Συνέντευξη: Χάρης Αττώνης

Ο Χάρης Αττώνης είναι ένας από τους ηθοποιούς της νέας γενιάς που μας εκπλήσσει ευχάριστα συνεχώς με κάθε του εμφάνιση, τόσο στο θεατρικό σανίδι, όσο και στη μικρή οθόνη. Έγινε πασίγνωστος μέσα από το ρόλο του στην τηλεοπτική σειρά «Ηρωίδες», ενώ φέτος έκανε ιδιαίτερη αίσθηση στον «Πίθηκο Του Κάφκα» στo Από Μηχανής Θέατρο. Αυτό το αγόρι είναι πολυτάλαντο. Το πιο εντυπωσιακό απ’ όλα, είναι ότι όσους και αν ρώτησα ποια είναι η γνώμη τους για τον Χάρη, μου μίλησαν με τα καλύτερα λόγια. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να το διαπιστώσω και ο ίδιος.

Σκηνοθέτης, ηθοποιός, αλλά και μεταφραστής. Τι προτιμάς;

Παρ’ όλο που έχω σπουδάσει και σκηνοθεσία, στο πρώτο μου πτυχίο στην Αγγλία, σε καμία περίπτωση δε θα δήλωνα σκηνοθέτης, πόσo μάλλον μεταφραστής. Να φανταστείς, ακόμα και το ηθοποιός μου πήρε πολλά χρόνια δουλειάς για να καταφέρω να το πω. Το ίδιο συμβαίνει και με το τραγούδι, που ασχολούμαι από παιδί. Όσο κι αν έχω δουλέψει πάνω σε αυτό, σε καμία περίπτωση δε θα δήλωνα τραγουδιστής. Ή με τους στίχους, παρ’ όλο που κάποια τραγούδια μου, που ερμήνευσα ή έγραψα στίχους, έχουν δισκογραφηθεί. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ήταν συγκυριακό με πρόσφατο παράδειγμα τον Πίθηκο του Κάφκα που έκανα τη μετάφραση.

Που σε βρήκε ο χειμώνας επαγγελματικά;

Αρχικά, στον Από Μηχανής Θέατρο, στο μονόλογο του Κόλιν Τίβαν «Ο Πίθηκος Του Κάφκα», σε σκηνοθεσία Άκη Βλουτή. Στη συνέχεια, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, στο έργο «Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά – Ένας δολοφόνος στο Τόκυο», βασισμένο στο μυθιστόρημα του Εντ Μακ Μπέιν και στην ταινία του Κουροσάβα, σε διασκευή και σκηνοθεσία του Σύλλα Τζουμέρκα και της Γιούλας Μπούνταλη.

Τι ήταν αυτό που έκαναν τον Πίθηκο του Κάφκα να ξεχωρίσει τόσο;

Νομίζω το ίδιο το κείμενο, η σημαντικότητα, η σκληρότητα και η αλήθεια του και πώς ή παράσταση περνούσε τα μηνύματα, τις εικόνες, τον ίδιο το λόγο του Κάφκα. Μα κυρίως η πίστη όλων των συντελεστών στο εγχείρημα, η αφοσίωσή τους, το ότι ο καθένας προσέφερε το ταλέντο του για να ζωντανέψει αυτό το πλάσμα στη σκηνή και να πει την ιστορία του μπροστά σε ένα κοινό, όπως το φαντάστηκε ο Κάφκα. Κάθε φορά που «φορούσα» τον Κόκκινο Πήτερ, μεταφερόμουν στον κόσμο του, μεταμορφωνόμουν σε αυτό τον τόσο συναρπαστικό χαρακτήρα, με τα όσα ρίσκα, μα ωστόσο ένιωθα άκρως προστατευμένος και ασφαλής με όσα είχα να κάνω.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μήνυμα που περνάει η παράσταση;

