Πέτρος Αλεξανδρής
Με αφορμή την έγκριση κυκλοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση του φαρμάκου για την προφύλαξη από τον ιό HIV, γνωστή διεθνώς ως PrEP (Pre Exposure Prophylaxis), στις 21 Αυγούστου του 2016, το «Antivirus» συμμετέχει στη συζήτηση σχετικά με το αν πρέπει ή όχι να χορηγείται και στην Ελλάδα η προληπτική αυτή φαρμακευτική αγωγή σε άτομα που αποδεδειγμένα ακολουθούν επικίνδυνες σεξουαλικές πρακτικές. Τα ερωτήματα, βεβαίως, που προκύπτουν, είναι πολλά, τόσο για την απόδοση αυτής της προληπτικής θεραπείας, όσο και για το κόστος της, το ποιος θα το καλύπτει, ποιος θα χορηγεί το φάρμακο και πώς θα εξακριβώνεται ότι ένα άτομο έχει ανάγκη την PrEP, προκειμένου να μη μολυνθεί από τον ιό HIV και στη συνέχεια να μην τον μεταδώσει και σε άλλους.
Για το σκοπό αυτό μιλήσαμε με δύο ειδικούς επιστήμονες επί του θέματος, τρεις οργανώσεις, που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, ένα οροασύμβατο ζευγάρι και έναν οροαρνητικό που λαμβάνει PrEP.
Κωνσταντίνος Πρωτοπαπάς, Παθολόγος εξειδικευμένος στη λοιμωξιολογία, επιστημονικός συνεργάτης στη Δ΄ Παθολογική Κλινική στο Νοσοκομείο Αττικόν στη Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων.
Είστε υπέρ ή κατά της PrEP και γιατί;
Είμαι υπέρ της χορήγησης PrEP στα άτομα που έχουν ένδειξη να την λαμβάνουν. Αυτά είναι τα άτομα που ακολουθούν πρακτικές υψηλού κινδύνου κατά τις σεξουαλικές τους επαφές.
Τόσο για λόγους δημόσιας υγείας όσο και για λόγους οικονομίας φαίνεται ότι έχουμε όφελος να αποτρέψουμε τη μόλυνση με τον ιό HIV των ατόμων που είναι πολύ πιθανό να μολυνθούν και πάντα με την προοπτική ότι κάποια στιγμή στη ζωή τους μπορεί να αλλάξουν πρακτικές.
Ούτως ή άλλως παράλληλα με την χορήγηση της PrEP γίνεται και συμβουλευτική υποστήριξη των ατόμων. Οπότε δε σταματάμε ποτέ την προσπάθεια να πείσουμε κάποιον να χρησιμοποιεί προφυλακτικό. Διαφορετικά σκέφτεται κάποιος στα 20, αλλιώς στα 30 και αλλιώς στα 40, οπότε μπορεί στην πορεία να αλλάξει συμπεριφορά. Αλλά ακόμα κι αν δεν αλλάξει πρακτικές, θα αποτρέψεις μία νέα μόλυνση.
Κάθε νέα μόλυνση με HIV σημαίνει ότι αυτό το άτομο θα πρέπει να πάρει θεραπεία, όχι μόνο προφύλαξη, που σημαίνει σίγουρα πιο πολλά φάρμακα και πιο ακριβά.
Αναφέρατε πριν ότι πρώτα είναι ζήτημα δημόσιας υγείας. Αυτό θεωρείτε ότι πρέπει να αποφασιστεί από τα κράτη-μέλη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποιος μπορεί να πει ότι αυτό είναι απαραίτητο για τη δημόσια υγεία;
Απαραίτητο δεν μπορεί κανείς να πει ότι είναι. Είναι όμως μία σημαντική μέθοδος πρόληψης, η οποία ξέρουμε ότι δουλεύει, είναι αποτελεσματική. Ξέρουμε επίσης ότι συμφέρει οικονομικά, υπάρχουν μελέτες που το δείχνουν. Μπορεί, χορηγώντας PrEP τα πρώτα χρόνια, να σου στοιχίζει λίγο περισσότερο, αλλά μακροπρόθεσμα κάνεις οικονομία δίνοντας PrEP, αποφεύγοντας τις νέες μολύνσεις.
Δεν είναι πολλά τα άτομα που πρέπει να πάρουν PrEP, είναι συγκεκριμένα. Το δύσκολο κομμάτι είναι να φιλτράρεις από τον πληθυσμό που είναι σε κίνδυνο, ποιοι είναι αυτοί που θα ωφεληθούν από την PrEP, Υπάρχει ένα πρωτόκολλο που σου λέει ποια άτομα «δικαιούνται» PrEP. Γι’ αυτό και είμαι υπέρ στη χορήγηση της στα άτομα που έχουν ένδειξη, όχι σε όλο τον κόσμο.
Από εκεί προκύπτει και το «συμφέρον» για την πολιτεία στα πλαίσια της δημόσιας υγείας. Αν χορηγήσεις PrEP και καταφέρεις να αποτρέψεις τις νέες μεταδόσεις.
Οι Έλληνες γκέι κάνουν σεξ χωρίς προφύλαξη; Τη χρειάζεται δηλαδή η Ελλάδα την PrEP;
Το γνωρίζουμε από την καθημερινή μας επαφή με τα θετικά στον HIV άτομα στις Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων ή όταν έρχονται μη οροθετικοί και τους χορηγούμε προφύλαξη μετά από έκθεση (PEP). Αρκετοί γκέι άντρες στην Ελλάδα όπως και σε πολλές άλλες χώρες δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικό και κάποιοι από αυτούς το κάνουν συστηματικά. Αυτά τα άτομα λοιπόν, θεωρούμε ότι είναι υψηλού κινδύνου για να μολυνθούν από τον ιό. Και σ’ αυτά τα άτομα είναι που μπορεί να εφαρμοστεί η λύση της PrEP. Δεν θα έδινε κανείς PrEP σε όλο τον πληθυσμό, γιατί και ασύμφορο θα ήταν και επιζήμιο για την υγεία..
Τι ποσοστό είναι τα άτομα που κάνουν σεξ χωρίς προφύλαξη;
Αν κρίνω από τα άτομα που έρχονται στη δική μας μονάδα θα έλεγα ότι είναι 20-30% το ποσοστό που δεν χρησιμοποιεί προφυλακτικό στις σεξουαλικές επαφές του. Συχνά αυτό γίνεται σε επαφές ανάμεσα σε άτομα του ίδιου HIV status, αλλά πολλές φορές το status του συντρόφου τούς είναι άγνωστο και παρόλα’ αυτά δεν χρησιμοποιούν προφύλαξη.
Εάν η PrEP επιτραπεί στην Ελλάδα, ποιος πιστεύετε ότι θα πρέπει να την χορηγεί;
Ουσιαστικά, θα πρέπει να γίνει αυτό που έγινε και στο εξωτερικό. Δεν μπορεί στις υπάρχουσες δομές με τα προβλήματα που έχουν να προστεθεί και η χορήγηση της PrEP. Πρέπει να γίνεται από ειδικά κέντρα ή παραρτήματα των μονάδων. Τα κέντρα αυτά θα αναλάβουν τη χορήγηση της PrEP και τη συμβουλευτική όσων τη λαμβάνουν καθώς και τον τακτικό εργαστηριακό έλεγχο που χρειάζονται αυτά τα άτομα. Όταν λαμβάνει κανείς PrEP πρέπει ταυτόχρονα να κάνει εξετάσεις για να αποκλείσει ενδεχόμενη μόλυνση από HIV ή από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Πρέπει να γίνεται εργαστηριακός έλεγχος για την ηπατική και νεφρική λειτουργία, γιατί η PrEP είναι φάρμακο οπότε δεν παύει να έχει παρενέργειες και τοξικότητα. Με άλλα λόγια σίγουρα θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες δομές με αρκετό και εξειδικευμένο προσωπικό.
Στα νοσοκομεία;
Πιθανόν ναι, ή έστω σε δομές που θα έχουν πρόσβαση σε εργαστηριακές εξετάσεις. Δεν μπορεί να τα κάνει αυτά ένα άτομο
Πρέπει να καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία;
Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Στο τελευταίο συνέδριο στη Γλασκώβη μας παρουσίασαν δεδομένα από την Αγγλία, όπου πολλά άτομα επειδή δεν έχει εγκριθεί ακόμα η PrEP στη Βρετανία, παραγγέλνουν από το ίντερνετ φθηνό γενόσημο του Truvada από το εξωτερικό. Φάνηκε πως το φάρμακο που ελάμβαναν «δούλευε». Η μελέτη έδειξε ότι υπήρχαν ικανοποιητικά επίπεδα φαρμάκου στο αίμα που το καθιστούσαν αποτελεσματικό, Παρόλα’ αυτά, διαφωνώ με μια τέτοια πρακτική γιατί γίνεται ανεξέλεγκτα. Πιο σωστό θα ήταν να χορηγείται η PrEP από εξειδικευμένο προσωπικό μέσω του ταμείου κοινωνικής ασφάλισης. Πιθανόν με τη συμμετοχή του ατόμου. Δηλαδή να πληρώνει το άτομο κάποια συμμετοχή.
