Γιατί Pride;

H έννοια της αναγνώρισης είναι σημαντικό κομμάτι της κοινωνικής εμπειρίας κάθε ανθρώπου. Αναγνώριση είναι αυτό που θα λέγαμε απλά: πώς με βλέπουν οι άλλοι… και κυρίως αν με βλέπουν με καλό μάτι! Η κοινωνική αναγνώριση και αποδοχή είναι σημαντική στην ανάπτυξη μιας θετικής προσωπικής ταυτότητας. Αντίθετα, απαρχές της κοινωνικής πάλης εντοπίζονται όταν τα άτομα νιώσουν ότι απειλείται η προσωπική τους ταυτότητα.

Όπως διδάσκει ο Honneth οι σχέσεις των μελών στις σύγχρονες κοινωνίες εδραιώνονται στη βάση τριών στοιχείων: της αγάπης, των δικαιωμάτων και της κοινωνικής καταξίωσης. Φανταστείτε μια διαδικασία που απλουστευμένα θα μπορούσα να περιγράψω ως εξής: Το άτομο που μεγαλώνει σε περιβάλλον όπου βιώνει φροντίδα και αγάπη από τους οικείους του, διαμορφώνει αβίαστα θετική εικόνα για τον εαυτό του. Αυτό τον/την βοηθά συνήθως να ανταπεξέλθει σε δυσκολίες και να κερδίσει την αναγνώριση και εν τέλει την κοινωνική καταξίωση. Όταν το άτομο αυτό μεγαλώνει σε κοινωνία που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι ευκολότερο να αναπτύξει όλες τις πλευρές της προσωπικότητάς του.

Τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας γίνεται σοβαρή συζήτηση για τα δικαιώματα των σεξουαλικών μειονοτήτων: ΛΟΑΤΚ+. Ναι, είναι αλήθεια ότι δεν έλκονται όλοι οι άνθρωποι ερωτικά ή ρομαντικά από άτομα του άλλου φύλου, αποκλειστικά. Ούτε όλοι αποδεχόμαστε το βιολογικό μας φύλο. Μάλλον είμαστε, οι άνθρωποι, πιο πολύπλοκες φύσεις και δε χωρούμε σε τέτοιου είδους στεγανά.

Ναι, η διαφορετικότητα τόσο στο σεξουαλικό προσανατολισμό όσο και στην ταυτότητα του φύλου υπήρχε από τότε που υπάρχουμε και εμείς, οι άνθρωποι. Μάλιστα σε κάποιες κοινωνίες η διαφορετικότητα αυτή λατρεύτηκε ως ένδειξη θεϊκής εύνοιας. Για παράδειγμα τα πρόσωπα με τα δύο πνεύματα στις κοινωνίες των Νάβαχο της Β. Αμερικής. Δηλαδή, η Σούμα, η τρανσέξουαλ πρόσφυγας την εμπειρία της οποίας ακούσαμε στο κήπο του Ρεθύμνου, στα πλαίσια του 2ου φεστιβάλ ορατότητας και διεκδικήσεων για την απελευθέρωση φύλου, σώματος και σεξουαλικότητας Κρήτης, θα είχε μια τελείως διαφορετική εμπειρία και κοινωνική αποδοχή, μια τελείως διαφορετική ιστορία να μας διηγηθεί, αν είχε γεννηθεί σε μια άλλη κοινωνία σε διαφορετικό ιστορικό χρόνο.