Νομίζω το σημαντικότερο στοιχείο της παράστασης ήταν η πυκνότητα των νοημάτων της, η διαχρονικότητά τους, το τι μπορεί ο καθένας μας να ερμήνευε από αυτό που βίωνε βλέποντας το μοναχικό αυτό ον που αναγκάστηκε να εξανθρωπιστεί για να επιβιώσει. Προσωπικά, ένιωσα ότι ήταν ένας ύμνος στη διαφορετικότητα, στην απομόνωση, στην ανάγκη να προσαρμοζόμαστε για να κερδίζουμε την ίδια την ελευθερία μας που και αυτή είναι μια ουτοπία: αυτή η έννοια της ελευθερίας, πώς ο καθένας την αντιλαμβάνεται και πώς εκατομμύρια άνθρωποι την βιώνουν, ενώ παράλληλα όταν αντιληφθούμε τι ακριβώς σημαίνει ελευθερία οδηγούμαστε στην απογοήτευση. Μα αυτό που με έκανε να ραγίζω περισσότερο ήταν το σημείο της απέραντης μοναξιάς αυτού του όντος. Πόσο ξένο ένιωθε πλέον και στους δύο κόσμους: των ανθρώπων και των πιθήκων. Πόσο δύσκολο είναι να ταυτιστείς…

Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν και οι παραστάσεις για το έργο «Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά – Ένας δολοφόνος στο Τόκιο», μία παράσταση αντισυμβατική που έκανε αίσθηση. Μίλησε μου γι’ αυτήν.

Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για αυτήν την «εμπειρία». Για μένα ήταν συνολικά από τα πιο συναρπαστικά πράγματα που έχω ζήσει. Μια ομάδα τόσο ικανή, γενναιόδωρη και δυνατή που από την αρχή βουτήξαμε στα βαθιά και πηγαίναμε με χίλια. Με σπουδαίους οδηγούς μας το Σύλλα και τη Γιούλα, που ήξεραν ανά πάσα στιγμή τι ήθελαν από μας, που μας εμψύχωναν και μας παρακινούσαν να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό, μπήκαμε σε ένα ταξίδι ιλιγγιώδες που ξεκίνησε από τις πρόβες και ολοκληρώθηκε στους χώρους της Στέγης, τους δρόμους της Συγγρού και την αγκαλιά του κόσμου. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν μια κλασική παράσταση και αυτό απαιτούσε από μας πλήρη ετοιμότητα σε κάθε επίπεδο. Και βέβαια, η ίδια η Στέγη και οι άνθρωποί της ήταν τόσο δοτικοί και φιλόξενοι και ταυτόχρονα η αντιμετώπιση τόσο επαγγελματική που ένιωσα ότι το να είσαι ηθοποιός μπορεί να είναι και ένα ανθρώπινο επάγγελμα. Για μένα ήταν μια θεραπευτική διαδικασία και μια ανάμνηση που θα κουβαλάω για πάντα στην καρδιά μου.

Πώς ήταν η εμπειρία της συμμετοχής σου στις «Ηρωίδες»; Τι κράτησες από όλο αυτό;

Οι «Ηρωίδες» ήταν για μένα άλλη μια έντονη και αγαπημένη δουλειά και κάτι που αγκάλιασα με φοβερό ενθουσιασμό. Κρατάω πολλά: τα συναρπαστικά κείμενα της Αλεξάνδρας Κ*, τη φοβερή καθοδήγηση-φυλαχτό του Στέφανου Μπλάτσου, τη σχέση μου με το γλυκό μου Αντώνη Γκρίτση και τις σπαραχτικές σκηνές μας, τις αντιδράσεις του κόσμου, τα χιλιάδες μηνύματα αγάπης. Φυσικά δε θα ξεχάσω και το πόσο άδοξα έληξε, υπενθυμίζοντάς μου πόσο αναλώσιμοι μπορεί να είμαστε συχνά οι ηθοποιοί. Μεγάλο σχολείο.

