Spyros Katopodis
Η θεατρική παράσταση «Screens» που ανέβηκε τον περασμένο μήνα στο Λονδίνο συζητήθηκε έντονα, όχι τόσο για το προκλητικό της περιεχόμενο, αλλά για το γεγονός ότι άγγιξε ευαίσθητες χορδές και θέματα που αρκετοί αποφεύγουν να κάνουν λόγο στο θεατικό σανίδι. Σε ένα Λονδίνο με αβέβαιο Ευρωπαϊκό μέλλον, εκεί όπου η ταχύτητα και οι ρυθμοί της πόλης πολλές φορές οδηγούν στην αποξένωση και στη μοναξιά, εκεί όπου οι οθόνες αντικαθαστούν συχνά την ανθρώπινη επικοινωνία, ο Ελληνοκύπριος Stephen Laughton μίλησε μέσα από το έργο του για την μετά-Brexit εποχή, για τον εθισμό μας στα κινητά τηλέφωνα και για το πώς είναι να είσαι gay, single και μενανάστης κάτοικος Λονδίνου.
Η παράσταση προβάλλει τις επιπτώσεις του Κυπριακού και δείχνει τη ζωή μίας Τουρκοκύπριας οικογένειας που ζει στο Λονδίνο, ενώ παράλληλα, επιχειρεί να μας κάνει να αμφισβητήσουμε την ταυτότητα μας και την ανάγκη μας να ανήκουμε κάπου. Οι πρωταγωνιστές είναι η Emine, η οποία ενδιαφέρεται περισσότερο για μια νεκρή γάτα από ό, τι για τα παιδιά της, ο Al ο οποίος είναι εθισμένος στον κόσμο του Grindr και αναζητά το νόημα της ζωής μέσα από το online dating, και η αδελφή του Ayse η οποία ζει σε ένα κόσμο γεμάτο ψευδαισθήσεις, όπως αυτός έχει δημιουργηθεί από τα social media. Οι ζωές και των τριών ανατρέπονται όταν ξαφνικά μαθαίνουν ότι έχουν Ελληνοκύπρια καταγωγή και όχι Τουρκοκύπρια όπως νόμιζαν και όταν αντιλαμβάνονται πως όλα αυτά που γνώριζαν για τους προγόνους τους ήταν ένα ψέμα.
Συνάντησα τον παραγωγό και συγγραφέα της παράστασης, Stephen Laughton, και μιλήσαμε για το έργο του. Πριν ξεκινήσουμε τη συνέντευξη μου εξήγησε ότι το «Screens» είναι στην πραγματικότητα μία διερεύνηση θεμάτων γύρω από τη δική του ταυτότητα και δήλωσε «Στην καθημερινότητα μας είμαστε πολλά πράγματα μαζί, και έχουμε πολλαπλές ιδιότητες. Δες για παράδειγμα εμένα. Άνδρας, μετανάστης, gay, παραγωγός, Λονδρέζος, εβραίος, και άλλα πολλά. Όταν έχεις τόσες ιδιότητες καταλήγεις συνεχώς να αμφισβητείς αυτό που είσαι. Η κληρονομιά και το παρελθόν συχνά πυκνά έρχονται σε σύγκρουση με τη ρευστότητα της ταυτότητας μας».
Ποιες ήταν οι επιρροές σου για το έργο αυτό;
Οι επιρροές μου ήταν πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους. Πρώτα απ’ όλα, σημαντικό ρόλο έπαιξε η καταγωγή μου και το background μου. Είμαι Ελληνοκύπριος δεύτερης γεννιάς και Ιρανός τρίτης γεννιάς. Όταν οι γονείς μου μετανάστευσαν στην Αγγλία, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Εξαιτίας του ρατσισμού και των κοινωνικών διακρίσεων που επικρατούσαν στη χώρα, οι γονείς μου αποφάσισαν να μου δώσουν το επίθετο της μητέρας μου και μου απαγόρευσαν να μιλάω την Ελληνική και Ιρανική γώσσα μέσα στο σπίτι. Αυτό έγινε σε μία προσπάθεια των γονιών μου να με «προστατεύσουν» από τα ρατσιστικά σχόλια που μπορεί να αντιμετώπιζα στη ζωή μου. Έτσι μεγάλωσα σαν «ημίαιμος» Άγγλος που δεν γνώριζε πολλά για την καταγωγή του. Οι γονείς μου έκαναν τα πάντα να αποφύγουν τις ταμπέλες, αλλά αυτές ήταν πάντα στη ζωή μου. Στην καθημερινότητα μου ήμουν Άγγλος, μετανάστης, gay, στο Grindr ήμουν masculine, versatile, στο σχολείο ήμουν Εβραίος και διαφορετικός. Όλες αυτές οι ταμπέλες έπαιζαν στο μυαλό μου. Δεν ήξερα ακριβώς τί απ’ όλα ήμουν, μέχρι που συνειδητοποίησα ότι ήμουν όλα αυτά μαζί.
Η κατάσταση στην Αγγλία ήταν επίσης μεγάλη επιρροή για μένα. Η παράσταση ξεκινάει με μία νεκρή γάτα που παραμένει πεταμένη στο δρόμο μέχρι να σαπίσει το πτώμα της. Δυστυχώς, στην Αγγλία οι νόμοι είναι τέτοιοι που δεν προβλέπουν καμία ενέργεια από το δήμο και την πολιτεία σχετικά με τις νεκρές γάτες, αντίθετα με το τι προβέπεται για το πτώμα ενός νεκρού σκύλου, για παράδειγμα.
