newsroom
Στις 31 Δεκεμβρίου του 2015 η πενηντάχρονη Σιλβί Γκιλέμ, η πιο διάσημη χορεύτρια στον κόσμο, κρέμασε τις πουεντ και είπε για πάντα «αντίο» στον κόσμο του χορού.
Μέχρι την τελευταία αυλαία είχαν μεσολαβήσει τριάντα χρόνια από τότε που ο Ρούντολφ Νουρέγεφ την ονόμασε étoile στο Μπαλέτο της Όπερας του Παρισιού, δίνοντάς της την υψηλότερη διάκριση που είχε δοθεί ποτέ σε μια 19χρονη χορεύτρια.
Η Γκιλέμ τον δικαίωσε, έγινε η σπουδαιότερη χορεύτρια της γενιάς της και μια από τις μεγαλύτερες του 20ου αιώνα. Καμία άλλη δεν έχει σημαδέψει την τέχνη του χορού όσο η Γκιλέμ, που όπως και ο Μπαρίσνικοφ όχι μόνο έδωσαν νέα πνοή στο κλασικό ρεπερτόριο αλλά δημιούργησαν και ένα προσωπικό λεξιλόγιο μέσα στη γλώσσα του χορού, ανανεώνοντάς την και δημιουργώντας ένα πρότυπο και ένα ιδανικό για χιλιάδες χορευτές σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα η Γκιλέμ είναι 56 ετών. Ζει σε ένα κτήμα 27 στρεμμάτων στο Λάτσιο, στα όρια της Τοσκάνης και της Ούμπρια με τον σύζυγό της, φωτογράφο, Ζιλ Ταπί. Ανακαίνισε δυο παλιές αγροικίες με φυσικά και τοπικά βιώσιμα υλικά όπως η τερακότα η πέτρα και το ξύλο, και διατηρεί μια φάρμα, με σκύλους, αγελάδες, γαϊδουράκια αλεπούδες, ελαιόδεντρα και όπως λέει υπερήφανα η σοδειά της ήταν 200 κιλά ελαιόλαδο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Όταν πήρε την απόφαση να «συνταξιοδοτηθεί», ο κόσμος του χορού και το τεράστιο ακροατήριό της έμειναν με ανοιχτό το στόμα. Έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, αλλά και σε αυτή την τελευταία πράξη της καριέρας της έκανε όπως ήθελε η ίδια, έφυγε στην κορυφή της τέχνης και της τεχνικής της, όντας η πιο ακριβοπληρωμένη χορεύτρια στον κόσμο με έσοδα 850.000 δολάρια το χρόνο.
«Αγάπησα κάθε λεπτό των 39 χρόνων που χορεύω και εξακολουθώ και σήμερα να το αγαπώ με τον ίδιο τρόπο. Τότε, γιατί σταματάω; Πολύ απλά, γιατί θέλω να τελειώσω την καριέρα μου όσο ακόμα νιώθω ευτυχία με αυτό που κάνω με περηφάνια και πάθος», είπε στη συνέντευξη τύπου, στην οποία είχε αναγγείλει την τελευταία παγκόσμια περιοδεία της και την απόσυρσή της.
Έκτοτε κυριολεκτικά εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Έξι χρόνια αργότερα, αποφάσισε να δώσει την πρώτη της συνέντευξη στο Dance Masterclass, στο καταφύγιό της, εκεί που δεν υπάρχουν μίντια και δημοσιογράφοι, παρά μόνο βοσκοτόπια και τα κατοικίδιά της.
Μιλώντας στον Daniil Simkin, σε μια ημίωρη συνέντευξη, γυρίζει πίσω στο χρόνο και εξηγεί την πνευματική κατάσταση στην οποία πρέπει να βρίσκεται ένας χορευτής, την εμπειρία της στην όπερα του Παρισιού και τη σχέση της με τον Νουρέγεφ. «Ο Ρούντλολφ δε δίδασκε πολύ, αλλά μπορούσες να τον παρατηρήσεις, να τον βλέπεις, αν μπορούσες να δεις και να μάθεις από αυτόν, ήταν μαγικό». Τον θεωρεί μεγάλο ανανεωτή του χορού, αυτόν που ανάμεσα στα άλλα της έμαθε ότι στο χορό δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.
