Χριστίνα Βιτλή
“Θεωρώ ότι το να αποδεχθεί ένας καλλιεργημένος άνθρωπος τις κυρίαρχες αντιλήψεις της εποχής του είναι μια μορφή χυδαίας ανηθικότητας”
The Picture of Dorian Grey, 1890
Σαν σήμερα, στις 16 Οκτωβρίου του 1854 ήρθε στη ζωή ο Oscar Fingal O’Flahertie Wills Wilde, γνωστός σε όλους μας ως Oscar Wilde. Ένας άνθρωπος που κατάφερε να γίνει γνωστός για τον ρομαντικό κυνισμό του, την ταραχώδη προσωπική ζωή, τις ιδέες του περί αισθητισμού και φυσικά για το μοναδικό του μυθιστόρημα “Το πορτρέτο του Dorian Grey” και ένα πλήθος θεατρικών έργων, όπως είναι “Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός”.
Μέσα από την γραπτή του περιουσία μαθαίνουμε πολλά για τον τρόπο σκέψης του, την απέχθεια του προς τον υποκριτικό συντηρητισμό και τις βικτωριανές αντιλήψεις και σκιαγραφείται αριστοτεχνικά το πρόσωπο ενός ατόμου καταπιεσμένου, που αναζητεί διέξοδο στη συντροφιά του χαρτιού και των βιβλίων.
Βαθιά επηρεασμένος από το πνεύμα του αισθητισμού, αφιέρωνε την προσήλωση του στη μουσική, τη λογοτεχνία και την κάθε μορφής τέχνη, τονίζοντας την ανάγκη ύπαρξης καθαρά αυθύπαρκτης τέχνης, χωρίς τις έμμεσες επιδράσεις κοινωνικο-πολιτικών συγκυριών. Η τέχνη πρέπει να αφορά την τέχνη και όχι τη συνειδητή προώθηση βαθύτερων νοημάτων. Η τέχνη έχει ως αυτοσκοπό τη δημιουργία της και την ύπαρξη της και όχι την ικανοποίηση ηθικών και πολιτικών επιταγών της εκάστοτε εποχής.
Στην αισθητική του, την εξιδανίκευση του ανδρικού σώματος, τον μαγνητισμό που εξέπεμπε για αυτόν η οικειότητα μεταξύ ανδρών, συνέβαλε αναμφισβήτητα και η εξοικείωση του με τα αρχαία ελληνιστικά κείμενα και την ελληνική μυθολογία.
Μέσα σε αυτό το πνεύμα του αισθητισμού, της τέχνης και της έκφρασης, αναδύεται και η σεξουαλικότητα του Wilde, η οποία λειτούργησε ως καταλύτης στη μετέπειτα πορεία της ζωής του.
Η ομοφυλοφιλία έως και το 1967 αποτελούσε ποινικό αδίκημα στο Ηνωμένο βασίλειο. Άρρητα όμως, έκανε συχνά την εμφάνιση της στα κείμενα του Wilde, χαρίζοντας μας μία ισχνή σχισμή αλήθειας των πραγματικών συμβάντων της ζωής του.
Μετά την δημοσιοποίηση της σχέσης του με τον Λόρδο Άλφρεντ Ντάγκλας, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1891, και τη δικαστική διαμάχη με τον πατέρα του, καταδικάστηκε σε δύο χρόνια καταναγκαστικά έργα και στάλθηκε στη φυλακή.
Μετά την αποφυλάκιση επανενώθηκε για μερικούς μήνες με τον Ντάγκλας, ωστόσο η ανάμειξη και δυσαρέσκεια των οικογενειών τους τούς ανάγκασε να διακόψουν κάθε επαφή. Ο Wilde αποφάσισε να αλλάξει το όνομα του σε Sebastian Melmoth και στη συνέχεια πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια του εξαθλιωμένα και μοναχικά σε ένα φθηνό ξενοδοχείο στο Παρίσι.
Για πολλούς το πορτρέτο του Dorian Grey μαρτυρά όλο το μεγαλείο της ψυχοσύνθεσης του καλλιτέχνη, ξεδιπλώνοντας όλα τα προσωπεία μέσα στα οποία ζούσε εγκλωβισμένος και μας ξεναγεί στο βασίλειο της καλλιτεχνικής του πρωτοπορίας.
Ο Λόρδος Χένρι, ο Ντόριαν και ο Μπάζιλ, μπορούν να θεωρηθούν ως διαφορετικές πτυχές της προσωπικότητας του ίδιου του Wilde, οι οποίες αλληλεξαρτώνται, αλλά συγχρόνως βρίσκονται και σε διαρκή σύγκρουση, προβληματίζονται και εκμυστηρεύονται η μία στην άλλη τις πιο μύχιες σκέψεις τους.
Αυτή η ιδιαίτερη και μεθυστική σχέση των πρωταγωνιστών του μυθιστορήματος, η οποία κινείται γύρω από τα όρια του εξωραϊσμού της ψυχικής ωμότητας, της ματαιοδοξίας, του ερωτισμού, των σαρκικών και πνευματικών απολαύσεων, αποστασιοποιείται αναντίρρητα από τα συντηρητικά και αυστηρά οριοθετημένα πιστεύω της εποχής όπου έζησε και δραστηριοποιήθηκε ο Wilde και αποδεικνύει αναμφισβήτητα τον ριζοσπαστικό, μοναδικό αλλά και διαχρονικό τρόπο σκέψης του.
Όπως γράφει και ο ίδιος ως Λόρδος Χένρι:
“Τώρα πια ποτέ δεν εγκρίνω ούτε απορρίπτω κάτι. Είναι μια παράλογη στάση απέναντι στη ζωή. Δε μας στέλνουν στον κόσμο για να ανακοινώσουμε στους άλλους τις ηθικές μας προκαταλήψεις. Δε δίνω καμιά σημασία στο τι λένε οι κοινοί άνθρωποι αλλά και δεν παρεμβαίνω στο τι κάνουν όσοι με γοητεύουν. Αν μια προσωπικότητα με συναρπάζει, όποιον τρόπο έκφρασης κι αν επιλέξει είναι για μένα εξίσου μεγάλη πηγή ευχαρίστησης.”
(Ο Oscar Wilde ήταν ανάμεσα στους περίπου 50.000 άνδρες που το 2017 τους δόθηκε μετά θάνατον χάρη από το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστή και ως “νόμος του Turing” για τις κατηγορίες και καταδίκες περί σοδομισμού-ομοφυλοφιλίας)