Υπάρχουν μοντέλα που δείχνουν ότι για παράδειγμα στη Γαλλία, τελικά το ασφαλιστικό ταμείο θα γλιτώσει χρήματα από την εφαρμογή της PrEP. Αυτό δε θα γίνει τον ή τον δεύτερο χρόνο αλλά μακροπρόθεσμα θα γίνει. Από την άλλη σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που η οικονομική της κατάσταση είναι κακή, είναι δύσκολο να πεις σε έναν ασφαλιστικό φορέα να καλύψει ένα τόσο ακριβό φάρμακο για την πρόληψη, εφόσον υπάρχουν κι άλλοι τρόποι πρόληψης, πολύ πιο φθηνοί. Παρόλ’ αυτά, πιστεύω ότι θα μπορούσε να γίνει και μία συμφωνία με την εταιρεία που παράγει το φάρμακο, ώστε να το διαθέτει σε μεγάλη ποσότητα στα νοσοκομεία, φθηνότερα και μόνο στα άτομα που υπάρχει ανάγκη.
Ελένη Σαμπατάκου, Eπίκουρη Kαθηγήτρια, υπεύθυνη Μονάδας Λοιμώξεων Β΄ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Αθηνών
Είστε υπέρ ή κατά της χορήγησης χαπιού για την Προφύλαξη πριν την Έκθεση στον ιό HIV (PrEP) και γιατί;
Αν και ο όρος προφύλαξη ηχεί ελκυστικός και αν κάτι με δίδαξε η μακροχρόνια ενασχόληση μου με την HIV λοίμωξη είναι να μην είμαι δογματική, μέσα από την ανάγκη συνεχών αναθεωρήσεων και ανατροπών στα πλαίσια ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου πεδίου, θα έλεγα πως στην φάση αυτή η πρόσφατη έγκριση χρήσης αντιρετροϊκών φαρμάκων, για πρώτη φορά, σε υγιή άτομα με σεξουαλικές συμπεριφορές υψηλού κινδύνου για μόλυνση από τον HIV, μου δημιουργεί έντονο προβληματισμό και σίγουρα δεν αποτελεί προτεραιότητα. Με δεδομένη, στην χώρα μας, την ανάγκη κάλυψης όλων των διαγνωσμένων HIV ατόμων με αντιρετροϊκή αγωγή και την διάγνωση όσων είναι θετικοί και δεν το γνωρίζουν, που αφορά 1 στους 5 στην χώρα μας, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε αυτές τις ομάδες, με εντατικοποίηση του διαγνωστικού τεστ σε ευρύτερη κλίμακα. Σύμφωνα με τα δεδομένα του ΚΕΕΛΠΝΟ, από τους 15.109 διαγνωσμένους ασθενείς, 7.700 είναι σε αγωγή, με τους υπόλοιπους να αποτελούν πηγή συνέχισης μετάδοσης.
Η έγκριση στις ΗΠΑ το 2012 έγινε σε μια θυελλώδη συνάντηση του FDA διάρκειας 12 ωρών, με χορήγηση της PrEP αρχικά σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, καθώς και σε συντρόφους οροθετικών ατόμων και σε άλλους, με αδυναμία να τους καθορίσουν και με ψήφους 19 υπέρ, 3 κατά.
Στις ΗΠΑ, η υιοθέτηση αυτής της στρατηγικής υπαγορεύθηκε από την αναγνώριση αδυναμίας ελέγχου της Πανδημίας, με 1,2 εκατομμύρια διαγνωσμένους HIV ασθενείς και 50.000 νέες λοιμώξεις ετησίως, στην πλειοψηφία άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ). Η έγκριση της PrEP από το FDA και οι εξαγγελίες από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Αμερικής Obama έγινε σε μια προεκλογική περίοδο πολλών υποσχέσεων, με ανίσχυρα επιστημονικά δεδομένα και αντικρουόμενα αποτελέσματα από τις μελέτες που είχαν διεξαχθεί, κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στις αρχικές αυτές μελέτες, τα ποσοστά αποτελεσματικότητας ήταν μέτρια, σε γυναίκες ανύπαρκτα, η συμμόρφωση στην καθημερινή λήψη του φαρμάκου πτωχή, ενώ η χρήση προφυλακτικού σε υψηλά ποσοστά, αδυνατώντας να εκτιμήσουν το όφελος από την χρήση του φαρμάκου. Aναθεωρημένο πολυσέλιδο Πρόγραμμα Εθνικής Στρατηγικής για το τέλος της Πανδημίας του HIV και σχετικά διαγγέλματα είναι ανηρτημένα και στο site του Λευκού οίκου (WhiteHouse.gov), προσδίδοντας ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα. Παρά τις εξαγγελίες του Οbama και την έγκριση από το FDA, εντυπωσιακή ήταν η μεγάλη δυσπιστία και από την κοινότητα των ΑΣΑ, με απροθυμία για υιοθέτηση της PrEP, με αργή ένταξη ατόμων και αμφίβολο αν προσήλκυε την ομάδα των νεαρής ηλικίας Αφροαμερικανών, που είναι και το μεγάλο ποσοστό της ομάδας υψηλού κινδύνου. Παρά το γεγονός ότι στην παρούσα φάση πολλοί περισσότεροι Αμερικανοί λαμβάνουν PrEP, περίπου 50.000, υπολείπονται κατά πολύ του εκτιμώμενου αριθμού των 1.200.000 για να υπάρξει επίπτωση σε επίπεδο Δημόσιας Υγείας, και υπάρχει αμφιβολία αν είναι οι καταλληλότεροι για ένταξη ή απλά οι πλέον ευαισθητοποιημένοι ή οι οικονομικά ισχυρότεροι έχουν τελικά ενταχθεί. Πολλά Κοινωνικά Ασφαλιστικά Προγράμματα (Medicaid, Medicare) καλύπτουν το μεγαλύτερο ποσοστό του κόστους με συμμετοχή και του ασθενούς στο κόστος της PrEP. Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για PrEP από τον Λευκό Οίκο ήταν 20 εκατομμύρια $ μέχρι το 2017, ενώ για την ηπατίτιδα C, 9 εκατ. $ αντίστοιχα.
“H μόνη ομάδα που οι νέες διαγνώσεις HIV παρουσιάζουν αυξητική τάση στην ΕΕ είναι οι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες…”
Η αντίδραση της Ευρώπης στην απόφαση αυτή της Αμερικής διατυπώθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC) με δημοσίευση πολλών ερωτηματικών και επιφυλάξεων, σε κοινή γραμμή και με την Βρετανία, για να δοθεί έγκριση πρόσφατα, 4 χρόνια αργότερα από την Αμερική. Και ενώ τα ποσοστά σε χρήστες ενδοφλεβίων χρηστών και μεταναστών από χώρες με υψηλή επίπτωση έχουν μειωθεί στην Ευρώπη, η μόνη ομάδα που οι νέες διαγνώσεις παρουσιάζουν αυξητική τάση στην ΕΕ είναι οι ΑΣΑ, με μεγαλύτερη αύξηση σε άνδρες <30 ετών και >50.
Παρά τα νούμερα αυτά, στην Ευρώπη, με την πεποίθηση πως χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για την χρησιμότητα αυτής της παρέμβασης, άρχισε το 2012 η διεξαγωγή 2 μελετών στην Αγγλία και Γαλλία παράλληλα. Στην Αγγλία, (η πρώτη ανοικτή μελέτη, με γνώση του ατόμου αν λαμβάνει δραστικό ή εικονικό φάρμακο) η επιλογή των ατόμων και η διεξαγωγή έγινε από 13 κέντρα σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ). Στην 1 ομάδα χορηγήθηκε σε καθημερινή βάση Truvada ενώ στην άλλη δεν χορηγήθηκε προφύλαξη για 1 χρόνο. (Ενθάρρυνση για συμμετοχή και συντρόφου για αποκλεισμό της πιθανότητας χορήγησης ποσότητας φαρμάκου για τον ίδιο λόγο στον σύντροφο). Στην δεύτερη μελέτη (IPERGAY), τυφλή μελέτη, χωρίς να γνωρίζουν οι συμμετέχοντες αν λαμβάνουν δραστικό ή εικονικό φάρμακο, που διεξήχθη σε Γαλλία και Καναδά, με ένταξη από την κοινότητα και υποστήριξη και ενεργό συμμετοχή των ΜΚΟ και διαφημιστικές καμπάνιες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και διαδικτυακά, οι ΑΣΑ ελάμβαναν προφύλαξη μόνο πριν την σεξουαλική πράξη (2-24 ώρες πριν) και για 2 ημέρες (24 και 48 ώρες μετά) και όχι σε καθημερινή βάση, όπως είναι η εγκεκριμένη ένδειξη. Με την στρατηγική αυτή μικρότερο κόστος, καλύτερη συμμόρφωση και μικρότερη τοξικότητα είναι τα δυνητικά οφέλη.
Με διαφορά 1 εβδομάδας, με βάση την πρώιμη ανάλυση των 2 αυτών μελετών, κρίθηκε ιδιαίτερα σημαντική η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, της τάξεως του 86%, ώστε χορηγήθηκε προφύλαξη και στα άτομα που είχαν ενταχθεί σε εικονικό φάρμακο.
Οι μελέτες όμως, πέραν από την συχνότητα χορήγησης του φαρμάκου, είχαν και μια άλλη σημαντική διαφορά. Τι σημαίνουν τα υψηλά ποσοστά αυτών των 2 μελετών που άνοιξαν τον δρόμο για Ευρωπαϊκή έγκριση; 20 άτομα στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου και 3 του δραστικού μολύνθηκαν από HIV στην μελέτη PROUD, 16 και 2 αντίστοιχα στην IPERGAY. Όμως, το βασικό ερώτημα που δεν μπορεί να μετρηθεί είναι πόσο συχνά εκτέθηκαν στον κίνδυνο και οι 2 ομάδες; Πόσοι ήρθαν σε επαφή με HIV ασθενή που δεν ήταν σε θεραπεία; Η οποιαδήποτε προφύλαξη κρίνεται αποτελεσματική αν δεν εκτεθείς σε κίνδυνο. Εκτέθηκαν στον ίδιο κίνδυνο οι 2 ομάδες; Τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των μελετών και η πρώιμη ανάλυση οδηγούν ίσως σε υπερεκτίμηση και οδηγούν σε στατιστικά νούμερα που πιθανά δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.