«Φυσικά και είχαμε καβγάδες», λέει, «γιατί ήταν πολύ ντροπαλός και επιθετικός μαζί, εγώ ήμουνα εξίσου ντροπαλή και επιθετική και η επίθεση ήταν η καλύτερη άμυνα. Για το μόνο που μετανιώνω είναι ότι έφυγε νωρίς και δεν προλάβαμε να γίνουμε φίλοι, τη στιγμή που αρχίσαμε να μην υπάρχουν εμπόδια, φράγματα μεταξύ μας, θα μπορούσαμε να γίνουμε πολύ φίλοι ήταν πολύ άρρωστος κι εγώ ήμουν πολύ νέα και υπό διαρκή πίεση».
Η Γκιλέμ κυκλοφορεί στο κτήμα με γαλότσες, ένα τι σερτ και ένα φαρδύ καρό πουκάμισο. Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την απόσυρσή της από το χορό και την απομόνωσή της. «Πήρα τη απόφαση να σταματήσω και το ήξερα πριν από οποιονδήποτε άλλο και πριν οποιοσδήποτε άλλος πάρει αυτή την απόφαση για λογαριασμό μου», λέει. Δεν είναι ωραίο να συνεχίζεις όταν το καταλαβαίνεις γιατί δεν κάνεις αυτό που θέλεις ή αυτό που περιμένει το κοινό από εσένα».
Η Γκιλέμ είναι η πρώτη μπαλαρίνα που πήρε την καριέρα στα χέρια της, όχι «αναίμακτα». Εξηγεί ότι όσα χρόνια ήταν στο χορό ένιωθε ότι προχωρούσε και όσο έμενε εκεί, ήταν ευτυχισμένη. Μόλις σταματούσε αυτό θα άλλαζε. «Δε σκεφτόμουν ότι είχα ένα στόχο και έπρεπε να τον φτάσω με οποιοδήποτε κόστος. Είναι θέμα οπτικής. Αν δεν είσαι ευτυχισμένος ποιο το νόημα;» λέει. «Αρχίζεις και κάνεις κακές δουλειές, γίνεσαι πικρός, δε νιώθεις ελεύθερος. Η σκηνή είναι ο μεγεθυντικός φακός του ποιος είσαι».
Παρόλο που δε νοσταλγεί καθόλου τις μέρες που περνούσε ατέλειωτες ώρες στη μπάρα, έχει μια μικρή στο σπίτι της για να γυμνάζεται, «δεν κάνω άλματα», λέει, «γιατί δεν έχω ανάγκη να τα κάνω». Χορεύει, κάνει πιλάτες αλλά όλα αυτά για τον εαυτό της. Η άσκηση στη μπάρα είναι σαν διαλογισμός. Αλλιώς τη σιχαίνεται «είναι κάτι πολύ βαρετό».
Ωστόσο, δε μπορεί παρά να θυμηθεί, κάποιους πολύ φωτισμένους δασκάλους που μεταμόρφωναν με την ευφυία και την ποιητικότητά τους το βαρετό μάθημα σε μοναδική εμπειρία. «Γίνεσαι καλύτερος χορευτής, όπως γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος, δύσκολα» λέει και εννοεί ότι και τα δυο είναι μια επώδυνη διαδικασία. «Αν δε μπορείς να μάθεις από τους εξαιρετικούς δασκάλους, δε μπορείς να γίνεις καλύτερος. Η διαδικασία είναι να μαθαίνεις ποιος είσαι και να κοιτάζεις ποιοι είναι οι δάσκαλοί σου και να μαθαίνεις από αυτούς».
Η Γκιλέμ ευτύχησε να ανήκει σε μια γενιά χορευτών που συνεργάστηκαν με τους μεγαλύτερους χορογράφους του 20ου αιώνα. Η Γκιλέμ ήταν η αγαπημένη τους, δικαίως. Νουρέγιεφ, Ουίλσον, Φορσάϊθ, Ματς Έκ, Μπεζάρ, Άκραμ Καν, Ράσελ Μάλιφαντ, δούλεψαν μαζί της ή και δημιούργησαν έργα για εκείνη.
