Spyros Katopodis
Τον τελευταίο καιρό όλοι μιλούν για την έκθεση “BREAKING NEWS-ATHENS” που κάνει πάταγο στην Αθήνα. Το Antivirus δε θα μπορούσε να λείψει από την έκθεση αυτή. Ήμασταν εκεί για να καταγράψουμε τα πάντα.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Ο οργανισμός ΝΕΟΝ, σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη Michael Landy, προσκάλεσε το ελληνικό κοινό να συμμετάσχει στην πρώτη έκθεσή του καλλιτέχνη στην Ελλάδα με τίτλο “BREAKING NEWS-ATHENS” . Το “BREAKING NEWS-ATHENS” επιχειρεί την χαρτογράφηση καθημερινών εμπειριών, συναισθημάτων και αντιδράσεων μέσα στη σύγχρονη κατάσταση μιας πόλης πολυπληθυσμιακής και δυναμικά μεταβαλλόμενης στο ιδιότυπο πλαίσιο μιας κρίσης με διάρκεια. Το εγχείρημα αυτό εκκινεί στο κέντρο της Αθήνας, στο κτίριο της Διπλαρείου Σχολής, και εξελίσσεται για τέσσερις μήνες (30 Μαρτίου έως τις 11 Ιουνίου 2017) με τη συμμετοχή του κοινού. Ο Βρετανός καλλιτέχνης Michael Landy και ο ΝΕΟΝ μεταμορφώνουν τους τοίχους της Διπλαρείου Σχολής σε ένα διαρκές εργαστήριο.
Breaking News είναι ο τίτλος μιας σειράς εκθέσεων του Michael Landy από το 2015 (Μόναχο, Λονδίνο, Βασιλεία), με τέταρτο σταθμό την Αθήνα. Η έκθεση της Αθήνας, ανάθεση από τον ΝΕΟΝ βασίζεται στη συμμετοχή του κοινού, που καλείται να στείλει τις δικές του φωτογραφίες, μηνύματα, εικόνες, συνθήματα. Η επιλογή γίνεται από τον καλλιτέχνη και τις εικόνες επεξεργάζεται ο ίδιος και οι συνεργάτες του, στο ειδικό εργαστήριο που έχει δημιουργηθεί μέσα στο ίδιο χώρο της έκθεσης. Έτσι, η έκθεση αντικατοπτρίζει το συλλογικό ασυνείδητο, αντί για την υποκειμενική ματιά του καλλιτέχνη. Το εργαστήριο μέσα στο χώρο της έκθεσης συνδυάζει τη διαδικασία παραγωγής με το τελικό έργο που έρχονται σε διάλογο μέσα στον ίδιο χώρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το χρώμα που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης δεν είναι το κόκκινο και λευκό, αλλά το μπλε και λευκό, που είναι τα εθνικά χρώματα της Ελλάδας.
Στο κάλεσμα του ΝΕΟΝ και του Landy, το κοινό ανταποκρίθηκε στέλνοντας εκατοντάδες εικόνες, ως πρωτοσέλιδα ειδήσεων, κείμενα, σχέδια, διαφημίσεις, σύμβολα και λογότυπα, αφορισμούς και συνθήματα στους δρόμους. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός «χάρτη» της Αθήνας, ένα συλλογικό και συνεργατικό πορτρέτο της πόλης, υπό την εικαστική ματιά του Landy. Η έκθεση μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει πολιτικό περιεχόμενο, στο βαθμό που τα έργα εκφράζουν την κοινωνική και πολιτική συνθήκη της πόλης, μέσα από τα μάτια του κόσμου. Το υλικό που στέλνει το κοινό καλύπτει μια μεγάλη ποικιλία εικόνων των δρόμων της Αθήνας, όπως συνθήματα γραμμένα σε τοίχους, σλόγκαν, λογότυπα προϊόντων, εταιριών, ποδοσφαιρικών ομάδων, κομμάτων, φωτογραφίες με αστεία σκίτσα, ακόμα και ιστορικές φωτογραφίες προσώπων, κτιρίων κ.α. Ο Landy και οι συνεργάτες του έχουν δημιουργήσει έργα με protestors (όπως ονομάζει ο ίδιος μια ενότητα), ανθρωπάκια με πλακάτ όπου αναγράφονται μηνύματα κοινωνικά και πολιτικά. Μεγάλο μέρος των μηνυμάτων είναι η κρίση, αλλά και κοινωνικού περιεχομένου, για τα δικαιώματα των γυναικών, τη φτώχεια, τον έρωτα, τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων κ.α. Ένας καμβάς των συναισθημάτων, απόψεων και εμπειριών των ανθρώπων της Αθήνας.