Ποια συνεργασία σου έχεις ξεχωρίσει;

Όπως θα έχεις καταλάβει, συμπτωματικά ίσως, για όσες συνεργασίες μου σου έχω μιλήσει μέχρι τώρα, έχουν ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου. Και θα έλεγα πως, ακριβώς επειδή έχω τη χαρά ή την πολυτέλεια να κάνω πράγματα που στα αλήθεια θα επέλεγα να κάνω, φεύγω πάντα κερδισμένος από κάθε δουλειά. Θεατρικά λοιπόν νιώθω τυχερός οπότε θα αναφερθώ σε μια συνεργασία μου εκτός θεάτρου, με το μουσικό και τραγουδιστή Tareq. Με τον οποίον δουλέψαμε μαζί πολλές φορές. Του έγραψα στίχους για τραγούδια δικά του, με τη Νατάσα Μποφίλιου, τη Μαρίνα Σάττι, πιο πρόσφατα με την Ανδριάνα Μπάμπαλη, έγραψε μουσική σε παραστάσεις μου, ερμήνευσα κάποια τραγούδια του και μας ενώνει μια δυνατή σχέση μουσική μα και ανθρώπινη. Η μουσική για μένα ήταν πάντα έρωτας και παρ’ όλο που στο θέατρο συχνά τραγουδάω, με τον Tareq ικανοποίησα την ανάγκη μου να εκφραστώ και στο χώρο του τραγουδιού που υπό άλλες συνθήκες ίσως να μην το τολμούσα.

Πότε κατάλαβες ότι θέλεις να γίνεις ηθοποιός;

Η πρώτη μου αγάπη ήταν η μουσική και το τραγούδι και όταν, μετά το σχολείο, έφυγα για Λονδίνο να σπουδάσω μουσικό θέατρο, προέκυψε ως μια ουσιαστική ανάγκη να βρω περισσότερους τρόπους να εκφραστώ και να επικοινωνήσω. Έτσι, ενώ σπούδαζα θέατρο, μουσική, χορό και παράλληλα κινηματογράφο, ανακάλυπτα όλο και περισσότερο τον εαυτό μου και τις όποιες ικανότητές του. Το μιούζικαλ ήταν το μεγαλύτερό μου όνειρο, τότε και ακόμα και όταν γύρισα στην Ελλάδα αναρωτιόμουν αν θα συνεχίσω ως ηθοποιός, ως τραγουδιστής ή αν θα πάω σε σχολή χορού. Τελικά κατέληξα σε δραματική σχολή μα έτσι κι αλλιώς το να είσαι ηθοποιός, για μένα είναι μια σύνθετη τέχνη και ενσωματώνει εξίσου την κίνηση και τη φωνή. Έτσι, ακόμα κι αν δεν κάνω μιούζικαλ, ο ρυθμός, η μουσικότητα, η αρμονία και η δομή στην κίνηση είναι για μένα ζητούμενο σε κάθε ρόλο. Δεν ξέρω αν σου απάντησα μα ελπίζω να σε κάλυψα.

Πόσο απαιτητικό είναι το παιδικό θέατρο;

Χμμ, νομίζω πολύ. Δεν έχω ασχοληθεί παρά μόνο τη μία και μοναδική φορά που σκηνοθέτησα δέκα σύγχρονα παραμύθια στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με μια εξαιρετική ομάδα νέων ηθοποιών, μουσικών, ακροβατών, καλλιτεχνών. Απαιτεί μια καθαρότητα στη σύλληψη αλλά και στην παρουσίαση χωρίς όμως να σημαίνει ότι πρέπει να αντιμετωπίζεις τα παιδιά σαν μη ικανά να κατανοήσουν αυτό που συμβαίνει. Παράλληλα, για τον ηθοποιό νομίζω είναι ένα ιδιαίτερα κοπιαστικό είδος θεάτρου και απαιτεί μεγάλα αποθέματα ενέργειας και ικανότητας.