Με το εύκαμπτο και δυνατό της σώμα, τα όμορφα πόδια και την πλούσια εκφραστική της δύναμη, μεταμόρφωσε την συμβατική εικόνα των γυναικών χορευτριών. To μυστικό της; «Αν το μυαλό και τα κύτταρά σου είναι αληθινά, η λογική και η ευφυία σου, λένε την ιστορία του χαρακτήρα που υποδύεσαι, όταν κλαις, πεθαίνεις ή ερωτεύεσαι επάνω στη σκηνή. Πρέπει να σου είναι αναγκαίο να χορεύεις, αν δεν είναι μια αναγκαιότητα, απλά, δε μπορείς να το κάνεις. Για τη Γκιλέμ ο χορός έχει άμεση σχέση με την πνευματικότητα, με το ποιος είσαι.
«Πρέπει να έχεις κίνητρο και να κάνεις επιλογές, είναι η επιλογή σου και η ευθύνη σου απέναντι στον εαυτό σου», λέει.
Η Γκιλέμ όταν πήρε την απόφαση να εγκαταλείψει την καριέρα της στην Όπερα του Παρισιού για να πάει στο Λονδίνο έγινε κυριολεκτικά σεισμός στον κόσμο του χορού, αλλά και στην πολιτική σκηνή της Γαλλίας. « Όταν έφυγα από το Παρίσι για το Λονδίνο», λέει, «μου είπε κάποιος πόσο δύσκολο ήταν αυτό που έκανα και του είπα «θα το δοκιμάσω και αν πετύχει, πέτυχε», αλλιώς θα πήγαινα να κάνω κηπουρική, να φτιάχνω τον κήπο μου, κάτι που κάνω και σήμερα, πολλά χρόνια αργότερα», λέει.
«Δεν ήμουν σίγουρη, καθόλου, αλλά δεν είχα επιλογή, έπρεπε να αφήσω το Παρίσι γιατί όταν αρχίσαμε διαπραγματεύσεις με την όπερα, είδα ότι ήμασταν μπροστά σε τοίχο. Δεν ήξερα τι θα βρω αλλά ήμουν σίγουρη ότι έπρεπε να φύγω. Γιατί εξαρτιόμουν από τις αποφάσεις των άλλων. Δεν ήθελα να αφήσω τη ζωή μου σε άλλους. Ήθελα τους δικούς μου κανόνες και δε τους ζήτησα να πάω στο φεγγάρι, αλλά να έχω στο συμβόλαιό μου έξι μήνες νωρίτερα, τις μέρες που θα χόρευα και τις υπόλοιπες να μπορώ να ορίσω το χρόνο μου, να κάνω ό,τι θέλω, να οργανώνω αυτό που πίστευα ότι ήταν πιο αποτελεσματικό για την καριέρα μου».
Η Γκιλέμ όχι μόνο μαγνήτιζε το κοινό με ένα μοναδικό τρόπο, αλλά όταν ανέβαινε στη σκηνή, το ίδιο αυτό κοινό αναγνώριζε στο πρόσωπό της μια ιδιοφυή προσωπικότητα. Χόρευε με ένα τρόπο υπερβατικό, σαν πλάσμα από άλλο πλανήτη αλλά την ίδια στιγμή ήταν απόλυτα ανθρώπινη με κάθε μυ του σώματός της, κάθε κύτταρο της ύπαρξής της κάθε έκφραση και βλέμμα να πάλλονται.
Η εξαιρετική της χάρη και η μουσικότητα των κινήσεών της συνδεόταν σε κάθε βήμα, σε αρμονία με τον ατσάλινο έλεγχο, την πειθαρχία και το πάθος. Η Γκιλέμ ήταν μια κινούμενη φλόγα, δεν είχε μόνο τη μαεστρία να υπηρετεί την τέχνη της αλλά και την ευφυία να την απογειώνει, να την κάνει να μοιάζει σαν κάτι απόλυτα φυσικό που γίνεται εύκολα.
