Πέτρος Αλεξανδρής
Ο Inge Alexander Gjestvang, επικεφαλής της οργάνωσης FRI, γράφει για τους ΛΟΑΤΚΙ αγώνες στη Νορβηγία από το ’50 μέχρι σήμερα.
Σήμερα συμπληρώνονται 50 χρόνια από τότε που το σεξ μεταξύ ανδρών έγινε νόμιμο στη Νορβηγία. Ο αγώνας για την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας ήταν το πρώτο βήμα σε έναν αγώνα απελευθέρωσης που πέρασε από την τιμωρία και το στίγμα σε έναν νόμο για την ισότητα στον γάμο και στη μεγαλύτερη ορατότητα στα queer άτομα από ποτέ. Αλλά οι αγώνες δεν κερδίζονται εύκολα.
Η αποποινικοποίηση είναι πολύ κοντά χρονικά. Πολλοί από τους σημερινούς ενήλικους γκέι υπήρξαν στα νεανικά τους χρόνια εγκληματίες. Το άρθρο 213 ήταν το τελευταίο σε μια μακρά σειρά νόμων που για περισσότερα από 1.100 χρόνια ρύθμιζε τη σεξουαλική ζωή στη Νορβηγία.
Το άρθρο ανέφερε ρητά ότι: «Εάν συνουσία λάβει χώρα μεταξύ προσώπων του ανδρικού φύλου, όσοι είναι ένοχοι ή συμμετέχουν σε αυτήν τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι 1 έτους».
Η πρόδρομος οργάνωση της FRI, “Det Norske Forbund av 1948”, ιδρύθηκε κρυφά ως νορβηγικό παράρτημα υπό τη δανική οργάνωση “Forbundet av 1948” το 1950. Η οργάνωση έστελνε και λάμβανε αλληλογραφία μέσω ενός ψευδωνύμου.
Για να γίνεις μέλος, έπρεπε να σε προσκαλέσει κάποιος που σε γνώριζε και σε υποστήριξε. Η δράση της γινόταν σε μεγάλο βαθμό ανώνυμα. Το να ξεχωρίσεις ως μέλος θα σήμαινε να ξεχωρίσεις ως εγκληματίας.
Η DNF-48 άλλαξε τακτική όταν η Kim Friele έγινε πρόεδρος το 1966. Ως γυναίκα, δεν καλύπτονταν από την απαγόρευση του άρθρου 213 και μπορούσε να εμφανίζεται επώνυμα σε εφημερίδες, σε συναντήσεις με πολιτικούς και σε άλλα δίκτυα. Σταδιακά, η στάση απέναντι στη συμβίωση των ομοφυλόφιλων άλλαξε και το 1972 το Κοινοβούλιο αποφάσισε να καταργήσει το άρθρο.
Αυτό άνοιξε τον δρόμο για μεγάλες αλλαγές στην queer ζωή τις επόμενες δεκαετίες. Το 1978, η ομοφυλοφιλία αφαιρέθηκε ως διάγνωση από τα ιατρικά εγχειρίδια. Αρχίσαμε να έχουμε την ελευθερία να ζούμε και να εργαζόμαστε χωρίς να φοβόμαστε ότι θα μας κάνουν έξωση ή θα χάσουμε τη δουλειά μας. Η σχέση μεταξύ δύο ομοφυλοφίλων αναγνωρίστηκε νομικά το 1993 όταν τέθηκε σε ισχύ ο νόμος περί συμφώνου συμβίωσης. Το 2009 μας επετράπη ο γάμος, οι λεσβίες και οι αμφιφυλόφιλες γυναίκες είχαν ίση πρόσβαση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή όπως οι ετεροφυλόφιλες και το 2017 μας επετράπη ο γάμος στην εκκλησία.
Ο δρόμος μέχρι εδώ δεν ήταν χωρίς αντίσταση. Για κάθε δικαίωμα έχουμε αγωνιστεί. Και δεν είναι το Κοινοβούλιο ή τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης που έχουν καθορίσει την πορεία. Πρέπει να ευχαριστήσουμε τους ακτιβιστές που εργάστηκαν ακούραστα στην πολιτική, στα μέσα ενημέρωσης, στην επαγγελματική ζωή, στην εκκλησία. Μπροστά στη γελοιοποίηση, το μίσος και τη «διαφοροποίηση», έχουν χρησιμοποιήσει σοφία, χιούμορ και ενότητα για να κάνουν την κοινωνία μας πιο ανοιχτή.