Η PROUD είχε αρχικά σχεδιασθεί για να εκτιμήσει 5.000 άτομα για να μπορεί στατιστικά να εκτιμήσει μία μείωση 50%, με τελική ένταξη μόνο 544. Παρά το βραχύ χρόνο παρακολούθησης των μελετών, 5 άτομα έγιναν οροθετικά, ενώ ήταν σε δραστική προφύλαξη, και παρά την υποστήριξη με συμβουλευτική για παράλληλη μείωση της υψηλού κινδύνου συμπεριφοράς. Η συμμόρφωση στην λήψη του φαρμάκου, ακόμα και στην μελέτη διακοπτώμενης λήψης ήταν 42%. Πόσο θα ήταν σε μακροχρόνια χορήγηση και χωρίς την συστηματική συμβουλευτική στα πλαίσια μελέτης; Παρατηρήθηκαν υψηλά ποσοστά σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων, ενδεικτικά μη χρήσης προφυλακτικού. Στην μελέτη PROUD αποσύρθηκαν 17 άτομα από την μελέτη, ενώ γνώριζαν ότι ελάμβαναν δραστικό φάρμακο και είχαν έντονο ενδιαφέρον να ενταχθούν, ενώ χρήση ουσιών όπως μεφεδρόνη, GHB/GBL, crystal methamphetamine και άλλων αναφέρθηκε σε ποσοστό 73%. Διακοπή της PrEP, υπήρξε 380 φορές σε 365 συμμετέχοντες, ενώ συχνά ελάμβαναν αγωγή μετά από έκθεση (PEP), καταδεικνύοντας συχνές επαφές χωρίς προφυλακτικό και χωρίς λήψη της προφύλαξης. Στην IPERGAY, 18% παρουσίασαν νεφροτοξικότητα σε διάστημα 9 μηνών.
Η έγκριση της PrEP, με καθημερινή λήψη truvada (emtricitabine/tenofovir) συνοδεύεται από φραγμούς, στους οποίους περιλαμβάνονται η ανάγκη για συμμόρφωση σε καθημερινή λήψη, η οικονομική κάλυψη, η τοξικότητα σε μακροχρόνια χρήση, η δυνητική ανάπτυξη αντοχής και η περαιτέρω μείωση της χρήσης προφυλακτικού, και αύξηση της επίπτωσης των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων (“behavioral disinhibition” ή “risk compensation”). Επίσης, η συμμόρφωση δεν αποτελεί μία στατική στιγμιαία εκτίμηση, αλλά μεταβάλλεται διαχρονικά, με την κατάθλιψη, προσωπικά ή οικογενειακά γεγονότα, την κόπωση σε μακροχρόνια λήψη, τη χρήση ουσιών ή αλκοόλ, ακόμα και σε ασθενείς, στους οποίους το όφελος απο την πιστή τήρηση είναι γνωστό.
Υπό το φως της πρόσφατης έγκρισης από τον ΕΜΑ και την σύσταση από το ECDC, το θέμα καθίσταται επίκαιρο και οφείλουμε να το εκτιμήσουμε, μόνο στα πλαίσια Πιλοτικού Προγράμματος.
Θεωρείτε ότι είναι ζήτημα δημόσιας υγείας που πρέπει να αποφασιστεί από τα κράτη μέλη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο;
Λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κάθε κράτους μέλους ως προς την επιδημιολογία των ομάδων υψηλού κινδύνου για HIV λοίμωξη, των οικονομικών συνθηκών και κυρίως της διαφορετικής οργάνωσης και λειτουργίας των Δομών Υγείας, θα πρέπει σαφώς να αξιολογηθεί ανεξάρτητα από την κάθε χώρα.
Αν και ο έλεγχος για HIV παρέχεται δωρεάν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, υπηρεσίες, πέραν αυτού, όπως έλεγχος σε επίπεδο ρουτίνας για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), που απαιτείται να γίνεται ανά 3μηνο στα άτομα σε προφύλαξη, δεν προβλέπεται ως δωρεάν παροχή. Στην Ιρλανδία, ενώ η μετά από έκθεση προφύλαξη (PEP) χορηγείται δωρεάν, απαιτείται εισητήριο 25 ευρώ για την λήψη απο το τμήμα επειγόντων περιστατικών, όπου και διατίθεται PEP.
Στην Αγγλία, τα standard της πρόληψης για ΣΜΝ και HIV, σε επίπεδο δομών είναι ήδη υψηλά, με ελεύθερη πρόσβαση σε υπηρεσίες screening για HIV και ΣΜΝ, θεραπεία, προφυλακτικά και υποστήριξη για χρήση τους, καθώς και συμβουλευτική για αλλαγή συμπεριφοράς. Η ελεύθερη πρόσβαση με ένα δίκτυο 200 κέντρων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, με εξαιρετική οικονομική υποστήριξη από το κράτος και εξαιρετική οργάνωση στον απρόσκοπτο, τακτικό και δωρεάν έλεγχο για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, περιλαμβανομένου του ελέγχου για HIV, αποτελεί τον ιδανικό χώρο υποδοχής και εφαρμογής PrEP.
Παράλληλα, επίσης, διατίθενται χορήγηση προφυλακτικών και παροχή συμβουλευτικής για μείωση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου. Μόνο το 2013, στο Ηνωμένο Βασίλειο, υποβλήθηκαν σε έλεγχο για ΣΜΝ 92.607 HIV αρνητικοί ΑΣΑ και χορηγήθηκαν 4.133 συνταγές PEP.
Ακόμα και αν δεν αποδειχθεί αποτελεσματική παρέμβαση της PrEP, μέσα από πιλοτικά Προγράμματα που ήδη υλοποιούνται στην Ολλανδία (το AMPrEP στο Άμστερνταμ και το Be-PrEP στο Antwerp) και πρόκειται να αρχίσουν σε Ιρλανδία, Ιταλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ισπανία και Σλοβενία, η πρόσφατη έγκριση της PrEP στην Ευρώπη είναι μια καλή αφορμή για την αξιολόγηση και αναδιάρθρωση των Δομών Υγείας, των στρατηγικών που εφαρμόζονται σε Εθνικό επίπεδο και για ουσιαστική αναδιαμόρφωση του Συστήματος Υγείας, ενόψει της ανάγκης για εφαρμογή νέων παρεμβάσεων. O Yπουργός Υγείας της Νορβηγίας Bent Hoie πρόσφατα ανακοίνωσε την δωρεάν πρόσβαση στην PrEP όλων των ατόμων σε κίνδυνο στα πλαίσια του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη η στρατηγική αυτή δεν χαίρει ευρείας αποδοχής. Σε χώρες, όπου η PrEP είναι διαθέσιμη, ο τρόπος διάθεσης και οι τιμές ποικίλουν.
Στην Γαλλία αποζημιώνεται με την προσκόμιση συνταγής. Στην Αγγλία το θέμα έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο, με το Eθνικό Σύστημα Υγείας (ΝΗS) να αρνείται να καλύψει το κόστος. Πέραν της πρόσβασης στα πλαίσια της μελέτης PROUD, είναι εφικτή η προμήθεια του φαρμάκου με κάλυψη του κόστους από τον ενδιαφερόμενομέσω on line παραγγελίας, σε ιστοσελίδες με λεπτομερή πληροφόρηση για την PrEP, με υπόδειξη για αξιόπιστο γενόσημο, του οποίου το κόστος είναι χαμηλότερο του πρωτότυπου σκευάσματος, με παράλληλη ελεύθερη πρόσβαση σε κλινικές σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων για παρακολούθηση και screening για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, περιλαμβανομένης της εξέτασης για HIV. Η δυνατότητα μέτρησης επιπέδων φαρμάκου στην Αγγλία, οδήγησε στην διαπίστωση ότι τα γενόσημα είναι δραστικά και αξιόπιστα.
Η φιλοσοφία της κάθε χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής καθώς και η Δομή των Συστημάτων Υγείας και οι πολιτικές που ακολουθούνται δεν επιτρέπουν ενιαία Στρατηγική.
Πόσο ανταποκρίνεται η λύση της χορήγησης (ή όχι) της PrEP στην ελληνική πραγματικότητα τόσο της κοινωνίας ολόκληρης όσο και των αντρών που κάνουν σεξ με άντρες;
Αν και η οικονομική παράμετρος, αποτελεί βασικό φραγμό, σε μία πρωτοφανή για την χώρα μας περίοδο οικονομικής κρίσης, η μεγαλύτερη δυσχέρεια αφορά την άγνοια ή την απροθυμία υγιών ατόμων, με εξαίρεση τους ΑΣΑ, να λάβουν μακροχρόνια και με συνέπεια φαρμακευτική αγωγή, να υποβάλλονται σε τακτικό έλεγχο και κυρίως να δηλώσουν την υψηλού κινδύνου συμπεριφορά σε ένα μη οικείο περιβάλλον άτομα που δεν ανήκουν σε παραδοσιακά υψηλού κινδύνου ομάδες ή η σεξουαλική τους ταυτότητα δεν δηλώνεται υπό τον φόβο κοινωνικού αντίκτυπου ή επαγγελματικής ιδιότητας ή οικογενειακής κατάστασης. Θρησκευτικές, κοινωνικές πεποιθήσεις, διαμονή εκτός Αστικών Κέντρων, έγκλειστοι φυλακών, αποτελούν άλλους φραγμούς προσέγγισης.
