δεν έχω ξεκάθαρη απάντηση, αλλά σίγουρα κάτι δεν πάει εντελώς καλά όταν τα τελευταία χρόνια υπάρχουν έντονες διασπαστικές τάσεις από ομάδες και συλλογικότητες που αισθάνονται ότι δεν εκπροσωπούνται από τα επίσημα prides. Πέρσι είχαμε τη ρητή διαφοροποίηση του ΣΥΔ από το Athens Pride, φέτος έχουμε την παράλληλη διεξαγωγή ενός Queer Pride στη Θεσσαλονίκη που δεν σχετίζεται με το Thess Pride. Δε γνωρίζω το παρασκήνιο, ούτε τις εκατέρωθεν μικρο-πολιτικές που οδήγησαν στις παραπάνω αποφάσεις. Όμως εκ των πραγμάτων για κάποιους αναιρείται η έννοια του safe space που θα έπρεπε να αποτελεί ένα γεγονός όπως το pride. Και πέραν όμως των θεσμικών διαφοροποιήσεων από οργανώσεις που ανήκουν στη λοατ κοινότητας, είναι γεγονός ότι όσο το pride μεγαλώνει και γίνεται δημοφιλές, τόσο περισσότερο κανονικοποιείται και “προφυλάσσεται” από στοιχεία που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την αποδοχή του από το ευρύ κοινό, ήτοι τους ασπάζοντες την ετεροκανονικότητα, αλλά και την ομοκανονικότητα πλέον. Μέσα στα πλαίσια αυτά, όχι μόνο δεν αποτελεί πλέον έναν ασφαλή τόπο για τις ατομικότητες που βρίσκονται έξω από κάθε διπολικό σύστημα και δεν εντάσσονται σε προϋπάρχουσες κατηγορίες ταυτοτήτων, αλλά αντιθέτως έχει αρχίσει να αποτελεί έναν νέο χώρο απειλής, πολύ πιο επώδυνο και πιο ύπουλο.

Η λευκή ανδροκρατούμενη queer κοινότητα, θα πρέπει να στοχαστεί πάνω στα παραπάνω σημεία και να τα πάρει σοβαρά υπόψη της προκειμένου οι περιορισμένοι χώροι που υπάρχουν να είναι πράγματι ασφαλείς για όλους. Πέραν τούτου, η ανάγκη για μια πραγματικά queer κοινότητα είναι πλέον από πιο επιτακτική από ποτέ. Οι αντιστάσεις που εγείρονται από πολλά μέλη της λόατ κοινότητας, κυρίως τους gay άνδρες και δευτερευόντως τις λεσβίες είναι απόρροια τόσο της ραγδαίας κανονικοποίησης τους, όσο και τις εσωτερικευμένης ομοφοβίας που εξακολουθεί και είναι κραταιά στη λόατ κοινότητα. Χρειαζόμαστε μια συμπεριληπτική κοινωνία και γι΄ αυτό το λόγο είναι απαραίτητη μια καθόλα συμπεριληπτική κοινότητα. Μια queer κοινότητα δηλαδή.