Θα έκανες γυμνό για χάρη μιας παράστασης;

Έχω κάνει (στο μονόλογο “I Am My Own Wife” του Doug Wright) αν και η φράση «κάνω γυμνό» νομίζω δεν είναι δόκιμη, ειδικά στο θέατρο και τις τέχνες εν γένει. Μου ακούγεται αντίστοιχα παράλογο με το «κάνω ντυμένο». Αυτό που εννοώ είναι πως ο κάθε ρόλος είναι μια σύνθεση τόσο του συγγραφέα, όσο και του σκηνοθέτη και του ηθοποιού. Αν λοιπόν δραματουργικά απαιτεί να δείξεις αυτό που είσαι χωρίς ρούχα, το θεωρώ μάλλον αστείο να προσπαθείς να το «κρύψεις» ή να ντρέπεσαι για αυτό που όλοι είμαστε και έχουμε. Είτε ρεαλιστικά, προσπαθώντας να απεικονίσεις μια στιγμή της καθημερινότητας του χαρακτήρα, είτε μεταφορικά που μπορώ να φανταστώ ένα σωρό λόγους που χρειάζεται να δεις το γυμνό του σώμα. Από ‘κει και πέρα, όλα είναι θέμα αισθητικής. Υπάρχουν τρόποι και τρόποι να δείξεις τόσο το ντυμένο όσο και το γδυμένο. Και πίστεψέ με, συχνά θεωρώ πιο κακόγουστα κάποια κοστούμια στο θέατρο παρά ένα γυμνό σώμα.

Πόσο δύσκολο είναι να είσαι ηθοποιός στην Ελλάδα του 2017; Πως αντιμετωπίζεις την κρίση που διανύουμε;

Δε θα σου πω το προφανές. Θα σου πω μόνο πως είναι γενικότερα δύσκολο να είσαι (το οτιδήποτε). Η κρίση μας έφτασε στα άκρα μα έκανε και ένα ξεσκαρτάρισμα. Να δούμε τι πραγματικά έχουμε, τι αντέχουμε, τι θέλουμε να κάνουμε στη ζωή μας, τι αξίζει ακόμα και το αίμα μας. Ανήκω στους ηθοποιούς που δεν ξέρω τι μου ξημερώνει, δεν έχω πλάνα μήνες ή χρόνια πριν και η ανασφάλεια είναι το μόνο δεδομένο. Παράλληλα, η αγάπη μου για όσα πρεσβεύω και υπηρετώ είναι τόσο μεγάλη που με κινητοποιεί, δίνει νόημα στη ζωή μου. Την κρίση προσπαθώ να την αντιμετωπίζω με ορθή κρίση, με ψυχραιμία, με δουλειά προσωπική και σίγουρα και ξεκάθαρα με την πρωινή μου δουλειά που με βιοπορίζει από πολύ πριν την κρίση. Ναι, δε ζω από το θέατρο αλλά κατά μία έννοια αυτό είναι και επιλογή μου. Αντιθέτως, προκειμένου να κάνω πράγματα που με εκφράζουν, στο παρελθόν έχω επενδύσει κι όλας. Πρόσφατα με ρώτησαν αν το θέατρο είναι το χόμπι μου. Μακάρι να μην ήταν, μακάρι να γινόταν να του αφοσιωθώ 100% και να μην ανησυχούσα για το αν θα έχω να φάω ή να πληρώσω τους λογαριασμούς μου. Δε χάνω όμως την πίστη μου. Το θέατρο το αγαπώ άνευ οικονομικών όρων και προϋποθέσεων.

Τι σε ηρεμεί και τι σε γεμίζει;

Τόσα πράγματα, ευτυχώς. Οι φίλοι μου, η μουσική, μια καλή ταινία, ένα ωραίο φαγητό, ένα ακόμα πιο ωραίο γλυκό, ένα ταξίδι, μια αγκαλιά, ένα χαμόγελο.