Από την καθημερινή εμπειρία σας, τι ποσοστό των οροθετικών εκτιμάτε ότι κάνει σεξ χωρίς να χρησιμοποιεί προφυλακτικό;
Στην έναρξη της Πανδημίας του HIV, η σωστή και διαρκής χρήση του προφυλακτικού αποτελούσε ηθικό πλεονέκτημα και έμβλημα των ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες. Τα ποσοστά αποτελεσματικότητας είναι της τάξεως του 98%, εφόσον δεν υιοθετούνται πρακτικές υψηλού κινδύνου (“fisting”, “sex toys”), Με την πλέον αισιόδοξη εκτίμηση το ποσοστό που χρησιμοποιεί σωστά και συστηματικά προφυλακτικό, δεν υπερβαίνει τo 40% στην χώρα μας. Αυτό καταδεικνύεται από τα ποσοστά σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων στην χώρα μας. Αν η λογική είναι ότι σε ενδεχόμενη λοίμωξη, η HIV λοίμωξη είναι ένα χρόνιο νόσημα με εξαιρετικό προσδόκιμο και εύκολα αντιμετωπίσιμο, τότε γιατί επιβάλλεται μια φαρμακευτική παρέμβαση, με μη αποδεκτή σε οποιοδήποτε βαθμό μακροχρόνια τοξικότητα για έναν υγιή άνθρωπο, και πως διασφαλίζεται η συμμόρφωση στην καθημερινή λήψη του και η συνέπεια στον απαιτούμενο έλεγχο, από άτομο που δεν μπορεί να έχει συνέπεια σε μια λιγότερο δεσμευτική, ατοξική, χαμηλού κόστους και με τεκμηριωμένη υψηλού βαθμού αποτελεσματικότητα πρακτική πρόληψης;
Σε μεγάλο ποσοστό, στην ομάδα των ΑΣΑ, η σεξουαλική επαφή γίνεται υπό την επήρεια απαγορευμένων ουσιών (“chemsex”) με έναν ή περισσότερους συντρόφους και κατανάλωση αλκοόλ. Σε αυτή την πρακτική, όπως αναφέρεται και από ομοφυλόφιλους άνδρες στην Ν. Αγγλία, που αποτελεί συνήθη πρακτική, η χρήση προφυλακτικού είναι μια ουτοπία.
Για όσους θεωρούν πως χρησιμοποιούν προφυλακτικό, αλλά όχι συστηματικά, αλλά μόνο σε περιόδους υψηλού κινδύνου, να υπενθυμίσω πως και την ζώνη ασφαλείας αν μία και μόνο φορά δεν την χρησιμοποιήσεις, μπορεί η διαδρομή αυτή να αποτελέσει και την μοιραία της ζωής σου.
Είναι επομένως αυτονόητο πως πολλά έχουν να γίνουν για την αναθέρμανση της χρήσης αυτού του ασφαλούς και αποτελεσματικού μέτρου. Το οποιοδήποτε δυνητικό όφελος από την χρήση PrEP θα εξανεμισθεί, αν δεν εντατικοποιηθεί η προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση
Εάν η PrEP επιτραπεί και στην Ελλάδα, ποιος πρέπει να χορηγεί την PrEP και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Στην Αμερική εμπλέκονται κυρίως γιατροί Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης, επειδή αφορά άτομα υψηλού κινδύνου, αλλά κατά τα άλλα υγιή. Στην Αγγλία, με το εξαιρετικό δίκτυο 200 κέντρων ελεύθερης πρόσβασης σε Κέντρα ελέγχου ΣΜΝ, περιλαμβανομένου του HIV, της χορήγησης PEP και της δυνατότητας παροχής Συμβουλευτικής για την μείωση σεξουαλικής συμπεριφοράς κινδύνου, η επιλογή είναι αυτονόητη.
Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, άτομα υγιή, με συνταγογράφηση που αφορά συγκεκριμένο σκεύασμα και δεν έχει σχέση με την πολυπλοκότητα της συνταγογράφησης σε οροθετικούς ασθενείς, η πρόσβαση σε γιατρούς Πρωτοβάθμιας περίθαλψης, κατόπιν βασικής εκπαίδευσης, είναι η πλέον ενδεδειγμένη. Η ανάγκη για αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης στην χώρα μας είναι καθομολογουμένη, Η παρακολούθηση στις υπάρχουσες Μονάδες Λοιμώξεων, οδηγεί σε “οικειοποίηση” και ο συγχρωτισμός με άτομα οροθετικά μπορεί να αμβλύνει το φόβο για ενδεχόμενη λοίμωξη, με την διαπίστωση πως ο έλεγχος που επιβάλλεται είναι ανάλογος με αυτόν των πασχόντων (έλεγχος για τοξικότητα, συμμόρφωση) και μάλιστα συχνότερος στους PrEPers.
Kαι για να αναφερθούμε και λίγο ως τεχνοκράτες για μεγέθη, αν με μία μετριοπαθή εκτίμηση, το ποσοστό των ΑΣΑ στην χώρα μας αποτελεί το 2,5% του πληθυσμού, δηλαδή σε απόλυτο αριθμό 275.000, η προσέλευση 150.000 για PrEP θα οδηγήσει σε πλήρη κατάρρευση των Μονάδων Λοιμώξεων με την υπάρχουσα υποστελέχωση για την ανταπόκριση στις βασικές ανάγκες των οροθετικών ασθενών, που αποτελεί και απόλυτη προτεραιότητα.
Βασική Εκπαίδευση των Επαγγελματικών Υγείας που θα εμπλακούν για την PrEP, ύπαρξη ενός περιβάλλοντος οικείου και ενεργός συμμετοχή των ΜΚΟ στην ανεύρεση κατάλληλων για ένταξη σε PrEP ατόμων από την κοινότητα και παροχή Συμβουλευτικής, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις.
Θεωρείτε ότι πρέπει να καλύπτεται η χορήγηση από τον Ενιαίο Φορέα Ασφάλισης;
Η εφαρμογή οποιουδήποτε προληπτικού μέτρου που αφορά την Δημόσια Υγεία, αν δεν έχει καθολικό χαρακτήρα, και η οικονομική ή ασφαλιστική κάλυψη από τον ενδιαφερόμενο είναι προαπαιτούμενο, θα οδηγήσει σε επιλεκτική χρήση από προνομιούχους που θα έχουν την πολυτέλεια απόκτησης ενός ακόμα “party drug”. Άρα η εύκολη απάντηση είναι καταφατική.
“Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην άμεση έναρξη αγωγής σε όλους τους διαγνωσμένους οροθετικούς ασθενείς…”
Όμως, στην Ελλάδα που μαστίζεται από μιa μακρόχρονη και πρωτοφανή οικονομική κρίση, με τα Ασφαλιστικά Ταμεία να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης και τους χιλιάδες Ανασφάλιστους συνανθρώπους μας, το βασικό ερώτημα είναι αν θεωρούμε ότι η στρατηγική αυτή αποτελεί προτεραιότητά μας και μείζονα παρέμβαση για την αναχαίτιση νέων λοιμώξεων από HIV, για να προχωρήσουμε σε διεκδικήσεις Ασφαλιστικής κάλυψης. Ένας ήδη περιορισμένος κρατικός προϋπολογισμός πως πρέπει να ανακατανεμηθεί;
Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην άμεση έναρξη αγωγής σε όλους τους διαγνωσμένους οροθετικούς ασθενείς, με τεκμηριωμένο όφελος σε ατομικό επίπεδο και επίπεδο Δημόσιας Υγείας, να εντατικοποιηθεί ο έλεγχος για την διάγνωση όλων των ατόμων που αγνοούν την οροθετικότητά τους ή να δοθεί ένα κονδύλι για μια εγκεκριμένη ένδειξη που συνεχίζει μελέτες τεκμηρίωσης για να αποδείξει την όποια αξία της;
Έχουμε εξαντλήσει τις προσπάθειες για άλλα μέτρα πρόληψης; Ποιό θα είναι το ενδιαφέρον; Ποιοί αυτοπροσδιορίζονται ως υψηλού κινδύνου; Άλλωστε τις υψηλού κινδύνου συμπεριφορές πολύ εύκολα τις υιοθετείς και πολύ δύσκολα τις ομολογείς.