Ακόμη, ένα γεγονός που με σημάδεψε ήταν όταν διάβασα πριν ένα χρόνο σε μία εφημερίδα ότι ένας gay Άγγλος ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από μία συμμορία ομοφοβικών εφήβων στην Trafalgar Square στο Λονδίνο. Γι΄αυτό το λόγο αποφάσισα να εντάξω το περιστατικό αυτό στο έργο μου.
Τέλος, πρέπει να σου πω ότι πριν λίγο καιρό βγήκα από μία μακροχρόνια σχέση και είδα τι συμβαίνει εκεί έξω όσον αφορά το online dating. Ένιωσα μεγάλη απειλή και τρόμο με το πως είναι το dating στις μέρες μας, μέσα από όλα τα gay dating apps αλλά και από τα social media. Είναι πολύ πιο εύκολο να κάνεις σεξ παρά να βρεις κάποιος να θέλει να πάει για καφέ μαζί σου και να σε γνωρίσει.
Όλα τα παραπάνω, μαζί με τον ρατσισμό και το φόβο της διαφορετικότητας που υπάρχει στην αγγλική επαρχία, αλλά και τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις της χώρας, λειτούργησαν ως καταλύτης για μένα.
Υπάρχουν στοιχεία του εαυτού σου στους χαρακτήρες της παράστασης;
Η παράσταση είναι αυτοβιογραφική κυρίως, αλλά εμπλουτίστηκε με ορισμένα φανταστικά στοιχεία. Η σχέση του αγοριού με την μητέρα του είναι βασισμένη στη σχέση με τη μητέρα μου. Είμαι σίγουρος ότι αν η μητέρα μου ερχόταν να δει την παράσταση, τότε θα είχαμε πρόβλημα. Επίσης, τα «ατυχήματα» στους διαλόγους του αγοριού με άλλα αγόρια που γνωρίζει μέσω Grindr προέρχονται από εμπειρίες και καταστάσεις που έζησα στο παρελθόν μου. Η κρίση ταυτότητας που αποπνέει το έργο είναι η ιστορία της ζωής μου. Βλέποντας την παράσταση θα μάθεις πολλά πράγματα για μένα.
Μέσα από την παράσταση ήθελες να απεικονίσεις την τρέχουσα κατάσταση στην Κύπρο και στερεοτυπικά κοινωνικά ζητήματα όπως ο ρατσισμός και η ομοφοβία;
Αυτό που επιχειρώ είναι να μιλήσω στον κόσμο για την Κύπρο. Κανείς δεν μιλάει πια για το Κυπριακό. Κάποιος πρέπει επιτέλους να πει κάτι. Η Κύπρος είναι δίπλα στην Παλαιστίνη και η κατάσταση είναι πιο εμπόλεμη από αυτό που μπορεί να νομίζει κάποιος που δε ζει εκεί. Ένιωθα ότι πρέπει να μιλήσω γι’ αυτό. Κανείς δε γνωρίζει τι είναι η «πράσινη γραμμή» και τι σημαίνει να είσαι σε κάποια από τις δύο πλευρές της. Εδώ στο Λονδίνο είναι όλα τόσο καθωσπρέπει φαινομενικά που κανείς δε μιλάει για θέματα που μπορεί να πονάνε. Ήθελα να το ανατρέψω αυτό. Η βία, ο ρατσισμός και η ομοφοβία είναι ακόμα εκεί, δυστυχώς. Μέχρι να γίνει κάτι γι΄αυτό και να καταπολεμηθούν, εγώ θα συνεχίσω να μιλάω.
Πιστεύεις ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο διαδικτυακός κόσμος στον οποίο ζούμε μας οδηγούν στη δημιουργία ψεύτικων προσωπικών ταυτοτήτων;
Ναι, το πιστεύω έντονα. Το Ιντερνετ μας δίνει την ευκαιρία να ζήσουμε το όνειρο μας, ακόμα και αν αυτό δεν γίνει ποτέ πραγματικότητα. Μπορούμε να δημιουργήσουμε ψευδαισθήσεις και να κάνουμε τον κόσμο να πιστέψει πράγματα για μας που μπορεί να μην ισχύουν. Για παράδειγμα, μέσα από το προφίλ μου στο Facebook και στο Twitter μου θα πιστέψεις ότι είμαι πολύ άνετος και γεμάτος αυτοπεποίθηση. Στην πραγματικότητα, όμως, ο κόσμος με τρομάζει. Το Ιντερνετ θεωρώ ότι μας βοηθά να καλύψουμε τα ψυχολογικά μας προβλήματα και να πλασάρουμε μία βελτιωμένη εκδοχή του εαυτού μας.
Πως θα επηρεάσει η παράσταση τους θεατές που ενδεχομένως αντιμετωπίζουν οι ίδιοι κρίση ταυτότητας;
Χμ.. Αυτή είναι μία δύσκολη ερώτηση, που δεν περίμενα, για να είμαι ειλικρινής. Πιστεύω ότι ο κόσμος θα ταυτιστεί με τους πρωταγωνιστές και θα νιώσει ότι οι προβληματισμοί που αντιμετωπίζουμε δεν είναι αποκλειστικά ατομικοί. Ο κόσμος θα δει τα πράγματα με μία διαφορετική ματιά, και η παράσταση θα μας κάνει να σκεφτούμε ποιοι πραγματικοί είμαστε.
Ποια είναι τα πλάνα σου για το μέλλον;
Την επόμενη χρονιά θα συνεχίσω την περιοδία της παράστασης μου και, ταυτόχρονα, είμαι σε συζητήσεις για μία ταινία που θέλω να γυρίσω. Επίσης, μόλις τελείωσα τη συγγραφή μίας καινούριας παράστασης που θα ανέβει στο προσεχές μέλλον.
Σου ευχόμαστε τα καλύτερα.
