Βρώμικες λέξεις: intersectionality

Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του LGBT+ κινήματος. Η αποτυχία του να συνδεθεί και να αντιπροσωπεύσει σε επίπεδο προσβασιμότητας, προτεραιοτήτων, πολιτικής, χώρων ή ακόμα και προτύπων, τα LGBT άτομα που ανήκουν σε πολλαπλές κοινωνικές/φυλετικές/πολιτισμικές υπο-ομάδες.

Intersectionality είναι η προσέγγιση που μελετά και περιγράφει τους τρόπους με τους οποίους οι μηχανισμοί καταπίεσης και οι εκφράσεις τους (ρατσισμός, σεξισμός, ομοφοβία, ξενοφοβία κτλ), αλληλοσυνδέονται, με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται αδύνατο να εξεταστούν ξέχωρα. Η συστημική αδικία και οι κοινωνικές ανισότητες λειτουργούν πολυδιάστατα, δημιουργώντας ένα πολύπλοκο πλέγμα καταπίεσης. Ουσιαστικά, όλες οι μορφές καταπίεσης, κυριαρχίας και διακρίσεων πηγάζουν από το ίδιο αυτό σύστημα. Το σύστημα που συχνά ονομάζουμε Πατριαρχία.

Η Αμερικανίδα ακαδημαϊκός Kimberlé Williams Crenshaw πρώτη ανέφερε τον όρο μελετώντας τη συστημική καταπίεση μέσα από το πρίσμα της κριτικής θεωρίας και του φεμινισμού. Με απλά λόγια, τα LGBT άτομα που ανήκουν ταυτόχρονα σε πολλαπλές φυλετικές ή κοινωνικές ομάδες βρίσκονται και στο κέντρο πολλαπλών μορφών καταπίεσης.

Δυστυχώς η αποτυχία του κινήματος να είναι intersectional, βρίσκεται παντού γύρω μας. Πόσο εύκολα μπορούμε να ονομάσουμε πέντε μη λευκά, μη cisgender άτομα στην ποπ κουλτούρα σήμερα; Ακόμα και στα ίδια τα LGBT media και έντυπα. Πότε ήταν η τελευταία φόρα που στο Pride μιλήσαμε ανοιχτά για τη συνεισφορά των μαύρων τρανς ακτιβιστών όπως η Marsha P. Johnson;

H μεγάλη πλειοψηφία εκείνων που παίρνουν μέρος στα Pride σήμερα τείνουν να είναι λευκοί, ομοφυλόφιλοι, cisgender άντρες. Αυτό σημαίνει πως η ατμόσφαιρα, τα συνθήματα, οι εικόνες, η πολιτική ατζέντα, πάντα εστιάζονται σε μία κυριαρχούσα πλειονότητα, αποτυγχάνοντας να αντιπροσωπεύσουν όσους βρίσκονται εκτός. Ακριβώς εκείνα τα ευάλωτα άτομα που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη για αντιπροσώπευση από την ευρύτερη κοινότητα.

Το αποτέλεσμα: άτομα που βρίσκονται στην τομή καταπιέσεων λόγω ταυτότητας φύλου, σεξουαλικότητας, φυλετικής ταυτότητας, τάξης κτλ, νοιώθουν πως δεν έχουν θέση πουθενά, ούτε στην μέινστριμ κοινωνία, αλλά ούτε και σε ένα LGBT κίνημα που αναγνωρίζει και πολεμά μόνο μια μορφή καταπίεσης, και ουσιαστικά αποτυγχάνει να είναι ανοιχτό και intersectional.

Καμπάνιες όπως το It Gets Better και Come Out For LGBT υπογραμμίζουν ακριβώς αυτά τα προβλήματα. Αν και οι προθέσεις τους είναι σίγουρα αγνές, η οπτική τους είναι πάντα μονόπατα λευκή και cisgender. Μιλούν για τα προβλήματα της κοινότητας μονόπλευρα, αδιαφορώντας για τα ζητήματα των μειονοτήτων μέσα στο ίδιο το LGBT κίνημα. Η συστημική καταπίεση που βιώνει ένα μη λευκό, τρανς ή queer παιδί για παράδειγμα, δεν τελειώνει με το bullying στο σχολείο. Το It Gets Better ως σύνθημα ενδυνάμωσης ισχύει μόνο για όσους έχουν τα μέσα να αποφύγουν την πηγή καταπίεσης τους.

Είναι μια ακόμα προσέγγιση που λανσάρεται ως αντίδραση, αλλά κατ’ ουσία εκφράζει μόνο την “υπεροχή” της αστικής τάξης και κατά κύριο λόγο των λευκών LGBT ατόμων, αγνοώντας πως τα φτωχότερα άτομα που ανήκουν σε φυλετικές υπο-ομάδες θα συνεχίσουν να καταπιέζονται λόγω των πολλαπλών ταυτοτήτων τους.

Παρόμοια, το περιβόητο coming out έχει αναχθεί στην απόλυτη κίνηση αντίστασης κατά της καταπίεσης και της ομοφοβίας. Ξανά όμως, αγνοείται το γεγονός πως για συγκεκριμένες φυλετικές ή θρησκευτικές ομάδες, η πίεση αυτού του coming out μπορεί να οδηγήσει σε σωματική ή συναισθηματική βία από το περιβάλλον τους. Για τα άτομα που αυτή η μέινστριμ πολιτική τοποθέτηση αγνοεί παντελώς, η “ντουλάπα” που τόσο εύκολα κατηγορούμε μπορεί να σημαίνει επιβίωση.

Και εδώ φυσικά πρέπει να αναφέρουμε πως μιλάμε και για μία τεράστια αποτυχία του φεμινιστικού κινήματος να αναγνωρίσει την έννοια intersectionality. Η απόρριψη των τρανς γυναικών με βάση αυτό που ευρέως αναγνωρίζεται ως βιολογικό φύλο, το οποίο ανάγεται σε απαραίτητη προϋπόθεση υπεράσπισης, είναι τυπικό παράδειγμα.

Οι λεγόμενες TERF φεμινίστριες (Trans-Exclusionary Radical Feminists) δυστυχώς αδυνατούν να καταλάβουν πως με αυτό τον τρόπο κάνουν ακριβώς τη δουλειά της Πατριαρχίας που τόσο πολεμούν, σε μία γελοία προσπάθεια γενετικής καθαρότητας. Αγνοούν πως η βία κατά των γυναικών προέρχεται από το ίδιο σύστημα καταπίεσης είτε πρόκειται για cis ή για τρανς γυναίκες. Αναρωτηθείτε λοιπόν και αμφισβητείστε την ψευδεπίγραφη ευδαιμονία. Πως μπορούμε να είμαστε στα ωραία μας σπίτια, να χαιρόμαστε την ισότητα στο γάμο ή το σύμφωνο συμβίωσης που τόσο αγωνιστήκαμε για να κατακτήσουμε όταν τα πιο ουσιώδη ζητήματα – επιβίωσης και ελευθερίας – συνανθρώπων μας παραγκωνίσθηκαν στο όνομα των δικών μας προτεραιοτήτων; Δεν έχουμε καν το δικαίωμα να κάνουμε πορείες για ισότητα, Women’s Marches ή Pride παρελάσεις, από τη στιγμή που δεν υπερασπιζόμαστε με νύχια και με δόντια τις φωνές εκείνων που περιθωριοποιούνται μέσα στην ίδια μας την κοινότητα.

του Κυριάκου Βογιατζή