Αν το μέτρο είναι αποτελεσματικό, αλλά εφαρμοσθεί σε περιορισμένη κλίμακα ή με εσφαλμένο τρόπο, ο στόχος της μείωσης μετάδοσης δεν θα επιτευχθεί και τουλάχιστον σε επίπεδο Δημόσιας Υγείας δεν θα υπάρξει όφελος, που είναι και ο στόχος. Στην Αγγλία, που το θέμα έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο, με το NHS να αντιστέκεται στην οικονομική κάλυψη του φαρμάκου, και που είναι η χώρα που διεξήχθη η μία από τις 2 Ευρωπαϊκές μελέτες που οδήγησαν στην ένθερμη αποδοχή της υιοθέτησης της, και υποστηρίζεται από Δομές Υγείας μη συγκρίσιμες με την Ελληνική πραγματικότητα, η χορήγηση του φαρμάκου γίνεται στα πλαίσια της μελέτης PROUD ή με διαδικτυακή παραγγελία και κάλυψη του κόστους από τον ενδιαφερόμενο. Όμως, η διαδικτυακή ενημέρωση είναι εντυπωσιακή (UK-Preppers.co.uk, PROUD www.iwantprepnow.co.uk), και η απρόσκοπτη πρόσβαση στα Κέντρα ΣΜΝ δεδομένη, τα οποία λειτουργούν με ενιαίο τρόπο και εφαρμογή εθνικών Κατευθυντηρίων οδηγιών. Οι φαρμακοοικονομικές μελέτες για εφαρμογή PrEP σε ευρεία κλίμακα προϋποθέτουν μείωση του κόστους του φαρμάκου κατά 50%. Ο κίνδυνος από τις διαδικτυακές παραγγελίες είναι η πιθανότητα να μην γίνεται ο αναγκαίος τακτικός έλεγχος και να οδηγηθούμε σε αχαρτογράφητα ύδατα.
Αυτό που επιβάλλεται στην χώρα μας είναι διεξαγωγή πιλοτικής μελέτης, με καταγραφή των προβλημάτων στην εφαρμογή του, η σωστή ενημέρωση των αρμόδιων Φορέων, που θα δώσει και το έναυσμα για μια αναδιαμόρφωση του Συστήματος Υγείας, που ακόμη και αν η στρατηγική αυτή δεν εφαρμοσθεί ουδέποτε ή αποδειχθεί απλά μέσο ανεδαφική, θα αποκομίσουμε μόνο οφέλη από μία τέτοια εμπειρία.
Έχοντας βιώσει μεγάλες ανατροπές και σημαντικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης, θα πρέπει να διακρίνουμε τις ανεπάρκειες σε σχεδιαζόμενες στρατηγικές, να καθορίζουμε τις προτεραιότητες και το δυνητικό όφελος από την εφαρμογή τους, πριν την κινητοποίηση του Κρατικού μηχανισμού σε κατευθύνσεις δαιδαλώδεις και ανεδαφικές χωρίς αποτέλεσμα.
Η προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε υψηλού κινδύνου συμπεριφορές με βιοφαρμακευτικές παρεμβάσεις, χωρίς άρση των αιτίων που οδηγούν σε αυτές, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Σοφοκλής Χάνος, υπεύθυνος Checkpoint
Είστε υπέρ ή κατά της χορήγησης χαπιού για την Προφύλαξη πριν την Έκθεση στον ιό HIV (PrEP) και γιατί;
Είμαι υποστηρικτής της PrEP (Pre Exposure Prophylaxis), δηλαδή της προφύλαξης προ πιθανής έκθεσης στον HIV, όπως άλλωστε και το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας ειδικά κιόλας μετά τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες και συστάσεις τόσο του ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων) όσο και του WHO (Παγκόσμιου οργανισμού Υγείας) καθώς και άλλων οργανώσεων υγείας που ασχολούνται με την επιδημία του HIV. Έρευνες τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε Διεθνές επίπεδο τα τελευταία χρόνια όπως η PROUD, η Ipergay, η iPrEX κα. έχουν κατ’ επανάλειψιν αποδείξει ότι η χορήγηση αντιρετροικών σκευασμάτων σε επίπεδο προληπτικό, πριν δηλαδή μια πιθανή έκθεση στον ιό HIV, λειτουργεί επιτυχώς στην προστασία μας από αυτόν και μάλιστα μπορεί να μειώσει την επίπτωση του HIV (δηλαδή τις νέες μολύνσεις από αυτόν) σε ποσοστό που αγγίζει περίπου το 90%. Μέσα από την δουλειά μας στα Checkpoint ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά με ανθρώπους που μας αναφέρουν είτε «κόπωση» από την χρήση του προφυλακτικού ή άλλους λόγους εξαιτίας των οποίων δεν χρησιμοποιούν προφυλάξεις κατά την σεξουαλική επαφή και έτσι πολλές φορές εμπλέκονται σε κάποιες επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές τόσο για τους ίδιους όσο και για τους σεξουαλικούς τους συντρόφους, ειδικά αν οι πρώτοι δεν γνωρίζουν την HIV κατάσταση της υγείας τους. Από την στιγμή λοιπόν που κάθε χρόνο βλέπουμε να καταγράφονται καινούργιες λοιμώξεις HIV και επειδή μάλλον έχουμε «αποτύχει» στο να προσπαθούμε να τροποποιήσουμε την συμπεριφορά μας με την υιοθέτηση και μόνο της χρήσης προφυλακτικού ως τρόπου πρόληψης, η επιστήμη σήμερα μας καταδείχνει την σημασία του να καταφύγουμε και σε άλλες μεθόδους πρόληψης, πχ. ιατρικές-βιολογικές, όπως την PrEP. Επομένως και από την στιγμή που έρευνες σε Αμερική, Γαλλία, Αγγλία, κα. μας έχουν αποδείξει ότι λειτουργεί η PrEP, είμαι υποστηρικτής αυτής της νέας μεθόδου στο πλαίσιο πάντα μιας «συνδυασμένης πρόληψης», συμπληρωματικής δηλαδή στην φαρέτρα και των υπολοίπων μεθόδων όπως πχ. της θεραπείας ως πρόληψη, της χρήσης προφυλακτικού, του τακτικού ελέγχου για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, της παροχής συμβουλευτικής, της μείωσης βλάβης από χρήση ουσιών κοκ. Στην Ελλάδα πάντως θα πρέπει να ανοίξει σύντομα αυτός ο δημόσιος διάλογος αφού μην ξεχνάμε κιόλας ότι το θέμα της PrEP βρίσκεται ήδη στην πολιτική ατζέντα μια και υπέρ της τάχθηκε πέρυσι στη βουλή στην συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων και ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, κος Μπασκόζος.
Θεωρείτε ότι είναι ζήτημα δημόσιας υγείας για το οποίο θα πρέπει να επιληφθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνοντας κατευθυντήριες οδηγίες προς τα κράτη μέλη ή θα πρέπει να απασχολήσει το κάθε κράτος μεμονωμένα;
Από την στιγμή που σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφονται κάθε χρόνο καινούργιες λοιμώξεις μεταξύ κυρίως ευαίσθητων στον HIV ομάδων του πληθυσμού, άρα και η επίπτωση του HIV είτε έχει αυξητικές τάσεις ή απλώς παρουσιάζει μικρές αυξομειώσεις βάσει και των επίσημων στοιχείων που προκύπτουν από τα επιδημιολογικά δεδομένα του ECDC και του WHO, θεωρώ ότι το θέμα της PrEP είναι ζήτημα δημόσιας υγείας που θα έπρεπε να απασχολήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο. Αυτό γιατί αν θέλουμε να δούμε μια αλλαγή στην επιδημία, πολλώ δε μάλλον να την αναχαιτίσουμε, τότε θα πρέπει να προσπαθήσουμε να την ελέγξουμε στο σύνολό της και ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες που παρουσιάζεται αρκετά υψηλός τόσο ο επιπολασμός όσο και η επίπτωση του HIV. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να επισημάνουμε προσεκτικά ότι είναι άλλο θέμα η από Ιουλίου 2016 έγκριση του “Truvada” ως προληπτική αγωγή από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (απομένει να πάρει έγκριση από τον δικό μας ΕΟΦ παρόλα αυτά) και άλλο η χρηματοδότηση του φαρμάκου από το Εθνικό Σύστημα Υγείας της κάθε χώρας που θέλει να το εντάξει προς την προαγωγή και προστασία της Δημόσιας Υγείας.