Σε πολλές κοινωνίες όμως διαχρονικά όσοι άνθρωποι δεν (αυτό)προσδιορίζονται όπως οι περισσότεροι, όσο αφορά τη σεξουαλικότητα και το φύλο, καταπιέστηκαν, κυνηγήθηκαν και πολλές φορές εξοντώθηκαν και εξοντώνονται. Φαινόμενα ρατσισμού, απομόνωσης και θυματοποίησης είναι φαινόμενα που συχνά περιγράφουν την κοινωνική εμπειρία των ατόμων ΛΟΑΤΚ+. Οι συμπεριφορές αυτές όμως, όπως η επιστημονική έρευνα τεκμηριώνει, είναι προϊόν άγνοιας ή παραπληροφόρησης. Επίσης μερικές φορές επιτήδειας εκμετάλλευσης αυτών που κεφαλαιοποιούν την έλλειψη ορατότητας και την αδυναμία ουσιαστικής συζήτησης στην κοινωνία για τα θέματα ΛΟΑΤΚ+, για να καλλιεργήσουν ή εκμεταλλευτούν τα ταπεινότερα ανθρώπινα ένστικτα.

Η πορεία αναγνώρισης των ατόμων ΛΟΑΤΚ+ και αποδοχής των δικαιωμάτων τους ξεκινά από την κατανόηση της κοινωνικής τους εμπειρίας. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε το Pride. Γιατί η πορεία αποδοχής της σεξουαλικής και διαφυλικής διαφορετικότητας αποτελεί ουσιαστικά πορεία κοινωνικής ωρίμανσης για τον κάθε ένα ή μία από εμάς. Χρειαζόμαστε το Pride για να μπορέσουμε να γνωρίσουμε τη Σούμα, για να ακούσουμε την ιστορία της. Για να περιδιαβούμε τα περίπτερα και να διαβάσουμε το υλικό. Για να ρωτήσουμε και να συζητήσουμε. Για να ανακατευτούμε!

Όμως για να συμβεί κάτι τέτοιο χρειάζονται δύο και από το σημείο αυτό και πέρα θα απευθυνθώ στη οργανωτική επιτροπή του 2ου φεστιβάλ ορατότητας στην Κρήτη. Δε φτάνει η ΛΟΑΤΚ+ κοινότητα να διεκδικεί την ορατότητά της. Χρειάζεται την ίδια στιγμή να αναπτύξει δεξιότητες ακρόασης των άλλων: των «παραπληροφορημένων», των αδαών, των ομοφοβικών! Να καταλάβει τις υπόγειες διεργασίες που διαμορφώνουν διαχρονικά αυτές τις στάσεις και συμπεριφορές. Έτσι θα μπορέσει να συγχωρήσει, να τις πολεμήσει και να τις νικήσει.

Για να γεφυρωθεί το χάσμα είναι απαραίτητες οι κοινωνικές συμμαχίες μεταξύ ετερόφυλων και ΛΟΑΤΚ+. Οι συμμαχίες αυτές θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες πολιτικές συνθήκες για την αναγνώριση της ΛΟΑΤΚ+ κοινότητας στην κοινωνία και θα διασφαλίσουν το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων.

Στο 2ο φεστιβάλ ορατότητας Κρήτης, στον Δημοτικό Κήπο του Ρεθύμνου, έχω την προσωπική αίσθηση ότι υπήρχαν και πολλά κλειστά αυτιά. Έγινε το φεστιβάλ προνομιακό πεδίο κάποιων, αλλά όχι όλων. Συμπεριφορές τύπου «πας μη ΛΟΑΤΚ+ βάρβαρος και δε μας καταλαβαίνει» απομονώνουν, δε βοηθούν. Μετά από σαράντα και πλέον χρόνια ακτιβισμού ίσως θα έπρεπε να έχουμε θάψει το τσεκούρι του πολέμου. Γιατί, η ορατότητα εν τέλει, μπορεί να επιτυγχάνεται μέσα από ένα μικρό σωλήνα, μπορεί να είναι και με ορθάνοιχτα μάτια. Ας επιλέξουμε αυτό που θα κάνει το Pride στο μέλλον απλά μη-αναγκαίο.

της Μαργαρίτας Γερούκη (σχολική σύμβουλος και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου στο «Ποτάμι»)

Η πρώτη δημοσίευση του άρθρου έγινε στο rethnea.gr