Πώς θα περιέγραφες τον εαυτό σου αν έπρεπε να κάνεις έναν εσωτερικό απολογισμό;

Περνώντας τα χρόνια έμαθα να αγαπώ περισσότερο τον εαυτό μου, να τον καταλαβαίνω, να τον ανέχομαι. Σίγουρα αναποφάσιστος, έντονα παρορμητικός, δεν κατάλαβα πότε «μεγάλωσα». Το παιδί μέσα μου είναι ακόμα ενεργό και συχνά βλέπω τον κόσμο με τα δικά του μάτια. Ονειροπόλος και σαχλαμάρας, δοτικός και ελπίζω φιλικός. Θεωρώ το χιούμορ το πιο καταλυτικό στοιχείο της ζωής. Και την ίδια τη ζωή το πιο σπουδαίο δώρο. Για αυτό προσπαθώ να σέβομαι ό,τι κινείται και αναπνέει γύρω μου. Κι αυτό για μένα είναι το πρώτο και σημαντικότερο ζητούμενο.

Πόσο σημαντική είναι η αγάπη και ο έρωτας στη ζωή σου;

Πολύ. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα χωρίς αγάπη. Χωρίς αυτήν μιζεριάζω και μελαγχολώ. Ο έρωτας σίγουρα πολύ σημαντικός και θα σου έλεγα ψέματα αν δεν παραδεχόμουν ότι κι εγώ έχω καεί από αυτόν. Με τον καιρό όμως μάλλον δεν περιμένω κανέναν έρωτα να με σώσει και να με πάρει μαζί του. Όσο και αν κατά καιρούς μπορεί να το έχω ανάγκη.

Είσαι ερωτευμένος;

Είμαι πολύ καλά, ευχαριστώ.

Τι αγαπάς στην Αθήνα και τι θα άλλαζες με χαρά αν μπορούσες;

Στην Αθήνα αγαπώ όλα όσα την έκαναν Αθήνα. Η ιστορία της, τα αρχαία της, οι γειτονιές της, ο ουρανός της. Θα άλλαζα τους κατοίκους της. Όσους δεν την αγαπάνε, όσους δεν ξέρουν να συμβιώνουν με άλλους ανθρώπους. Όσους την κακομεταχειρίζονται και την πνίγουν. Θα άλλαζα και μένα που έχω μάθει να ανέχομαι, να συνηθίζω, να παραμερίζω τα όσα αφόρητα. Αγαπώ κι εκείνον τον ηλικιωμένο κύριο που μου είπε όταν οδηγούσα το μηχανάκι μου προχθές: «φιλαράκο, έπεσε το γάντι σου, περίμενε, θα στο φέρω!».

Υπάρχει gay θέατρο στην Ελλάδα;

Θεωρώ αυτόν τον όρο προβληματικό, όσο θα θεωρούσα αντίστοιχα τον όρο straight θέατρο ή γυναικείο θέατρο, για παράδειγμα. Όμως, το γεγονός και μόνο του ότι υπάρχει η ανάγκη να διαχωρίζουμε αυτό το θέατρο, γιατί απλούστατα η αποδοχή που βιώνουν οι gay άνθρωποι είναι δυστυχώς ακόμα περιορισμένη, βρίσκω σπουδαίο το ότι κάθε χρόνο ανεβαίνουν παραστάσεις με gay θεματολογία και μάλιστα έχουν θεσπιστεί και βραβεία (τα Queer Theatre Awards που πριν δυο χρόνια είχα την τιμή να παρουσιάσω, παρέα με τον Αντώνη Γκρίτση). Και για μένα είναι σπουδαίο που έχω αρκετές φορές υποδυθεί gay χαρακτήρες, με αποκορύφωμα το “I Am My Own Wife”, αυτό το τόσο σπουδαίο κείμενο που αφηγείται την ιστορία ενός υπαρκτού προσώπου, της Charlotte Von Mahlsdorf που γεννήθηκε άντρας και έζησε και τα δύο απολυταρχικά καθεστώτα της Γερμανίας του 20ού αιώνα χωρίς να συμβιβάσει την ταυτότητά της και αυτό που ένιωθε πως είναι. Για όσο ακόμα οι άνθρωποι στον κόσμο στοχοποιούνται και περιθωριοποιούνται, θα πρέπει να ορθώνουμε τις φωνές μας ηχηρά και να μην επιτρέπουμε σε κανέναν να ελέγχει τις ζωές μας. Και σαφώς το θέατρο μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο σε αυτό.