Πόσο ανταποκρίνεται η λύση της χορήγησης (ή όχι) της PrEP στην ελληνική πραγματικότητα τόσο της κοινωνίας ολόκληρης όσο και των αντρών που κάνουν σεξ με άντρες;
Θεωρώ ότι η PrEP, ως συμπληρωματικό μέτρο πρόληψης σε μια ευρύτερη “εργαλειοθήκη” προληπτικών μέσων για τον HIV, είναι ικανή τόσο να προσαρμοσθεί ανάλογα με τις ανάγκες μας όσο και να ανταποκριθεί σε οποιοδήποτε πλαίσιο, χώρα, πληθυσμό και συνθήκες θελήσουμε να την εντάξουμε. Σεξουαλικές πρακτικές υψηλότερου ρίσκου από κάποιες άλλες όπως πχ. η πρωκτική επαφή αλλά και ομάδες που δυσανάλογα πλήττονται από τον HIV σε σχέση με τον ευρύτερο πληθυσμό, πχ. η ομάδα των ανδρών που έχει σεξουαλικές επαφές (και) με άλλους άνδρες (ΑΣΑ), οι εργαζόμενοι στον τομέα του σεξ ή οι άνθρωποι που δεν χρησιμοποιούν πάντοτε προφυλακτικό και εναλλάσσουν συντρόφους τακτικά υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα, σε κάθε κοινωνία, επομένως και στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου πιστεύω ότι η PrEP θα μπορούσε άνετα να βρει έδαφος εφαρμογής και στην χώρα μας. Στο σημείο αυτό επίσης, θα ήθελα να αναφερθώ και σε μερικά αποτελέσματα που προκύπτουν από μια online Ευρωπαϊκή έρευνα, την “Flash PrEP survey”, η οποία εξετάζει τις γνώσεις και τις στάσεις απέναντι στην PrEP, την προθυμία κάποιος να λάβει PrEP και την πραγματική (ανεπίσημη ή λιγότερο επίσημη) χρήση της. Η εν λόγω online έρευνα πραγματοποιήθηκε για ένα μήνα ταυτόχρονα σε 12 χώρες τον Ιούλιο του 2016 και ως βασικοί ερευνητές για την Ελλάδα ήταν ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» και τα κέντρα πρόληψης και εξέτασης σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη “Checkpoint”. Πρόσφατα πήραμε στα χέρια μας τα προκαταρκτικά αποτελέσματα για την χώρα μας (σύντομα θα δημοσιευθούν εν όψει και της Παγκόσμιας Ημέρας AIDS, 1η Δεκέμβρη) από τα οποία προκύπτει ότι σε δείγμα 500 συμμετεχόντων, το 65% των σεξουαλικώς ενεργών ΑΣΑ γνωρίζει τι είναι η PrEP και μάλιστα τα 2/3 αυτών έχουν ορθή γνώση και πληροφόρηση για αυτή ενώ περισσότεροι από τους μισούς ΑΣΑ (66%) δήλωσαν ότι θα ενδιαφερόντουσαν και θα χρησιμοποιούσαν το νέο αυτό προληπτικό μέσο έναντι στον HIV όταν και αν αυτό θα ήταν διαθέσιμο και στην χώρα μας. Οι λόγοι δε που παρουσιάσθηκαν συχνότερα από τους συμμετέχοντες στην έρευνα για την χρήση της PrEP αφορούσαν στο ότι θα αισθανόντουσαν πιο ασφαλείς με αυτήν, έχοντας μεγαλύτερο έλεγχο στις πρακτικές που εμπλέκονται, όντας λιγότερο αγχωμένοι για μια πιθανή μόλυνση από τον HIV και τέλος ότι αυτό θα τους έκανε να απολαμβάνουν περισσότερο την σεξουαλική τους ζωή.
“Tο 33% ΟΣΩΝ ΕΧΟΥΝ ΕΡΘΕΙ ΓΙΑ ΤΕΣΤ στο checkpoint δήλωσε ότι την τελευταία φορά που είχΕ σεξουαλική επαφή δεν χρησιμοποίησε προφυλάξεις…”
Από την καθημερινή εμπειρία σας στα Checkpoint, τι ποσοστό των οροθετικών εκτιμάτε ότι κάνει σεξ χωρίς να χρησιμοποιεί προφυλακτικό;
Είναι δύσκολο το να απαντηθεί μια τέτοια ερώτηση με στοιχεία που να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Παρόλα αυτά, αυτό που θα μπορούσα να σας πω είναι ότι βασιζόμενοι σε στατιστικά που προκύπτουν από την βάση δεδομένων των Checkpoint, για το έτος 2015, ένα περίπου 50% των ωφελουμένων που μας επισκέφθηκαν για να λάβουν υπηρεσίες εξέτασης και συμβουλευτικής, ανέφερε ότι την τελευταία φορά που έκανε σεξ δεν χρησιμοποίησε προφυλάξεις ενώ ένα 75% ανέφερε ότι τον τελευταίο χρόνο έχει κάνει σεξ χωρίς προφυλάξεις και μάλιστα αρκετές φορές. Αναφορικά με τους ωφελούμενους που βρέθηκαν στην θέση να έχουν ένα “αντιδρών” αποτέλεσμα στο τεστ τους (δηλαδή το τεστ ανίχνευσε αντισώματα για τον HIV και ως εκ τούτου χρειάστηκε να γίνει επιβεβαιωτικός έλεγχος), το 33% αυτών δήλωσε ότι την τελευταία φορά που είχαν σεξουαλική επαφή δεν χρησιμοποίησε προφυλάξεις, ενώ το 70% δήλωσε ότι τους τελευταίους 12 μήνες έκανε σεξ χωρίς προφύλαξη. Στα ίδια περίπου ποσοστά κυμαινόμαστε μέχρι ώρας και για το έτος 2016. Βλέπουμε λοιπόν ότι παρά το γεγονός της ενημέρωσης που υπάρχει σήμερα σε σχέση με τους κινδύνους που εγκυμονεί η σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη, πχ. για την απόκτηση λοίμωξης ως αποτέλεσμα κάποιου αφροδίσιου νοσήματος, ο κόσμος τόσο συνειδητά όσο και ασυνείδητα σε μερικές περιπτώσεις, επιλέγει να κάνει απροφύλακτο σεξ και να εκτίθεται. Άρα μήπως όλα δείχνουν ότι πρέπει να αναζητήσουμε καινοτόμες και παράλληλα συμπληρωματικές προς τις ήδη υπάρχουσες μεθόδους πρόληψης, ειδικά όταν αυτές έχουν αποδείξει επιστημονικά (evidence-based) ότι λειτουργούν αποτελεσματικά;
Εάν η PrEP επιτραπεί και στην Ελλάδα, ποιος πρέπει να χορηγεί την PrEP και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Μιλώντας βασισμένοι σε βέλτιστες πρακτικές όπως αυτή της Γαλλίας όπου η χορήγηση της PrEP εγκρίθηκε τον Ιανουάριο του 2016, θα μπορούσαμε να δώσουμε το παράδειγμά της και να πούμε ότι σε πειραματικό στάδιο και για λόγους ασφαλείας και σωστής παρακολούθησης των ατόμων που θα ξεκινούσαν PrEP, τα δημόσια νοσοκομεία με μονάδες ειδικών λοιμώξεων και εξειδικευμένους γιατρούς πάνω στον HIV, θα μπορούσαν να είναι αυτά που αρχικά θα χορηγούσαν την PrEP. Δεδομένης όμως της σημερινής κατάστασης που επικρατεί στον τομέα της Δημόσιας Υγείας στην χώρα μας, της “κόπωσης” των νοσοκομείων από τα διάφορα προβλήματα, τις ελλείψεις και την υποστελέχωσή τους σε ιατρονοσηλευτικό προσωπικό που συχνά ακούμε να γίνεται λόγος, της μελλοντικής αυξανόμενης ζήτησης και του ολοένα αυξανόμενου όγκου δουλειάς του προσωπικού, θα ήταν καλό να σκεφτούμε την αποσυμφόρηση των νοσοκομειακών δομών και την μετατόπιση του θέματος της χορήγησης της PrEP πιθανώς σε άλλες δομές, με κατάλληλα εκπαιδευμένο ιατρονοσηλευτικό και μη προσωπικό, όπως τα κατά τόπους “Checkpoint” και άλλες δομές της κοινότητας. Αυτό φαίνεται να κάνει σύντομα και η Γαλλία μια και η ζήτηση της PrEP στην χώρα αυξάνεται συνεχώς. Επανερχόμενος στην online Flash PrEP έρευνα που αναφέραμε και πριν ότι «έτρεξε» και στην Ελλάδα, ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων (60%) απήντησε ότι θα προτιμούσε η PrEP να χορηγείται από φιλικές δομές της κοινότητας και άλλα κέντρα ή κλινικές σεξουαλικής υγείας (27%).
Θεωρείτε ότι πρέπει να καλύπτεται η χορήγηση από τον Ενιαίο Φορέα Ασφάλισης;
Από την στιγμή που πρόκειται για θέμα δημόσιας υγείας, η προσωπική μου άποψη είναι πως ιδανικά και για ακόμη μια φορά αναφερόμενοι και στην βέλτιστη πρακτική της Γαλλίας, θα ήταν καλό η PrEP να χορηγείται δωρεάν για τον εκάστοτε ωφελούμενο από το ασφαλιστικό του ταμείο θέτοντας προϋποθέσεις και δίνοντας προτεραιότητα αρχικά στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Παρόλα αυτά και λαμβάνοντας υπόψιν την οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας κυρίως την τελευταία 6ετία και με όποιο φυσικό επακόλουθο και αρνητικό αντίκτυπο σημειώνεται στην ασφαλιστική κάλυψή μας, ενδεχομένως αυτό να μην μπορεί να είναι εφικτό από την απαρχή της υιοθέτησης και χορήγησης της PrEP. Έτσι και μέχρι να “ομαλοποιηθεί” και να προσαρμοσθεί πλήρως η ύπαρξη αυτού του νέου προληπτικού εργαλείου απέναντι στον HIV, πιθανώς να λειτουργούσε το λεγόμενο “co-payment”, δηλαδή να μπορεί να χορηγείται με κάποια συμμετοχή του ωφελούμενου. Πέρα όμως από αυτό, πρέπει να σκεφτούμε και μεταβλητές ή παράγοντες όπως το κόστος της παρακολούθησης κάποιου που ξεκινά PrEP, εννοώντας το κόστος των μετέπειτα ιατρικών επισκέψεων και της διενέργειας των εξετάσεων για HIV και άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, εξετάσεων κρεατινίνης κα. που συνήθως πρέπει να γίνονται ανά τρίμηνο. Και πάλι, αναφορικά με το τι συμβαίνει στην Γαλλία, το 70% αυτού του κόστους καλύπτεται από το ταμείο του ωφελούμενου και το υπόλοιπο 30% καλύπτεται ή από κάποια συμπληρωματική ασφάλεια ή απευθείας από τον ίδιο τον ωφελούμενο. Παρόλα αυτά, να πούμε κιόλας ότι μέσα στο 2017 και μάλιστα υπολογίζεται σε λιγότερο από ένα χρόνο ακριβώς, “σπάει” η πατέντα του μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενου φαρμακευτικού σκευάσματος ως PrEP, “Truvada” και έτσι η ίδια φαρμακευτική ουσία (τενοφοβίρη/εμτρισιταμπίνη ή αλλιώς “TDF/FTC”) θα ξεκινήσει να παράγεται και ως γενόσημο. Επιπλέον ο ασφαλιστικός φορέας θα μπορούσε να διαπραγματευτεί με την εταιρεία ή τις εταιρείες που θα παράγουν το συγκεκριμένο σκεύασμα στη βάση ότι δε θα δίνεται μόνο ως μέρος αντιρετροϊκής θεραπείας όπως άλλωστε γίνεται μέχρι σήμερα αλλά επίσης ότι θα χορηγείται και μεμονωμένα ως προληπτική αγωγή για μείωση της πιθανότητας να μολυνθεί κάποιος από τον HIV. Μια τέτοια διαπραγμάτευση άλλωστε μάλλον θα δούμε να γίνεται σύντομα με τα καινοτόμα αλλά αρκετά ακριβά και απαγορευτικά σε ορισμένες περιπτώσεις φάρμακα της ηπατίτιδας. Αυτό από μόνο του (δηλαδή η παραγωγή γενόσημου φαρμάκου) αποτελεί από μόνο του ένα αρκετά ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο.
Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας (ΟΛΚΕ)
Είμαστε υπέρ της χορήγησης επιλογών σε όλες και όλους για τον τρόπο προφύλαξης της ατομικής υγείας. Η PrEP είναι ένας τέτοιος τρόπος. Βλέποντας τα αποτελέσματα των παγκόσμιων επιστημονικών μελετών, δεν έχουμε παρά να συστρατευτούμε δικαιωματικά με τις οργανώσεις διεκδίκησης για θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης του HIV, λαμβάνοντας πάντα υπ’ όψη μας τη σπουδαιότητα σωστής ενημέρωσης για τη σωστή και λάθος χρήση της. Άλλωστε τα θέματα σεξουαλικής υγείας απασχολούν την ΟΛΚΕ από την ίδρυση της και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ατζέντας μας.
Δυστυχώς η Ελλάδα παραμένει ουρά της Ευρώπης σε θέματα δημόσιας υγείας. Διεκδικούμε αυτό να αλλάξει και να μπορεί το επιστημονικό προσωπικό της χώρας μας να πιέσει και να παράξει πολιτικές καινοτόμες στα πλαίσια του παγκόσμιου γίγνεσθαί. Μέχρι όμως αυτό να γίνει, δε μπορούμε παρά να στηρίξουμε τις ελπίδες μας στις ευρωπαϊκές οδηγίες και σε ένα συνολικό σχέδιο δράσης.
Η Ελληνική κοινωνία σαν σύνολο δεν έχει καταφέρει να απενοχοποιήσει το σεξ γενικότερα, πόσο μάλλον το σεξ μεταξύ αντρών. Στα περισσότερα μυαλά φωλιάζουν ομοφοβικές σκέψεις, κάνοντας το σεξ μεταξύ αντρών να μοιάζει κακό. Παραμένει λοιπόν ένα από τα θέματα που η κοινωνία “δε μιλάει γι’ αυτά”.
Μέσα στην κοινότητα ο διάλογος έχει αρχίσει, ίσως δειλά ακόμα. Σαν οργανώσεις οφείλουμε να εμπλέξουμε σε αυτόν περισσότερο κόσμο, να ενημερώσουμε, να συζητήσουμε, να προκαλέσουμε τριβή. Πρέπει το σύνολο, αν είναι δυνατό, της κοινότητας να μάθει για την PrEP, μαζί με τα υπέρ και τα κατά της. Πρέπει να μπορεί να επιλέξει αν θέλει να τη διεκδικήσει ή όχι. Δε θα μπορέσει όμως ποτέ να το κάνει, αν δε μάθει ότι υπάρχει.
Σαν ΟΛΚΕ θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι υπάρχουν πολλά άτομα εκεί έξω που δεν κάνουν χρήση προφυλακτικού και άτομα που δεν ξέρουν το HIV status τους. Και αυτό από μόνο του μας βάζει στη διαδικασία να πρέπει να ενημερώσουμε ξανά και ξανά για τους τρόπους προφύλαξης από την έκθεση στον HIV και όλα τα υπόλοιπα ΣΜΝ. Η χρήση προφυλακτικού, η συχνή εξέταση, η PEP και πλέον η PrEP, οφείλουν να έχουν θέση στις μελλοντικές μας ενημερωτικές καμπάνιες.
Εάν η PrEP επιτραπεί και στην Ελλάδα οι μη νοσοκομειακές δομές έχει αποδειχτεί ότι είναι πολύ πιο φιλικές προς τους χρήστες για τέτοιες υπηρεσίες. Λαμπρό παράδειγμα στη χώρα μας είναι τα Check Points της Θετικής Φωνής σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Σε συνδυασμό με το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό και τη θεσμική επίβλεψη, πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι η καλύτερη δυνατή λύση για τη χορήγηση της PrEP.
Τέλος, θα έπρεπε να καλύπτεται η χορήγηση από τον Ενιαίο Φορέα Ασφάλισης. Το κόστος της χρήσης της PrEP είναι υψηλό. Ακόμα και αν επιτραπεί με τις σημερινές τιμές, η PrEP θα είναι μια elite επιλογή ενός μικρού μέρους της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Αν αυτό συμβεί, το μόνο που θα ανθήσει, θα είναι η παραοικονομία και η μαύρη αγορά.
Μη Κυβερνητική Οργάνωση Praxis
Έχει διατυπωθεί -και από συλλόγους ασθενών- η πρόταση της οικονομικής συμμετοχής αυτών που παίρνουν τα φάρμακα, πιο επίσημα και δημόσια όσον αφορά την PrEP (φαρμακευτική αγωγή σε οροαρνητικά άτομα ως πρόληψη) και ανεκδοτολογικά όσον αφορά την αντιρετροϊκή αγωγή για άτομα που ζουν με HIV. Η οικονομική συμμετοχή (συνήθως από 10% ως 25% επί της τιμής) είναι κάτι που υφίσταται ακόμα και για ασθένειες με φάρμακα υψηλού κόστους. Επίσης το Υπουργείο Υγείας έχει υιοθετήσει την ατζέντα και τις οδηγίες του ΠΟΥ για την εφαρμογή προγραμμάτων PrEP και στην Ελλάδα.
Υφίσταται η ηθικολογική διάσταση που στιγματίζει το άτομο που επιλέγει σε συνεργασία με το γιατρό του αυτό το μέτρο πρόληψης (η σεξουαλική συμπεριφορά ως κοινωνική επιβάρυνση που θα πρέπει να βαρύνει οικονομικά το άτομο). Επιπλέον ευνοεί κοινωνικούς αυτοματισμούς και συμψηφισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων με οικονομικά κριτήρια.
Η θέση της PRAKSIS: Τόσο ως ηθική ατζέντα όσο και για την αποτελεσματική κάλυψη των ανθρώπων που χρειάζονται τα φάρμακα τόσο ως πρόληψη όσο και ως θεραπεία στη βάση των αναγκών τους και όχι των οικονομικών δυνατοτήτων τους, απαιτούμε αυτά να παρέχονται δωρεάν και απρόσκοπτα.
Γενόσημα αντιρετροϊκά: Καθώς μέχρι το 2020 οι πατέντες στο 87% των αντιρετροϊκών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται ως ραχοκοκαλιά (backbone) λήγουν, χρειάζεται να σχεδιάσουμε μια ολοένα αυξανόμενη χρήση γενόσημων εκδοχών των αντιρετροϊκών που έχουν αποδείξει τόσο την ασφάλεια όσο και την αποτελεσματικότητά τους. Τα γενόσημα είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την υποστήριξη των προϋπολογισμών για τον HIV σε όλο τον κόσμο. Χρησιμοποιούνται ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία και η Πορτογαλία. Αντίθετα, η Ελλάδα δεν τα έχει χρησιμοποιήσει ακόμα. Ο ΠΟΥ αλλά και οργανισμοί και άτομα από την κοινότητα θεωρούν πως τα γενόσημα είναι το ιδανικό μέσο για την εφαρμογή προγραμμάτων δωρεάν χορήγησης PrEP. Oι δραστικές ουσίες που περιλαμβάνονται στο φάρμακο Truvada βγαίνουν εκτός πατέντας το 2017 και 2018, ενώ ενδεικτικά μια αγωγή με γενόσημα αντιρετροϊκά φτάνει να κοστίζει σε κάποιες περιπτώσεις ως και το 1/10 της τιμής μίας αγωγής με πρωτότυπα φάρμακα.
Η θέση της PRAKSIS:
- Θέλουμε να διερευνήσουμε τους λόγους που η Ελλάδα έχει καθυστερήσει να χρησιμοποιήσει γενόσημα αντιρετροϊκά
- Θέλουμε τη χρήση γενόσημων αντιρετροϊκών όπου είναι διαθέσιμα και ενταγμένα σε έναν ευρύτερο προϋπολογισμού φαρμάκου με τρόπο που να επιτρέπεται η πρόσβαση σε νεότερες θεραπείες για τα άτομα που τις έχουν ανάγκη
- Θέλουμε την ενεργή προαγωγή χρήσης των γενοσήμων από φορείς όπως ο ΕΟΦ, ΚΕΕΛΠΝΟ και ο ΕΟΠΥΥ με καμπάνιες ευαισθητοποίησης για την ποιότητα, αποτελεσματικότητα και ασφάλειά τους
Ben Philbin (οροαρνητικός) και Αντώνης Παπάζογλου (οροθετικός), ζευγάρι
Γνωρίζετε τι είναι η PrEP; Θα κάνατε σεξ χωρίς προφύλαξη εάν είχατε την επιλογή να λάβετε PrEP;
Μπεν: Δεν είμαι σε PrEP και δεν το έχω σκεφτεί, αλλά γνωρίζω τι είναι. Δεν διατίθεται στη Μεγάλη Βρετανία.