Η Νορβηγία προχώρησε σχετικά νωρίς στην αποποινικοποίηση, αλλά καθυστέρησε σε πολλά άλλα. Μόνο το 2016 αλλάξαμε τον νόμο για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, ο οποίος πλέον επιτρέπει την αλλαγή του αναγραφόμενου φύλου στο διαβατήριο χωρίς να γίνεται επέμβαση. Το κράτος δεν έχει ακόμη μετανιώσει για αυτήν την πρακτική.
Μόλις το 2020, τα τρανς άτομα και οι αμφιφυλόφιλοι συμπεριλήφθηκαν στη νομοθεσία περί διακρίσεων. Σήμερα, η σεξουαλική σας ταυτότητα μπορεί να σας αποκλείσει από το να είστε αιμοδότης.
Δυστυχώς, βλέπουμε επίσης στασιμότητα και οπισθοχώρηση στον τομέα σε πολλά μέρη του κόσμου. Η ομοφυλοφιλία δεν απαγορεύεται πάντα ως πράξη, αλλά μέσω περιορισμών στην ελευθερία της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι. Ο «νόμος προπαγάνδας» της Ρωσίας απαγορεύει την εμφάνιση των σχέσεων του ίδιου φύλου ως ίσες με τους ετεροφυλόφιλους. Αυτή η τακτική αντιγράφεται από αρχές άλλων χωρών. Ο αγώνας για τα queer δικαιώματα γίνεται ένα ρητορικό εργαλείο – ως σύμβολο της αντίθεσης στη δυτική επιρροή.
Ο μηχανισμός προπαγάνδας των αυταρχικών πολιτικών εξαπλώνει απειλές «ριζοσπαστικής ιδεολογίας του φύλου» και χρησιμοποιεί εικόνες εκφοβισμού, για να περιορίσει άλλα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η προστασία από τη βία των συντρόφων και η πρόσβαση στην άμβλωση.
Σε πολλά μέρη του κόσμου, εξακολουθεί να είναι εγκληματικό να είσαι σαν εμάς. Σε πολλά μέρη είναι πολύ επικίνδυνο να είσαι queer. Όμως σε όλο τον κόσμο δίνονται σημαντικοί queer αγώνες, με όλο και περισσότερες νίκες. Η Μποτσουάνα και η Αγκόλα είναι παραδείγματα χωρών που κατάργησαν πρόσφατα τους αποικιακούς νόμους περί σοδομίας.
Μια σημαντική προϋπόθεση για τον αγώνα για δικαιώματα και την εκπροσώπηση στην κοινωνία είναι η αυτοοργάνωση. Οργανώσεις όπως οι Salam, η Pasientorganisasjonen for kjønnsinkongruens, το Skeiv verden, το FTPN, το Skeivt kristent nettverk, η οργάνωση των ΛΟΑΤΚΙ αυτόχθονων Sámi «Garmeres», η Skeiv ungdom (νεολαία), τα δίκτυα ομοφυλοφίλων σε πολιτικά κόμματα, τα νομαρχιακά συμβούλια του FRI και άλλες ομάδες συμφερόντων συμβάλλουν σε ένα ευρύ φάσμα υποστήριξης, τόπους συνάντησης, ακτιβισμό και πολιτική.
Η αποδοχή για τις λεσβίες και τους γκέι αυξάνεται. Αλλά όσοι από εμάς είμαστε αμφιφυλόφιλοι, τρανς, έχουν αναπηρίες, άλλα υπόβαθρα και πολλαπλούς αποκλεισμούς, εξακολουθούμε να δίνουμε σκληρές μάχες. Οι σύνθετες διακρίσεις, ο ρατσισμός, η τρανσφοβία και η αμφιφοβία μας έπληξαν σκληρά – ειδικά σε queer περιβάλλοντα. Πρέπει επίσης να προσφέρουμε safe spaces σε ανθρώπους εντός της κοινότητας.
Η ελευθερία δεν έρχεται από μόνη της, αλλά ωφελεί όλους. Δεν πρέπει ποτέ να το θεωρούμε αυτό δεδομένο.
Στις 19 Απριλίου 2022 η νορβηγική κυβέρνηση ζήτησε συγνώμη από την γκέι κοινότητα για το γεγονός ότι η ομοφυλοφιλία αποποινικοποιήθηκε στη χώρα μόλις το 1972.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 21 Απριλίου 2022 στο vg.no