Η Γκιλέμ επικρίθηκε ως πολύ ασυμβίβαστη, πολύ ατίθαση, δεσποινίς «όχι» για τις διαβόητες αρνήσεις της σε εμφανίσεις και παραστάσεις που δεν την ενέπνεαν, δεν την οδηγούσαν να κάνει το επόμενο βήμα. Χρειαζόταν χώρο και ελευθερία, κάτι που δεν υπάρχει ακόμα και σήμερα στο χώρο του κλασικού μπαλέτου και τις πάντα υπάκουες μπαλαρίνες. Χρειαζόταν ανεξαρτησία και τόλμη για να μπορέσει να κάνει λάθησε ένα περιβάλλον, που κάθε μέρα μετράει διπλά και ο χρόνος είναι αδυσώπητα σύντομος. Η Γκιλέμ όσο καμία άλλη χορεύτρια παγκοσμίως υπήρξε κυρίαρχη του πεπρωμένου της.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Αν της λείπει κάτι από τον κόσμο του χορού είναι ο ενθουσιασμός τη στιγμή που βρισκόταν επάνω στη σκηνή. Δεν της λείπει καθόλου η αδρεναλίνη, οτιδήποτε συμβαίνει νωρίτερα από μια παράσταση, «δε μου λείπει καθόλου, το μισώ, την προετοιμασία, την αμφιβολία, το φόβο, το να πρέπει να κάνεις όλο και περισσότερα».
Η Γκιλέμ εδώ και χρόνια είναι βίγκαν και το περιβάλλον που ζει τη βοηθά να τρέφεται σωστά και να φροντίζει το σώμα της με τον πιο φυσικό τρόπο. «Η διατροφή μου ήταν απαίσια για πολλά χρόνια», λέει. «Δεν είχα χρόνο και τρεφόμουν με σαλάμι, πατατάκια και κόκα κόλα. Όταν πήγαινα να ψωνίσω αγόραζα ότι έβρισκα μπροστά μου, οτιδήποτε έτοιμο. Μεγαλώνοντας άρχισα να τρέφομαι καλύτερα και όταν έγινα 45 ετών, είδα την ενέργεια και τη δύναμή μου να υποχωρούν και σκέφτηκα «έχεις μόνο ένα σώμα και πρέπει να το προσέχεις», λέει.
Όσο για τη συμβουλή που δίνει στους νεώτερους χορευτές είναι να αγαπούν και να σέβονται αυτό που κάνουν, γιατί είναι πολύ σκληρό, ο κόσμος του χορού είναι πολύ σκληρός. «Ξέρω ότι πολλοί άνθρωποι υποφέρουν, είναι σε αναμονή, νιώθουν ματαιωμένοι και αυτό μπορεί να τους κάνει να χάσουν τη φλόγα» λέει. «Ο φόβος είναι ο χειρότερος σύμβουλος στο χορό, αν δε φοβάσαι μπορεί να καταφέρεις τα πάντα. Αλλά πρέπει να είσαι υπεύθυνος, να έχεις ευθύνη απέναντι στον εαυτό σου και το κοινό σου».
Καθώς πέφτει ο ήλιος στα βουνά και τα εύφορα αμπέλια της Τοσκάνης, η Γκιλέμ με τα μακριά μαλλιά της να έχουν ασπρίσει, δείχνει ευτυχισμένη. Είναι μια γυναίκα της εποχής μας που διεκδίκησε με πάθος και αποφασιστικότητα αυτό που ήθελε, μια μοναδική περίπτωση. Ο κόσμος του χορού δεν είναι ίδιος αφότου αποσύρθηκε, όλοι θα θέλαμε να χορεύει για πάντα. Αυτό που μας έδωσε με την παρουσία της πάνω στη σκηνή είχε νόημα, αλήθεια, ουσία και ομορφιά. Είχε πίστη και ένα βάθος που λάμπει στα μάτια της καθώς περιμένει να ακούσει στο φράχτη την χορωδία των ζώων της, εκπαιδεύοντας ένα ολόλευκο κουτάβι, έναν μικρό ποιμενικό στα ιταλικά.
► Πατήστε για να δείτε το ντοκυμαντέρ Sylvie Guillem DANCE MASTERCLASS documentary