Η ανταπόκριση του κοινού που επισκέπτεται την έκθεση είναι πολύ θετική, τα σχόλια είναι γεμάτα ενθουσιασμό, τόσο από Έλληνες όσο και από ξένους, νέους και μεγαλύτερους σε ηλικία. Φαίνεται ότι τα έργα αγγίζουν την καρδιά του κοινού, γιατί αποτελούν ακριβώς τη σύγχρονη συνθήκη της Αθήνας. Η έκθεση εξελίσσεται και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα έργα που στέλνει το κοινό. Στο τέλος της έκθεσης, όσοι έστειλαν εικόνες οι οποίες έγιναν έργα, μπορούν να παραλάβουν το συγκεκριμένο έργο από το χώρο της έκθεσης.
Η έκθεση πραγματοποιείται στη Διπλάρειο Σχολή, στην πλατεία Θεάτρου, στο κέντρο της Αθήνας. Η Σχολή λειτούργησε για πάνω από μισό αιώνα ως τεχνική-επαγγελματική σχολή, με έμφαση στο σχέδιο και τις τέχνες. Με τη συνύπαρξη του εργαστηρίου και της έκθεσης μέσα στον ίδιο χώρο, αναβιώνει εν μέρει η αρχική αυτή λειτουργία της σχολής, ως χώρος μάθησης, όπου ο Landy «διδάσκει», μεταφέρει τη γνώση στους βοηθούς του, τους νέους καλλιτέχνες.
Συναντήσαμε τον κορυφαίο καλλιτέχνη Michael Landy και μας μίλησε αποκλειστικά.
Δεχθήκατε πολλά κείμενα και φωτογραφίες από το ελληνικό κοινό που ήθελε να συμμετάσχει με τον τρόπο του στην έκθεση αυτή. Τι είναι αυτό που κάνει την έκθεση ξεχωριστή;
Το ξεχωριστό με αυτήν την έκθεση είναι ότι πρόκειται για μία live έκθεση, όπου ο καλλιτέχνης μέσω του κοινού δημιουργεί περιεχόμενο. Ζήτησα από τον κόσμο να στείλει εικόνες, κείμενα και οτιδήποτε τον κάνει χαρούμενο, γιατί έψαχνα να δω την εκδοχή της ελληνικής πραγματικότητας μέσα από τα μάτια των Ελλήνων και πέρα από αυτά που δείχνουν τα ΜΜΕ. Ήθελα να αφουγκραστώ τον παλμό του κόσμου και περίμενα πολλές αντιδράσεις και πολύ συναισθήματα. Έτσι και έγινε, ορισμένοι εξέφρασαν την απόγνωση και την κούραση τους, την έλλειψη πίστης στους πολιτικούς, άλλοι εξέφρασαν θυμό, αγανάκτηση και κυνισμό για την πολιτική κατάσταση, και άλλοι αδιαφορία. Ήθελα να δω τι θα φέρει στο προσκήνιο ο κόσμος, εγώ είμαι απλός ο επεξεργαστής του υλικού. Ήθελα να δω πως αντιδρά ο κόσμος και να γνωρίσω περισσότερο την καθημερινότητα των πολιτών. Ρώτησα τον κόσμο πως ένιωθε και ήθελα να δω τις αντιδράσεις τους. Και ο κόσμος ήταν τόσο γενναιόδωρος που με συνάρπασε. Αξίζει να πούμκε ότι η έκθεση διαμορφώνεται μέρα με τη μέρα, γιατί ο κόσμος συνεχίζει να στέλνει υλικό και το περιεχόμενο της εξελίσσεται.
Ποιος ήταν ο ρόλος σας στην έκθεση αυτή;
Πήρα το υλικό στα χέρια μου και δημιούργησα ιστορίες μέσα από πραγματικά γεγονότα που έλαβα. Δυστυχώς, δεν μπορώ να νιώσω απόλυτα τα συναισθήματα που βιώνει το κοινό που έστειλε το υλικό, γιατί δεν είμαι Έλληνας και δεν μπορώ να καταλάβω πως τα ίδια πράγματα μιλάνε διαφορετικά στην ψυχή και στην καρδιά ενός Έλληνα, αλλά αυτή είναι η μαγεία πίσω από όλη αυτή τη διαδικασία, γιατί έρχομαι πιο κοντά σε εσάς. Επίσης, έχω μία ομάδα 8 ατόμων που μου προσέφεραν αμέτρητη βοήθεια, γιατί δεν ξέρω ελληνικά, οπότε χρειαζόμουν μετάφραση και ερμηνευτική ανάλυση για να αποφασίσω τι θα κρατήσω και θα παρουσιάσω στην έκθεση και τι όχι. Τους βοηθούς μου τους φωνάζω όλους Michael γιατί είναι δύσκολο να απομνημονεύσω τα ονόματα τους.