Δεν δίνεται από τα νοσοκομεία ή από γιατρούς επίσημα, αλλά πολλοί άνθρωποι την προμηθεύονται από το ίντερνετ, αγοράζουν φθηνά γενόσημα φάρμακα από άλλες χώρες, όπως η Ινδία κ.λπ. Έχεις φίλους που το κάνουν αυτό; Το έχεις ακούσει; Θα το έκανες;
Μπεν: Όχι δεν το έχω ακούσει. Αν είχα την επιλογή, ναι, θα το σκεφτόμουν. Θα σκεφτόμουν όμως και όλους τους κινδύνους από τους οποίους το συγκεκριμένο φάρμακο δεν σε προστατεύει, ενώ το προφυλακτικό σε προστατεύει. Εάν δεν χρησιμοποιείς προφυλακτικό μπορεί να κολλήσεις κάποιο άλλο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.
“Θα θέλαμε να έχουμε την επιλογή της prep…”
Αντώνη εσύ θα ήθελες να κάνεις σεξ χωρίς προφυλακτικό με το σύντροφό σου;
Αντώνης: Ήδη το κάνουμε χωρίς προφυλακτικό, καθώς το ιικό μου φορτίο είναι μη ανιχνεύσιμο και αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ δύσκολο να μεταδώσω τον ιό, αλλά θα ήταν καλύτερα να έχουμε τη δυνατότητα της PrEP, που θα εξαφάνιζε κάθε αμφιβολία, ώστε να μείνει οροαρνητικός ο σύντροφός μου. Ξέρουμε ότι είναι αρκετά ασφαλές στην περίπτωσή μας το σεξ χωρίς προφυλακτικό, αλλά η PrEP το κάνει ακόμα πιο ασφαλές.
Υποθέτω ότι θα θέλαμε να έχουμε την επιλογή.
Μπεν: Βέβαια, εάν ο Αντώνης ήταν ο ενεργητικός στη σχέση θα το σκεφτόμουνα περισσότερο. Είναι κι αυτό ένα θέμα.
Αντώνης: Ναι, αν ο φίλος μου ήταν ο παθητικός, δεν θα σκεφτόμουν να το κάνουμε χωρίς προφυλακτικό. Το θέμα είναι να έχουμε την επιλογή.
Πιστεύετε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αποφασίσει για τη χορήγηση της PrEP;
Μπεν: Θα ήταν πιο εύκολο αν αποφασιζόταν για όλους, τουλάχιστον να υπάρχει η επιλογή.
Αντώνης: Συμφωνώ κι εγώ, η Ε.Ε. θα έπρεπε να συστήσει στα κράτη-μέλη να υιοθετήσουν τη χορήγηση PrEP. Νομίζω ότι δεν μπορεί να την επιβάλει διά του νόμου. Σε ένα τέτοιο θέμα θα προτιμούσα η χώρα μου να έχει τη δυνατότητα να επιλέξει και να είναι πρόθυμη να το υποστηρίξει, όχι να της επιβληθεί κάτι τέτοιο.
Και το μεγάλο ερώτημα: Να καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία ή όχι;
Μπεν: Θα πρέπει να συμμετέχει και η πολιτεία στην κάλυψη ενός μέρους του κόστους του φαρμάκου. Γιατί εάν το χρησιμοποιήσουν όσοι άνθρωποι βρίσκονται σε κίνδυνο να μολυνθούν με τον ιό, τότε η πολιτεία θα γλιτώσει περισσότερα χρήματα από την περίθαλψη αυτών των ατόμων, σε περίπτωση που μολυνθούν.
Αντώνης: Σκέφτομαι ότι με το να προλαμβάνεις τη μόλυνση με HIV, μέσω της PrEP σίγουρα εξοικονομείς χρήματα σε όλα τα άλλα, που θα χρειαζόταν αυτό το άτομο, αν είχε HIV. Θα ήθελα το ασφαλιστικό σύστημα να καλύπτει το έξοδο, αλλά συμφωνώ με μία μικρή συμμετοχή από το άτομο. Μάλιστα θα πρότεινα κάτι ριζοσπαστικό: Να συμμετέχει στο κόστος ο οροθετικός σύντροφος, όχι ο οροαρνητικός.
Μπεν: Δεν ξέρω πώς δουλεύει το σύστημα στην Ελλάδα, αλλά για κάθε συνταγή που σου γράφει ο γιατρός εδώ στη Βρετανία πληρώνεις ένα στάνταρ ποσό (8,40 λίρες), ανεξάρτητα από το πόσα φάρμακα ή πόσο ακριβά φάρμακα θα σου γράψει. Στην περίπτωση της PrEP συμφέρει βεβαίως.
Αντώνης: Ναι, στην Ελλάδα πληρώνουμε ποσοστό επί του κόστους ως συμμετοχή.
Ποιος θα έπρεπε να δίνει αυτή την προληπτική θεραπεία;
Μπεν: Προφανώς οι κλινικές σεξουαλικής υγείας, που υπάρχουν εδώ στη Βρετανία ως ξεχωριστές δομές.
Αντώνης: Πιστεύω ότι θα έπρεπε να παίρνω την PrEP από τις Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων για τον σύντροφό μου, καθώς στην Ελλάδα δεν έχουμε κάτι άλλο που κάποιος θα μπορούσε να πάει. Δεν έχουμε την έννοια του γενικού παθολόγου ή των κλινικών σεξουαλικής υγείας.
Τέλης Ράπτης, οροαρνητικός που λαμβάνει PrEP εδώ και έναν χρόνο
Αυτό που μου λένε όλοι να σε ρωτήσω είναι: Πού βρίσκεις το φάρμακο;
Με μη νόμιμο τρόπο αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, οπότε δεν θα δώσω περισσότερες πληροφορίες. Έχω ακούσει πάντως για ανθρώπους που παραγγέλνουν από το ίντερνετ.
Γιατί αποφάσισες να το κάνεις;
Ως ένας ακόμα τρόπος προστασίας. Δεν χρησιμοποιώ πάντα προφυλακτικό και ειδικά όταν βρίσκομαι σε μία σχέση δεν το χρησιμοποιώ. Έχω υπάρξει σε σχέση με οροθετικό, οπότε ήταν κάτι που ήρθε με έναν φυσικό τρόπο. Από εκεί ξεκίνησα ως πρώτη σκέψη.
Υπάρχουν παρενέργειες από το φάρμακο;
Σε μένα προσωπικά δεν έχω διαπιστώσει κάποια παρενέργεια.
Κάθε πότε εξετάζεσαι για το αν έχεις μολυνθεί με τον ιό;
Συνήθως κάθε εξάμηνο. Έχω επικοινωνήσει και με λοιμωξιολόγο, έχω κάνει έξτρα εξετάσεις για την επιβάρυνση του οργανισμού από τη λήψη του φαρμάκου. Επίσης, μπαίνεις σε μια διαδικασία να θεωρείς ότι βρίσκεσαι σε ένα ασφαλές πλαίσιο, το οποίο όμως δεν ισχύει στο 100%, γιατί δεν είναι μόνο ο ιός HIV που πρέπει να φοβάσαι. Κυρίως τα άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα είναι η «παγίδα» της PrEP, γιατί λες ότι είσαι ασφαλής, ενώ δεν είσαι. Απλά μειώνεις τον κίνδυνο από τον HIV.
“Μου έχει φανεί χρήσιμη η prep από τη στιγμή που παραμένω οροαρνητικός…”
Ποιο είναι το συμπέρασμά σου από τη χρήση του φαρμάκου εδώ και έναν χρόνο; Θα το συνεχίσεις;
Πιστεύω ότι θα συνεχίσω από τη στιγμή που μπορώ να το βρίσκω σε ένα μέρος όπως η Ελλάδα, που δεν επιτρέπεται. Μέχρι στιγμής μου έχει φανεί χρήσιμο, εφόσον παραμένω οροαρνητικός.
Είμαι υπέρ του να επιτραπεί με όλο το πλαίσιο της συμβουλευτικής που πρέπει να υπάρχει, με την πλήρη ενημέρωση, ποια είναι η σωστή και λάθος χρήση της. Όλα αυτά που έπρεπε εγώ να ανακαλύψω μόνος μου να υπάρχουν από έναν επίσημο φορέα. Επίσης, θα πρέπει να καλύπτεται από το κράτος, γιατί πρόκειται για μία πολύ ακριβή θεραπεία, την οποία ο μέσος άνθρωπος δεν μπορεί εύκολα να την καλύψει, ειδικά στην Ελλάδα του σήμερα. Αν δεν καλύπτεται ολόκληρο το κόστος, σίγουρα να υπάρχει μία συμμετοχή από το Ταμείο. Εξάλλου, θα μπορούσε να είναι πιο φτηνό από το Truvada, να μην είναι πατενταρισμένο.
Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύεται ολόκληρο στο διαδίκτυο, μέρος του οποίου δημοσιεύτηκε στο τεύχος Antivirus #71