Πόσο έχει αλλάξει η Αθήνα μετά το Σύμφωνο Συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια;

Το Σύμφωνο είναι ένα τεράστιο βήμα για τη χώρα μας και δείχνει ότι τα πράγματα είναι εφικτό να αλλάξουν. Ωστόσο, χρειάζεται ακόμα αρκετός αγώνας για να θεσμοθετηθούν βασικά πράγματα και ίσως πάρει πολύ χρόνο ακόμα και για τους ίδιους τους gay να καταφέρουν να πιστέψουν και να υποστηρίξουν τα δικαιώματα που έχουν πλέον με το Σύμφωνο. Εξ‘ άλλου, τα χρόνια στο περιθώριο και η ανάγκη πολλών να μένουν in the closet, είχε δώσει στις gay σχέσεις μια άλλη διάσταση και εφήμερη διάθεση. Δύο φίλες μου στη Γερμανία εδώ και χρόνια είναι μαζί και έχουν και παιδί. Κάθε τόσο λαμβάνω κάρτες και φωτογραφίες τους, μια υπέροχα ευτυχισμένη οικογένεια. Ανυπομονώ αυτό να το βλέπω να συμβαίνει κι εδώ, στον ίδιο τον κύκλο μου.

Τι είναι αυτό για το οποίο είσαι ιδιαίτερα περήφανος στη ζωή σου;

Για το ότι δε χρειάστηκε ποτέ μου να κρυφτώ ή να παρουσιάσω κάτι άλλο από αυτό που είμαι. Αντανακλούσα πάντα αυτό που ένιωθα, τόσο στην προσωπική μου ζωή όσο και στις ιδέες και τις αξίες μου. Παράλληλα, ακριβώς γιατί πάντα ένιωθα φυσιολογικός – μέσα στη διαφορετικότητά μου – δεν ένιωσα ποτέ περιθώριο μα διεκδικούσα τα της ζωής όπως όλοι οι άνθρωποι. Βέβαια, τώρα που το σκέφτομαι δεν ξέρω αν όλα αυτά είναι λόγοι να είμαι ιδιαίτερα περήφανος. Δε χειροκροτώ δηλαδή τον εαυτό μου γιατί απλώς «ήταν». Κατανοώ όμως ότι πολλοί άνθρωποι γύρω μας δεν έχουν πάντα αυτήν την «πολυτέλεια» ή τη δύναμη να πιστέψουν στον εαυτό τους. Κι αν η στάση ζωής μας μπορεί να βοηθήσει στο ελάχιστο αυτούς τους ανθρώπους, τότε ναι, να είμαστε περήφανοι που το να ζεις φυσιολογικά δηλαδή ισότιμα είναι μεταδοτικό.

Με ποιον θα ήθελες να συνεργαστείς;

Με τον Τιμ Μπάρτον και με όποιον άλλον ακόμα λέει παραμύθια.

Τι σου έμαθε το 2016;

Να μην προσδοκώ τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από το 2017.

Τι ονειρεύεσαι για το μέλλον;

Να συνεχίσω να ονειρεύομαι και να βλέπω γύρω μου ανθρώπους που μπορούν να ονειρεύονται.

Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σου σχέδια;

Αρκετά που ακόμα είναι υπό συζήτηση και ίσως συνεχίσουμε και με τον Πίθηκο του Κάφκα (που είχαμε διακόψει για την παράσταση στη Στέγη, η οποία πήγε για δύο βδομάδες καθημερινά).

Νομίζω πως μετά από αυτήν τη συνέντευξη, θα συμφωνήσω και εγώ πως ο Χάρης είναι τόσο γλυκός και αξιαγάπητος. Όπως ακριβώς φανταζόμουν.