Τι σας έκανε εντύπωση στην Ελλάδα;
Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το πόσο όμορφο είναι να ζεις στην Ελλάδα. Κατάγομαι από το Λονδίνο που γίνεται ολοένα και πιο ακριβό, με αποτέλεσμα πολλοί νέοι να αποφασίζουν να φύγουν, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η πόλη να γίνει ένας μουσειακός χώρος. Βρίσκω την Αθήνα τόσο ενδιαφέρουσα, σε σημείο που πολλοί κάτοικοι της διαφωνούν μαζί μου γιατί δεν εκτιμάς κάτι πριν το χάσεις. Βγαίνω έξω για ποτό με τους βοηθούς μου και πάντα πέφτουν πάνω σε γνωστούς τους. Τα πράγματα είναι πιο προσωπικά και ζεστά εδώ.
Πως νιώσατε όταν καταστρέψατε όλα τα υπάρχοντα σας στα πλαίσια της πολύ δημοφιλούς έκθεσης “Break Down” το 2011;
Όταν κατέστρεψα τα υπάρχοντα μου μπροστά σε 50.000 άτομα, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν άγνωστοι, ένιωσα ευάλωτος γιατί αποχωρίστηκα ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού μου. Κυρίως, όταν κατέστρεψα όλους τους δίσκους μου. Ταυτόχρονα, όμως, ένιωσα και αγαλλίαση. Ήταν τρομακτικό. Θα έλεγα ότι βίωσα πολύ ακραία συναισθήματα, σα να βλέπω το θάνατο κάποια πλευράς του εαυτού μου και, παράλληλα, να είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου. Καλλιτεχνικά, δεν έκανα τίποτα για ένα χρόνο μετά γιατί ήταν πολύ δύσκολο. Αυτό που ήταν το πιο σημαντικό ήταν οι αντιδράσεις του κόσμου και όλων των θεατών.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Μετά από την πολύ επιτυχημένη έκθεση “BREAKING NEWS-ATHENS” , το επόμενο βήμα είναι το “BREAKING NEWS- NEW YORK”, αλλά και ένα πρότζεκτ που θα έχει στόχο την κατασκευή ενός ανθρωπιστικού μνημείου στο Λονδίνο.
Λίγα λόγια για τον οργανισμό ΝΕΟΝ.
Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε και χρηματοδοτείται από τον συλλέκτη Δημήτρη Δασκαλόπουλο, με σκοπό να φέρει τη σύγχρονη τέχνη και τις διάφορες μορφές της σε επαφή με το ευρύ κοινό και με την πόλη. Ο ΝΕΟΝ ξεκίνησε τη δράση του το 2013 και δεσμεύεται να προωθήσει τη σύγχρονη τέχνη και πολιτισμό και να την αναδείξει ως μοχλό προόδου και ανάπτυξης, συμβάλλοντας παράλληλα στην αναβάθμιση της πόλης και της καθημερινότητας του πολίτη. Στο πλαίσιο αυτό, συμπράττει με πολιτιστικούς οργανισμούς και φορείς για να φέρει την σύγχρονη τέχνη κοντά στον πολίτη ακόμα και σε χώρους που συχνά μένουν αναξιοποίητοι στον πολιτισμό.
Ο ΝΕΟΝ συνεργάστηκε πέρσι με τη διάσημη καλλιτέχνη Marina Abramović και το Marina Abramović Institute (MAI) σε ένα μοναδικό πρόγραμμα αφιερωμένο στην τέχνη της performance, με σκοπό τη διάδοση αυτής της μορφής σύγχρονης τέχνης και την ανάδειξη των ελλήνων καλλιτεχνών του χώρου. Με τη συμμετοχή 29 ελλήνων καλλιτεχνών και διάρκειας 7 εβδομάδων, το πρόγραμμα ήταν από τα μεγαλύτερα προγράμματα αφιερωμένα στην performance στην Ευρώπη, εκπέμποντας μια μοναδική ενέργεια μεταξύ των καλλιτεχνών και του ίδιου του κοινού.
Το καλοκαίρι 2017 θα πραγματοποιηθεί η έκθεση “The Theater of Disappearance” του Αργεντινού καλλιτέχνη Adrián Villar Rojas στο χώρο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και τον Λόφο των Νυμφών. Στην έκθεση (ανάθεση του ΝΕΟΝ) ο Villar Rojas θα δημιουργήσει ένα νέο “σύμπαν”, ένα περιβάλλον “επιστημονικής φαντασίας”, αλλά και τόσο αληθινό που συνυπάρχει με το υπάρχον.
